Anka Kowalska

Zagłębiowskie Biogramy
Anka Kowalska
Imię i nazwisko	Anka Kowalska
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1932 Sosnowiec
Data i miejsce śmierci	29 czerwca 2008 Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz katolicki w Sosnowcu przy ul. Smutnej
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski

Grobowiec rodzinny Anki Kowalskiej

Grobowiec rodzinny Anki Kowalskiej

Anka Kowalska urodziła się w Sosnowcu 22 lutego 1932 r. Była córką znanego przedwojennego adwokata Jerzego Kowalskiego i nauczycielki Zofii Gębickiej, siostrą znanego artysty malarza i pedagoga Andrzeja Seweryna Kowalskiego (1930-2004) oraz Marii (po mężu Czerwiak), nauczycielki języka angielskiego.

W stolicy Zagłębia mieszkała do 1940 r. a następnie, w obawie przed wysiedleniem, wyjechała z rodziną na wieś Golczowice koło Wolbromia. Po zakończeniu wojny wróciła do Sosnowca i uczęszczała do II Liceum Ogólnokształcącego im. Emilii Plater, potem do Liceum Ogólnokształcącego w Będzinie. Po zdaniu matury w 1950 r. studiowała polonistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1953r. zadebiutowała wierszami „Wigilia” i „Opłatek” w „Słowie Powszechnym”.

Dwa lata później wyjechała do Warszawy, gdzie początkowo pracowała dorywczo, pisząc słuchowiska do Polskiego Radia, a następnie jako korektorka w „Dziś i Jutro”. Od połowy 1956 r. objęła obowiązki korektorki, a później redaktorki w piśmie „Kierunki”. Za opublikowany tam cykl felietonów krytycznoliterackich pt. „Tym, którzy czytali” otrzymała w 1959 r. Nagrodę Literacką Młodych im. W. Pietrzaka.

W latach 1960–1968 należała do Stowarzyszenia „PAX”, z którego wystąpiła w ramach protestu przeciwko stanowisku stowarzyszenia wobec wydarzeń marcowych. Od 1962 r. pracowała w Redakcji Programowej Instytutu Wydawniczego „PAX”. Wiersze, fragmenty prozy i recenzje ogłaszała m.in. we „Współczesności” (1960-1961) i miesięczniku „Życie i Myśl” (głównie w latach 1968–1969).

Największą popularność przyniosła jej napisana w 1964 roku powieść „Pestka”, przetłumaczona na pięć języków. Na jej podstawie powstał film w reżyserii Krystyny Jandy. Ponadto jest autorką tomików poetyckich:

• „Credo najmiejsze” (1960)
• „Psalm z okolicy” (1969)
• „Spojrzenie” (1974)
• „Racja Stanu” (1974–1984)

W latach 1968–1983 była członkiem Związku Literatów Polskich.

Po tzw. wydarzeniach radomskich z czerwca 1976 roku, zaczęła działać w opozycji antykomunistycznej i została członkiem Komitetu Obrony Robotników (następnie Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”), była jedną z jego głównych postaci. Jeździła do Radomia i uczestniczyła w procesach sądowych robotników, prowadziła kartotekę represjonowanych, była nieformalnym sekretarzem Komisji Redakcyjnej KSS „KOR”, przekazywała informacje na temat sytuacji w kraju dziennikarzom zagranicznym i przyjaciołom na emigracji. Jej wiadomości trafiały m.in. na antenę Radia Wolna Europa. Będąc członkiem KOR –u, nadal pracowała w wydawnictwie „PAX”. Publikowała wówczas w czasopismach ukazujących się poza zasięgiem cenzury, m.in. w „Biuletynie Informacyjnym”, „Kulturze Niezależnej”, „Mazowszu”, „Pulsie”, „Zapisie”, „Krytyce” oraz w paryskiej „Kulturze” i „Zeszytach Historycznych”.

Działała także w „Solidarności”, a po wprowadzeniu stanu wojennego, od 13 grudnia 1981 roku do 1 czerwca 1982 roku była internowana. Trafiła do obozów w Olszynce Grochowskiej, Jaworzu (Pomorze Zachodnie), Gołdapi i Darłówku. Zwolniona z internowania, dzięki staraniom organizacji „Lekarze Świata”, wyjechała na leczenie do Francji. W 1982 r. otrzymała nagrodę POLCUL Foundation – Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej w Sydney. Po powrocie do Polski w 1983 roku, przeszła na emeryturę. Kontynuowała współpracę z pismami wydawanymi w tzw. drugim obiegu.

W maju 2006 roku Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ją Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Anka Kowalska zmarła 29 czerwca 2008 roku w Warszawie. Jest pochowana na cmentarzu katolickim przy ulicy Smutnej w swoim rodzinnym mieście Sosnowcu.

Biogram opracowała Anna Makarska