Pogoń (Sosnowiec): Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
|||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 45: | Linia 45: | ||
Do Pogoni należały przysiółki: Wygwizdów graniczący z Sielcem, położony nad brzegiem [[Czarna Przemsza|Czarnej Przemszy]]; [[Złodziejów (Sosnowiec)|Złodziejów]] w zachodniej części osady; Sosnowiec, który dał początek miastu. Na historycznych gruntach pogońskich powstały również wsie Ostra Górka i [[Radocha (Sosnowiec)|Radocha]]. | Do Pogoni należały przysiółki: Wygwizdów graniczący z Sielcem, położony nad brzegiem [[Czarna Przemsza|Czarnej Przemszy]]; [[Złodziejów (Sosnowiec)|Złodziejów]] w zachodniej części osady; Sosnowiec, który dał początek miastu. Na historycznych gruntach pogońskich powstały również wsie Ostra Górka i [[Radocha (Sosnowiec)|Radocha]]. | ||
Duży wpływ na rozwój Pogoni miało uruchomienie w [[1878]] roku [[Przędzalnia Czesankowa ,, | Duży wpływ na rozwój Pogoni miało uruchomienie w [[1878]] roku [[Przędzalnia Czesankowa Politex , Przędzalnia Dietla, Sosnowiec, 1879 - 1994|pierwszej w Królestwie Polskim przędzalni wełny czesankowej (po II Wojnie Światowej Politex)]] - uruchomił ją [[Henryk Dietel]]. Prócz otwarcia zakładów produkcyjnych Dietel był fundatorem pogońskiej Szkoły Realnej oraz kościoła protestanckiego i częściowo cerkwi prawosławnej. Był właścicielem pięknego wybudowanego w stylu neobarokowym z elementami rokoko [[Pałac Dietla w Sosnowcu|pałacu]], wybudowanego pod koniec XIX wieku naprzeciwko zakładów włókienniczych i kościoła. Wszystkie obiekty zostały wpisane do listy zabytków. | ||
W 1881 roku gliwicki przemysłowiec Huldczyński założył w Pogoni [[Huta | W 1881 roku gliwicki przemysłowiec Huldczyński założył w Pogoni [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010|walcownię żelaza i rurkownię]] przekształconą w 1897 roku w spółkę akcyjną pod nazwą [[Towarzystwo Akcyjne Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza]] (późniejsza [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010|Huta im. Buczka]]) | ||
Pogoń należała do gminy Gzichów, a potem do gminy Osad Górniczych. Od 1900 roku wchodziła w skład nadsołectwa sosnowieckiego. | Pogoń należała do gminy [[Gzichów]], a potem do gminy Osad Górniczych. Od 1900 roku wchodziła w skład nadsołectwa sosnowieckiego. | ||
==Galeria== | ==Galeria== | ||
| Linia 68: | Linia 68: | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Plik:Pogon_kol_domow_UM_w_Sosnowcu_okr._II_wojny_wiki.JPG|Kolonia bloków urzędniczych z lat 30' XX wieku | Plik:Pogon_kol_domow_UM_w_Sosnowcu_okr._II_wojny_wiki.JPG|Kolonia bloków urzędniczych z lat 30' XX wieku | ||
Plik: | Plik:Pocztowka sosnowiec kolonia fitzner i gamper 0001.jpg|Opis | ||
Plik: | Plik:Pocztowka sosnowiec kolonia fitzner i gamper 0002.jpg|Opis | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | ||
| Linia 77: | Linia 77: | ||
==Pogoń na dawnej reklamie== | ==Pogoń na dawnej reklamie== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Plik:Reklama 1913 Sosnowieckie Towarzystwo Cyklistów.jpg | |||
Plik:Reklama 1913 Sosnowiec Zakład Fotograficzny Zalega.jpg | |||
Plik:Reklama 1938 Sosnowiec Fabryka Pończoch Pogonianka 01.jpg|Fabryka Pończoch Pogonianka ([[1938]]) | Plik:Reklama 1938 Sosnowiec Fabryka Pończoch Pogonianka 01.jpg|Fabryka Pończoch Pogonianka ([[1938]]) | ||
Plik:Reklama 1938 Sosnowiec Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala 01.jpg|Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala ([[1938]]) | Plik:Reklama 1938 Sosnowiec Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala 01.jpg|Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala ([[1938]]) | ||
