Antoni Rączaszek

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Antoni Rączaszek
Data i miejsce urodzenia	14 grudnia 1898 Czeladź
Data i miejsce śmierci	11 marca 1957 Warszawa
Miejsce spoczynku	Czeladź
Zawód	działacz społeczny, samorządowiec

Antoni Szczepan Rączaszek - działacz społeczny, samorządowiec, pracownik administracji, burmistrz Czeladzi.

Lata młodzieńcze i studia

Przyszedł na świat 14 grudnia 1898 r. w Czeladzi w rodzinie drobnomieszczańskiej jako syn Józefa i Wiktorii z Madlów. W 1917 r. ukończył 8-klasową szkołę realną w Będzinie, a następnie rozpoczął studia na uniwersytetach w Krakowie i Poznaniu, na Wydziale Rolniczo-Leśnym. Interesował się literaturą, w czasie studiów zdobył I nagrodę w konkursie literackim ogłoszonym przez Polską Akademię Umiejętności. Kształcąc się w Poznaniu brał czynny udział w Kole Miłośników Sztuki "Promethidion". W okresie studiów Rączaszek często przyjeżdżał do rodziny na wakacje. Wraz z innymi, otwartymi na zmiany czeladzianami, rozwinął działalność kulturalną w Związku Młodzieży Polskiej. Młodzi urządzali różne akcje o charakterze popularyzatorsko-edukacyjnym: spotkania, pogadanki, wykłady, odczyty, na które uczęszczali także dorośli, w tym członkowie Rady Miejskiej. Imponowała im odwaga, jasny umysł oraz zaangażowanie Rączaszka. 

Kariera administracyjna

W 1923 roku zaszła konieczność dokonania nowych wyborów do Magistratu. Na posiedzeniu Rady Miejskiej w dniu 7 maja, radny Trząski wysunął kandydaturę Antoniego Rączaszka na burmistrza Czeladzi. Ze względów formalnych (brak posiadania biernego prawa wyborczego) Rączaszek nie mógł objąć tego stanowiska. Jednakże duże poparcie dla młodego czeladzianina umożliwiło utworzenie stanowiska sekretarza generalnego. Rączaszek pełnił tę funkcję od 1 czerwca 1923 r. Niestety w wyniku niesnasek w Ratuszu zrezygnował ze stanowiska.  W trakcie ponownych wyborów na burmistrza większość radnych poparła kandydaturę Antoniego. Rączaszek sprawował stanowisko burmistrza prawie przez trzy lata od 18 sierpnia 1924 r. do 25 maja 1927 r. W tym czasie przeprowadzono szereg inwestycji modernizujących miasto i poprawiających warunki życia mieszkańców. Założono instalację elektrycznego oświetlenia w budynkach publicznych i na ulicach (1924), przystąpiono do budowy wodociągu (1925) oraz Domu Ludowego (1924), zorganizowano pierwszy w woj. kieleckim ośrodek zdrowia (1926), uruchomiono łaźnię miejską.

Czeladź. Opowieść o mieście - książka autorstwa żony Antoniego Rączaszka - Czesławy Niemyskiej-Rączaszek

Wzrosły wydatki na opiekę społeczną. Magistrat pod kierownictwem Rączaszka organizował pomoc medyczną i żywnościową ubogim i bezrobotnym, a także pozyskał fundusze na urządzenie robót publicznych. Trwały prace przy budowie dróg i ulic – Milowickiej, Węgroda, Kościelnej. W wyniku wspólnych ustaleń z Zarządem Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego "Saturn", zostały rozpoczęte prace przy regulacji rzeki Brynicy. Ustalono prawa własnościowe do poszczególnych gruntów. 

Z inspiracji Rączaszka wyłoniło się wiele cennych inicjatyw – w Czeladzi został powołany Komitet Ochrony Zabytków, na jego wniosek Rada Miejska wprowadziła pieczęć miejską, wzorowaną na tej z 1792 r. Aktywność i zaangażowanie burmistrza przejawiała się także w dziedzinie kultury – w mieście urządzono wystawę książek polskich, zlecono wykonanie fotografii dokumentujących zabytki miasta. Rączaszek wyjeżdżał w sprawach miejskich do Archiwum Akt Dawnych i Archiwum Konsystorza Biskupiego w Krakowie i wyszukiwał archiwalne dokumenty dotyczące Czeladzi. Zwiedzał także archiwa w Piotrkowie i Warszawie. Zresztą w tym ostatnim mieście poznał swą przyszłą żonę, warszawiankę Czesławę Niemyską.

W latach 1928-29 pracował jako kierownik oddziału pracy i polityki społecznej w Brześciu. W 1929 objął urząd prezydenta miasta Grodna. Od 1930 r. pełnił funkcję wojewódzkiego inspektora związków komunalnych w Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku. Między 1935 a 1939 r. Rączaszek pełnił funkcję burmistrza Tomaszowa Mazowieckiego. 

Lata wojenne

We wrześniu 1939 r. Rączaszek został przez Niemców aresztowany i osadzony w więzieniu w Piotrkowie. Przebywał w nim do lutego 1940 r. Po uwolnieniu, wraz z żoną i dwójką dzieci – Krzysztofem i Marią, wrócił do Czeladzi. Rodzina utrzymywała się z niewielkiego kawałka ziemi.

Po roku 1945

Po wojnie, w 1945 roku, Rączaszek zaangażował się w pracę społeczną. Na pierwszym zebraniu rolników został wybrany prezesem Samopomocy Chłopskiej. Stanowisko to piastował przez 4 lata. W latach 1947 - 50 Rączaszek sprawował mandat radnego miasta Czeladź z ramienia Samopomocy Chłopskiej. Z Miejskiej Rady Narodowej został usunięty z powodu trudnienia się prywatnym handlem.

Grób Antoniego Rączaszka

W latach 1945 - 1950 Antoni Rączaszek pełnił ponadto następujące funkcje społeczne – pełnomocnik do spraw siewu, przewodniczący Komisji Daniny Narodowej, prezes Komitetu Obywatelskiego Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju, prezes Koła Polskiego Związku Zachodniego, przewodniczący Komitetu Odbudowy Warszawy, prezes Ochotniczej Straży Pożarnej. Działał jako członek Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. W 1947 r. towarzyszył żonie w kuracji leczniczej w Szwajcarii. On sam zaś, na zlecenie Instytutu Nauki i Oświaty Rolniczej prowadził badania w zakresie techniki i organizacji szwajcarskiego rolnictwa. Zmarł 11 marca 1957 r. w Warszawie na zawał serca. Spoczywa na cmentarzu przy ul. Nowopogońskiej w Czeladzi.

Zobacz też

• Postaci z kart czeladzkiej historii (publikacja)

Linki zewnętrzne

• Źródło: Biogram Antoniego Rączaszka na stronie czeladzkiego Muzeum "Saturn"