Pomnik Czynu Rewolucyjnego: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 8: Linia 8:
| Gmina= [[Sosnowiec]]
| Gmina= [[Sosnowiec]]
| Miejscowość =
| Miejscowość =
| Lokalizacja = Park Sielecki
| Lokalizacja = [[Park Sielecki (Sosnowiec)|Park Sielecki]]
| Rodzaj obiektu =
| Rodzaj obiektu =
}}
}}
Linia 28: Linia 28:


==Budowa i symbolika pomnika==
==Budowa i symbolika pomnika==
Pomnik składał się z dwóch elementów: bryły o nieregularnych kształtach i stalowego obelisku wysokości 56 metrów, zbudowanego z rur. Bryła wykonana została z przedborowskiego sjenitu, zaliczanego do najtrwalszych i najszlachetniejszych minerałów. Wykuto w niej 8 monumentalnych płaskorzeźb, przedstawiających postacie ludzkie w różnych pozach. Był więc górnik ze świdrem i hutnik z łyżką, trzy osoby dzierżące młoty, postacie z dłońmi uniesionymi w górę, postacie  uzbrojone z których dwie stały, a trzecia trwała w przyklęku, mężczyzna oraz kobieta pod sztandarami i transparentami, robotnicy trzymający narzędzia, robotnicy z trumną na ramionach. Wymowa pomnika była wieloznaczna - wyobrażenia na płaskorzeźbach mogły być różnie
Pomnik składał się z dwóch elementów: '''bryły''' o wymiarach 13 x 7.5 metra o wysokości 8 metrów o nieregularnych kształtach i '''stalowego obelisku''' o wysokości 56 metrów, zbudowanego z rur.  
 
'''Bryła''' wykonana została z przedborowskiego sjenitu, zaliczanego do najtrwalszych i najszlachetniejszych minerałów. Wykuto w niej 8 monumentalnych płaskorzeźb, przedstawiających postacie ludzkie w różnych pozach. Był więc górnik ze świdrem i hutnik z łyżką, trzy osoby dzierżące młoty, postacie z dłońmi uniesionymi w górę, postacie  uzbrojone z których dwie stały, a trzecia trwała w przyklęku, mężczyzna oraz kobieta pod sztandarami i transparentami, robotnicy trzymający narzędzia, robotnicy z trumną na ramionach. Wymowa pomnika była wieloznaczna - wyobrażenia na płaskorzeźbach mogły być różnie
interpretowane. Według jednej z wersji dwie czołowe płaskorzeźby przedstawiały warty robotnicze, które w styczniu [[1945]] r. zabezpieczały mienie narodowe, a pozostałe nawiązywały do dziejów walk robotniczych począwszy od [[Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim|rewolucji 1905]] r.
interpretowane. Według jednej z wersji dwie czołowe płaskorzeźby przedstawiały warty robotnicze, które w styczniu [[1945]] r. zabezpieczały mienie narodowe, a pozostałe nawiązywały do dziejów walk robotniczych począwszy od [[Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim|rewolucji 1905]] r.


Linia 34: Linia 36:


Po latach sprawę wyjaśnił współautor projektu pomnika, prof. W. Cęckiewicz „Ten projekt pierwotnie został złożony na konkurs na pomnik Powstań Śląskich i zyskał drugą nagrodę - powiedział w kwietniu [[2004]] r. w wywiadzie dla ,,Gazety Wyborczej” - To był około 60 metrowy stalowy obelisk i głaz, jako symbol walki Śląska o węgiel i stal. Decyzją [[Edward Gierek|Gierka]] i Ziętka, postanowiono wybudować pomnik w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], nazywając go Pomnikiem Czynu Rewolucyjnego. Tak go niestety błędnie nazwano”.
Po latach sprawę wyjaśnił współautor projektu pomnika, prof. W. Cęckiewicz „Ten projekt pierwotnie został złożony na konkurs na pomnik Powstań Śląskich i zyskał drugą nagrodę - powiedział w kwietniu [[2004]] r. w wywiadzie dla ,,Gazety Wyborczej” - To był około 60 metrowy stalowy obelisk i głaz, jako symbol walki Śląska o węgiel i stal. Decyzją [[Edward Gierek|Gierka]] i Ziętka, postanowiono wybudować pomnik w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], nazywając go Pomnikiem Czynu Rewolucyjnego. Tak go niestety błędnie nazwano”.
'''Stalowy obelisk z rur''' - wysoki na 56 metrów, widoczne był z daleka, górował nad okolicą i stanowiły swoisty punkt orientacyjny. Wykonane ze stali nierdzewnej prototypowego składu. Stop odlały katowicka [https://pl.wikipedia.org/wiki/Huta_Baildon Huty Baildon] i chorzowska Batory, a katowicka [https://pl.wikipedia.org/wiki/Huta_Ferrum Huta Ferrum] z otrzymanego surowca wykonała rury. Ważyły 80 ton, łączna ich długość przekroczyła 1300 metrów. W [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010|Hucie Buczek]] rury wytrawiono i wypolerowano w czynie społecznym. Na miejscu montażem i ustawieniem zajął się będziński Mostostal. Długość połączeń spawanych razem wyniosła 2000 metrów. Bryła symbolizowała więc górnictwo, a rury – hutnictwo.


==Likwidacja pomnika==
==Likwidacja pomnika==
Linia 40: Linia 44:
Treść uchwały Rady Miasta:
Treść uchwały Rady Miasta:
''„Istnieje konieczność zadośćuczynienia mieszkańcom Sosnowca za narzuconą miastu rolę Stolicy Czerwonego Zagłębia. Uznając ,że powinna odejść w niepamięć także symbolika okresu oraz fakt,że funkcja narzędzia indoktrynacji i symbolu arogancji władzy jaką pełnił jest sprzeczna z ideą wystąpień robotników z 1905 r Rada Miejska uchwala,że pomnik zostanie zdemontowany”''
''„Istnieje konieczność zadośćuczynienia mieszkańcom Sosnowca za narzuconą miastu rolę Stolicy Czerwonego Zagłębia. Uznając ,że powinna odejść w niepamięć także symbolika okresu oraz fakt,że funkcja narzędzia indoktrynacji i symbolu arogancji władzy jaką pełnił jest sprzeczna z ideą wystąpień robotników z 1905 r Rada Miejska uchwala,że pomnik zostanie zdemontowany”''
Demontaż pomnika trwa od [[6 maja]] do połowy sierpnia [[1991]] r.


==Video==
==Video==
Fidel Castro w Sosnowcu po pomnikiem, czerwiec 1972 r.  
*https://www.youtube.com/watch?v=-XZ2pZGDbYI
 
*Fidel Castro w Sosnowcu po pomnikiem, czerwiec 1972 r.  
<videoflash>PA0eMZQVtKE</videoflash>
<videoflash>PA0eMZQVtKE</videoflash>


Linia 52: Linia 60:
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0003.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0003.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0004.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0004.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0005.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0006.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0007.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0008.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0009.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0019.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0020.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0021.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0022.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0023.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0024.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0025.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0026.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0027.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0028.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0029.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0030.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0031.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0032.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0001.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0001.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0002.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0002.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0003.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0004.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0005.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0006.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0007.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0008.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:  
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:  
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:  
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:  
</gallery>
<gallery>
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Parku Sieleclkim w Sosnnowcu.jpg
Plik:Park Sielecki w Sosnowcu - Pocztowka-1972.jpg
Plik:Park Sielecki w Sosnowcu - Pocztowka-1979.jpg
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>
</gallery>


Linia 64: Linia 106:
==Bibliografia==
==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (4)|Sosnowieckie ABC, tom IV]] | data =[[2005]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 83-89199-15-7 | strony = 50-52}}
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (4)|Sosnowieckie ABC, tom IV]] | data =[[2005]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 83-89199-15-7 | strony = 50-52}}
[[Kategoria:Pomniki w Sosnowcu]]
[[Kategoria:Nieistniejące miejsca w Sosnowcu]]

Aktualna wersja na dzień 08:14, 15 lis 2023

Miejsce Pamięci
Pomnik Czynu Rewolucyjnego
Miejsca Pamięci Logo.jpg Miejsca Pamięci Logo.jpg
Numer ewidencyjny Data odsłonięcia Data likwidacji Gmina Miejscowość Lokalizacja Rodzaj obiektu
' 1967 1990 Sosnowiec ' Park Sielecki '
Delegacja z Halle
Pocztówka

Pomnik Czynu Rewolucyjnego - monument wzniesiony w 1967 roku w Sosnowcu - Parku Sieleckim. Pomnik autorstwa Husarskich i Cęckiewicza wybudowany został z 300 bloków sjenitu (symbol węgla) oraz stalowego obelisku (symbol hutnictwa) wysokości 56 metrów.

Historia

Wrósł w krajobraz Sosnowca - przez ponad 20 lat był symbolem i wizytówką miasta. Tutaj, w Parku Sieleckim, przed Pomnikiem Czynu Rewolucyjnego odbywały się patriotyczne manifestacje i różne podniosłe uroczystości. Wzniesiony został z inicjatywy władz komunistycznych w hołdzie dla walczących robotników. Ówczesny I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka tak to sformułował: „Pomnik ten wyraża najwyższą cześć i uznanie, dla czynu rewolucyjnego, dla ofiarności i bohaterstwa całych pokoleń robotników Zagłębia i Śląska, które toczyły nieustanne boje o prawa ludu pracującego, o niepodległość Polski, o socjalizm”.

Odsłonięto go 16 września 1967 r. Datę tę wybrano nieprzypadkowo - w 1967 r. przypadała 50 rocznica rewolucji październikowej i 25 rocznica utworzenia PPR-u.

W uroczystości, która zgromadziła wielotysięczne rzesze mieszkańców Sosnowca, udział wzięli członkowie najwyższych władz partyjnych i państwowych z I sekretarzem KC PZPR W. Gomułką, I sekretarz KW PZPR w Katowicach Edward Gierek, przewodniczący Prezydium WRN w Katowicach Jerzy Ziętek, władze Sosnowca, działacze i weterani ruchu robotniczego. Pomnik odsłonił W. Gomułka, który ponadto udekorował Orderem Sztandaru Pracy I klasy sztandar miejski.

Architekci pomnika

Obiekt zaprojektowali wybitni twórcy: architekt prof. Witold Cęckiewicz (projektował m.in. hotel "Cracovia" i kino "Kijów" w Krakowie, był autorem założeń pomnikowych na Polach Grunwaldu i w Obozie Straceń w Płaszowie i in.) oraz artyści plastycy Helena i Roman Husarscy, uczniowie i długoletni współpracownicy Ksawerego Dunikowskiego.

Budowa i symbolika pomnika

Pomnik składał się z dwóch elementów: bryły o wymiarach 13 x 7.5 metra o wysokości 8 metrów o nieregularnych kształtach i stalowego obelisku o wysokości 56 metrów, zbudowanego z rur.

Bryła wykonana została z przedborowskiego sjenitu, zaliczanego do najtrwalszych i najszlachetniejszych minerałów. Wykuto w niej 8 monumentalnych płaskorzeźb, przedstawiających postacie ludzkie w różnych pozach. Był więc górnik ze świdrem i hutnik z łyżką, trzy osoby dzierżące młoty, postacie z dłońmi uniesionymi w górę, postacie uzbrojone z których dwie stały, a trzecia trwała w przyklęku, mężczyzna oraz kobieta pod sztandarami i transparentami, robotnicy trzymający narzędzia, robotnicy z trumną na ramionach. Wymowa pomnika była wieloznaczna - wyobrażenia na płaskorzeźbach mogły być różnie interpretowane. Według jednej z wersji dwie czołowe płaskorzeźby przedstawiały warty robotnicze, które w styczniu 1945 r. zabezpieczały mienie narodowe, a pozostałe nawiązywały do dziejów walk robotniczych począwszy od rewolucji 1905 r.

Jan Pierzchała, autor „Legendy Zagłębia” dopatrzył się m.in. sceny pogrzebu ofiar I powstania śląskiego, który odbył się w Sosnowcu 23 sierpnia 1919 r. oraz manifestacji solidarnościowej robotników zagłębiowskich z robotnikami śląskim po przejęciu przez Polskę, w czerwcu 1922 r., Górnego Śląska.

Po latach sprawę wyjaśnił współautor projektu pomnika, prof. W. Cęckiewicz „Ten projekt pierwotnie został złożony na konkurs na pomnik Powstań Śląskich i zyskał drugą nagrodę - powiedział w kwietniu 2004 r. w wywiadzie dla ,,Gazety Wyborczej” - To był około 60 metrowy stalowy obelisk i głaz, jako symbol walki Śląska o węgiel i stal. Decyzją Gierka i Ziętka, postanowiono wybudować pomnik w Sosnowcu, nazywając go Pomnikiem Czynu Rewolucyjnego. Tak go niestety błędnie nazwano”.

Stalowy obelisk z rur - wysoki na 56 metrów, widoczne był z daleka, górował nad okolicą i stanowiły swoisty punkt orientacyjny. Wykonane ze stali nierdzewnej prototypowego składu. Stop odlały katowicka Huty Baildon i chorzowska Batory, a katowicka Huta Ferrum z otrzymanego surowca wykonała rury. Ważyły 80 ton, łączna ich długość przekroczyła 1300 metrów. W Hucie Buczek rury wytrawiono i wypolerowano w czynie społecznym. Na miejscu montażem i ustawieniem zajął się będziński Mostostal. Długość połączeń spawanych razem wyniosła 2000 metrów. Bryła symbolizowała więc górnictwo, a rury – hutnictwo.

Likwidacja pomnika

26 października 1990 r. Rada Miejska Sosnowca podjęła uchwałę o demontażu pomnika, jako komunistycznego reliktu. W jego miejsce postawiono niewielki obelisk z napisem „WOLNOŚĆ, PRACA, GODNOŚĆ”.

Treść uchwały Rady Miasta: „Istnieje konieczność zadośćuczynienia mieszkańcom Sosnowca za narzuconą miastu rolę Stolicy Czerwonego Zagłębia. Uznając ,że powinna odejść w niepamięć także symbolika okresu oraz fakt,że funkcja narzędzia indoktrynacji i symbolu arogancji władzy jaką pełnił jest sprzeczna z ideą wystąpień robotników z 1905 r Rada Miejska uchwala,że pomnik zostanie zdemontowany”

Demontaż pomnika trwa od 6 maja do połowy sierpnia 1991 r.

Video

  • Fidel Castro w Sosnowcu po pomnikiem, czerwiec 1972 r.

<videoflash>PA0eMZQVtKE</videoflash>

Galeria

Linki zewnętrzne

Bibliografia