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik 01.jpg|Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik ([[1931]]) | Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik 01.jpg|Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik ([[1931]]) | ||
Plik: | Plik:Reklama 1937 Sosnowiec Towarzystwo Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza 01.JPG|Opis | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | ||
| Linia 94: | Linia 96: | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis | ||
</gallery> | </gallery> | ||
==Zabytki== | |||
* [[Zespół pałacowo-parkowy Dietla|Zespół pałacowo-parkowy Henryka Dietla]] | |||
** [[Pałac Dietla w Sosnowcu|Pałac Dietla]] | |||
** [[Park Dietlowski (Sosnowiec)|Park Dietla]] | |||
** Budynek wjazdowy | |||
** Zespół budynków pracowniczych | |||
* [[Kościół ewangelicko-augsburski św. Jana Ewangelisty w Sosnowcu|Kościół ewangelicki]] | |||
* [[Kościół p.w. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu|Kościół św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu]] | |||
* Gmach szkoły ul. Żeromskiego 3 (dawna Szkoła Realna, dawne Liceum im. Stanisława Staszica, budynek Wydziału Techniki) | |||
* kapliczka z 1863 roku przy ulicy Czeladzkiej | |||
==Miejsce historyczne== | |||
* [[Przędzalnia Czesankowa Politex , Przędzalnia Dietla, Sosnowiec, 1879 - 1994|,,Politex” - dawna Przędzalnia Czesankowa Heryka Dietla]] | |||
==Inne ważne obiekty== | |||
* [[Hala Widowiskowo-Sportowa przy ul. Żeromskiego 4c]] | |||
* [[Pływalnia Kryta i Siłownia, ul. Żeromskiego 5 i 4D]] | |||
* [[Energetyczne Centrum Kultury]], ul. Będzińska 65 | |||
* [[Żyleta (Sosnowiec)|Wieżowiec Żyleta]] | |||
** budynek [https://pl.wikipedia.org/wiki/Wydział_Nauk_o_Ziemi_Uniwersytetu_Śląskiego Wydziału Nauk Przyrodniczych], do [[2019]] [[Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego]] | |||
** [[Muzeum Nauk o Ziemi w Sosnowcu|Muzeum Nauk o Ziemi]] | |||
==Zobacz także== | |||
* [https://www.facebook.com/PogonSosnowiec/ FB page: Pogoń - wczoraj i dziś] | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
Aktualna wersja na dzień 08:10, 15 lis 2023
| |||
| Status | dzielnica | ||
| W granicach Sosnowca | od | ||
| Kod pocztowy | 41- | ||
Pogoń - dzielnica położona na północny -zachód od centrum miasta jest dzielnicą Sosnowca od 1902 roku. Wcześniej była samodzielną wsią, znajdującą się na granicy z miastami - Czeladzią i Będzinem oraz dzielnicami - Sielcem, Środulką, Milowicami i Starym Sosnowcem. W zachodniej części Pogoni przebiega Droga Krajowa nr 94.
Historia
Pogoń jest jedną z najstarszych dzielnic Sosnowca. Na kartach historii ówczesna wieś Pogoń zapisała się już w 1345 roku. Według kronik w tym czasie na jej terenach rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami polskimi i węgierskich, a nękającymi okoliczne ziemie oddziałami czeskimi. Według zapisków, na czele rycerstwa polskiego stanąć miał sam król Kazimierz Wielki. Wrogie siły zbrojne zostały pokonane.
Osada zmieniała wielokrotnie właścicieli. Wieś leżała w granicach Księstwa Siewierskiego - do 1442 roku była własnością książąt śląskich, a następnie przeszła we władanie biskupów krakowskich. W 1489 roku wykupił ją Jagiellończyk i włączył do dóbr królewskich. Od 1502 roku wieś często zmieniała swoich właścicieli. Byli nimi między innymi: Kowacze, Tymińscy, Jaroccy, Mieroszewscy, Siemieńscy, Mycielscy. To najpewniej przyczyniło się do podziału Pogoni na Pogoń Gzichowską (nazwa pochodzi od dzielnicy - Gzichów w Będzinie) i Pogoń Sielecką (analogicznie - od osady Sielec).
