Hieronim Kondratowicz

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Hieronim Kondratowicz
Data i miejsce urodzenia	1846 Sandomierz
Data i miejsce śmierci	21maja 1923 Dąbrowa Górnicza
Miejsce spoczynku	Warszawa
Zawód	inżynier górniczy

Hieronim Kondratowicz – inżynier górniczy urodziłu się w 1846 r. w Sandomierzu. Był synem unity. W 12 roku życia zmuszony do przyjęcia prawosławia w 1905 po wydaniu ukazu tolerancyjnego w Rosji powrócił do katolicyzmu. W 1863 roku ukończył gimnazjum w Radomiu, a następnie studiował w Szkole Głównej w Warszawie, gdzie uzyskał tytuł magistra nauk przyrodniczych. Z kolei podjął studia w Instytucie Górniczym w Petersburgu, po ukończeniu którego (1871 r.) rozpoczął pracę w kopalniach węgla i rud żelaza na południu Rosji. Wkrótce uzyskał stanowisko inżyniera miejskiego w Odessie. W 1887 r. został powołany na stanowisko rządowe okręgowego inżyniera górniczego w Zagłębiu Dąbrowskim, gdzie nadzorował wszystkie kopalnie i huty. Wykorzystując wydany ukaz carski, ograniczający prawa cudzoziemców w zarządzaniu przedsiębiorstwami w pasie przygranicznym, Kondratowicz starał się wprowadzić polskich inżynierów i techników na stanowiska kierownicze, do tej pory opanowane niemal całkowicie przez Niemców i Francuzów. Jego też zasługą jest wytworzenie się w Zagłębiu potężnego ośrodka inteligencji technicznej. W 1891 z inicjatywy Kondratowicza i pod jego przewodnictwem powstał oddział cesarskiego Towarzystwa Technicznego, a w 1896 Sekcja Górniczo – Hutnicza Towarzystwa Popierania Przemysłu i Handlu. W 1903 r. dzięki staraniom Sekcji zaczął ukazywać się w Dąbrowie Przegląd Górniczo–Hutniczy - pismo, które odegrało ogromną rolę w rozwoju i kształtowaniu polskiej wiedzy technicznej. Jako inżynier okręgowy w podległych mu kopalniach i hutach przez rygorystyczne kontrole doprowadził do likwidacji najbardziej rażących zaniedbań na odcinku higieny i bezpieczeństwa pracy. W okresie jego urzędowania ukazały się nowe akty prawne, na których powstanie i kształt miał duży wpływ. Przepisy regulowały warunki pracy w górnictwie Królestwa Polskiego: skrócono dzień pracy z 12 do 11,5 godziny na dobę, a porę nocną do 10 godzin, wprowadzono obowiązek udzielania robotnikom bezpłatnej pomocy lekarskiej przez zakłady pracy i zakładania szpitali przez przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 1.000 osób.  Od początku przybycia do Zagłębia zaangażował się w sprawy powstającej w Dąbrowie Szkoły Górniczej. Od chwili jej otwarcia prowadził przez szereg lat wykłady z górnictwa. Z wykładów powstał podręcznik w obowiązującym języku rosyjskim „Gornoje iskusstwo” (1898 r. cz. I i 1900 r. cz. II). W 1903 r. praca ukazała się jako dwutomowe wydawnictwo w języku polskim opatrzone tytułem” Górnictwo”. Stała się ona pierwszym nowoczesnym polskim podręcznikiem górnictwa, na którym przez najbliższe 50 lat miały wychowywać się kolejne pokolenia inżynierów i techników górniczych. W 1899 r. Kondratowicz zrezygnował ze stanowiska inżyniera okręgowego i objął posadę dyrektora Towarzystwa Górniczo- Przemysłowego Saturn. Kopalnię tego towarzystwa w Czeladzi przekształcił w przodującą pod względem technicznym. Z jego inicjatywy w Dąbrowie została wzniesiona Szkoła Ludowa, a także tzw. Resursa (1893-95), która z czasem stała ogniskiem życia kulturalnego miejscowej inteligencji. W 1906 r. Kondratowicz został wybrany posłem do I Dumy rosyjskiej. Opuścił stanowisko Dyrektora Towarzystwa Saturn, pozostając jednak w jego Radzie Nadzorczej i osiedlił się w Warszawie. Po rozwiązaniu Dumy oddał się pracy społecznej. Po odzyskaniu niepodległości w 1919 r. powołany został do komisji dla ujednolicenia prawa górniczego w Polsce, pracował przez pewien czas w Departamencie Górniczo- Hutniczym Ministerstwa Przemysłu i Handlu m.in. porządkując zaniedbane przez władze rosyjskie sprawy nadań górniczych. Brał czynny udział w pracy organizacji technicznych. Współdziałał przy reaktywowaniu w 1919 r. Szkoły Górniczej w Dąbrowie (był Prezesem jej Rady Opiekuńczej), a także przy organizacji Akademii Górniczo- Hutniczej w Krakowie. W uznaniu zasług otrzymał doktorat honoris causa AGH oraz honorowe członkowstwo Stowarzyszenia Inżynierów Górniczych i Hutniczych. W maju 1923 r. przybył do Dąbrowy Górniczej na zjazd wychowanków Szkoły Górniczej. 21 maja 1923 r. opuszczając Dąbrowę zasłabł na dworcu kolejowym i zmarł. Został pochowany w Warszawie na cmentarzu powązkowskim.

Źródło: http://www.muzeum-saturn.czeladz.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=304&Itemid=106