Zwyczaje doroczne w Zagłębiu Dąbrowskim: Wigilia i dzień św. Katarzyny
25 listopada to dzień św. Katarzyny – patronki kolejarzy260. W zagłębiowskich miejscowościach, gdzie wiele osób związanych było z pracą na kolei, tego dnia zamawiano mszę świętą w kościele w ich intencji.
Mieszkanka Niegowonic wspomina:
"Bo u nas to taka miejscowość kolejowa, był bardzo duży węzeł kolejowy i prawie co drugi dom to był kolejarz. W latach 70. [XX w., przyp. aut.] zbudowano na kolei kapliczkę, w miejscu bardzo blisko wsi, właściwie na granicy pobliskiej miejscowości Łazy, graniczącej z Niegowonicami. Od czasu jak ją zbudowano to ksiądz zawsze tam chodził na świętej Katarzyny odprawiać w niej msze" 261.
Obecnie msze święte w intencji pracowników kolei odbywają się w parafialnym kościele w Niegowonicach262.
Mieszkańcy Zagłębia Dąbrowskiego nie pamiętają, aby dzień 25 listopada był jakoś szczególnie obchodzony w zamieszkiwanych przez nich miejscowościach i wsiach. Jednakże w Pomorzanach informatorzy wspominają, że „na świętej Katarzyny pod poduszką są dziewczyny”263, co związane jest z wróżbą polegającą na położeniu wieczorem przed snem pod poduszką kawalera karteczek z wypisanymi imionami dziewczyn. Po przebudzeniu chłopak wyciągał jedną z kartek – imię, które na niej się znajdowało miało być imieniem przyszłej żony. Nieżonaci mężczyźni przywiązywali dużą uwagę do snów, które przyśniły się im w nocy z 24 na 25 listopada.
Próbowano je interpretować jako przepowiednie dotyczące przyszłej małżonki.„Na przykład, jak się komuś przyśniły płot i zagroda, to znaczyło, że dziewczyna, która zostanie jego żoną, mieszka niedaleko” 264.
Zwyczaj katarzynek praktykowany był powszechnie do lat 70. XX wieku, a sporadycznie, przez niewielkie grono osób, jeszcze w latach 90. ubiegłego stulecia. Z dniem św. Katarzyny związane są następujące przysłowia:
- "Święta Katarzyna adwent rozpoczyna, a święty Andrzej jeszcze mądrzej”265,
- „Święta Katarzyna adwent rozpoczyna”266,
- „Święta Katarzyna adwent zawiązuje, a święty Andrzej potwierdzuje”267,
- „Nie wyganiaj już zwierzyny od świętej Katarzyny”268.
Galeria
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Żródło
- Tropem badaczy Zagłębia Dąbrowskiego, Dobrawa Skonieczna-Gawlik, Robert Garstka, Bartosz Gawlik, Regionalny Instytut Kultury, Katowice 2016