Na początku XIX wieku odkryto na terenie wioski złoża węgla i już w 1816 roku otwarto pierwszą kopalnię tego surowca - kopalnię "Pogonia". W 1822 roku wybudowano również hutę cynku "Anna"(później "Romania")(na pograniczu ze wsią Sosnowiec). W połowie XIX wieku Pogoń przeszła w posiadanie Niemców: hrabiego Jana Renarda (Pogoń Sielecka) i Gustaw von Kramsta (Pogoń Gzichowska). Na miejscu kopalni, która zaprzestała wydobycia, Gustaw von Kramsta uruchomił w 1864 roku hutę cynku ""Emma" oraz fabrykę bieli cynkowej.
Do Pogoni należały przysiółki: Wygwizdów graniczący z Sielcem, położony nad brzegiem Czarnej Przemszy; Złodziejów w zachodniej części osady; Sosnowiec, który dał początek miastu. Na historycznych gruntach pogońskich powstały również wsie Ostra Górka i Radocha.
Duży wpływ na rozwój Pogoni miało uruchomienie w 1878 roku pierwszej w Królestwie Polskim przędzalni wełny czesankowej (po II Wojnie Światowej Politex) - uruchomił ją Henryk Dietel. Prócz otwarcia zakładów produkcyjnych Dietel był fundatorem pogońskiej Szkoły Realnej oraz kościoła protestanckiego i częściowo cerkwi prawosławnej. Był właścicielem pięknego wybudowanego w stylu neobarokowym z elementami rokoko pałacu, wybudowanego pod koniec XIX wieku naprzeciwko zakładów włókienniczych i kościoła. Wszystkie obiekty zostały wpisane do listy zabytków.
W 1881 roku gliwicki przemysłowiec Huldczyński założył w Pogoni walcownię żelaza i rurkownię przekształconą w 1897 roku w spółkę akcyjną pod nazwą Towarzystwo Akcyjne Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza (późniejsza Huta im. Buczka)
Pogoń należała do gminy Gzichów, a potem do gminy Osad Górniczych. Od 1900 roku wchodziła w skład nadsołectwa sosnowieckiego.
Galeria
Ulica Będzińska.
Sosnowiec-Pogoń. Zabytkowa kamienica.
Sosnowiec-Pogoń. Zabytkowy kościół Mariawitów.
Opis
Opis
Opis
Opis
Opis
Opis
Pogoń na dawnej pocztówce i fotografii
Kolonia bloków urzędniczych z lat 30' XX wieku
Opis
Opis
Opis
Opis
Opis
Pogoń na dawnej reklamie
Fabryka Pończoch Pogonianka (1938)
Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala (1938)
Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik (1931)
Opis
Opis
Opis
Pogoń na dawnym wycinku prasowym
Opis
Opis
Opis
Opis
Opis
Opis
Zabytki
- Zespół pałacowo-parkowy Henryka Dietla
- Pałac Dietla
- Park Dietla
- Budynek wjazdowy
- Zespół budynków pracowniczych
- Kościół ewangelicki
- Kościół św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu
- Gmach szkoły ul. Żeromskiego 3 (dawna Szkoła Realna, dawne Liceum im. Stanisława Staszica, budynek Wydziału Techniki)
- kapliczka z 1863 roku przy ulicy Czeladzkiej
Miejsce historyczne
Inne ważne obiekty
- Hala Widowiskowo-Sportowa przy ul. Żeromskiego 4c
- Pływalnia Kryta i Siłownia, ul. Żeromskiego 5 i 4D
- Energetyczne Centrum Kultury, ul. Będzińska 65
- Wieżowiec Żyleta
Zobacz także
Bibliografia
- "Sosnowiec znany i nieznany" - Jan "Przemsza" Zieliński 1997 r.,
- "Sosnowiec" - Marian Kantor Mirski - reedycja 1991 r.
- Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów
