Wiesław Chrzanowski
| Zagłębiowskie Biogramy | |
| |
| Imię i nazwisko | Wiesław Chrzanowski |
| Data i miejsce urodzenia | 4 grudnia 1920 Sosnowiec |
| Data i miejsce śmierci | 24 kwietnia 2011 Warszawa |
| Zawód | żołnierz AK, fotograf, uczestnik Powstania Warszawskiego, inżynier |
Wiesław Chrzanowski, pseudonim "Wiesław" (lub "1083") - (ur. 4 grudnia 1920 r. w Sosnowcu, zm. 24 kwietnia 2011 r. w Warszawie) oficer wojskowy, fotograf.
Rodzina
Był najmłodszym z trójki dzieci Zofii (z d. Różyckiej) i Teodora Chrzanowskich. Ojciec Teodor Chrzanowski herbu Nowina był inżynierem, absolwentem politechniki w Mittweidzie. Z uwagi na karierę Teodora Chrzanowskiego rodzina była zmuszona w 1927 r. przeprowadzić się do Sopotu, a po trzech latach do Warszawy. 16 września 1950 r. wziął ślub z Haliną Borczykówną.
Edukacja
Wiesław Chrzanowski podjął naukę w Gimnazjum im. J. Lelewela. W tym czasie wstąpił też do 5. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, gdzie doszedł do stopnia ćwika. Żywo interesował się sportem i fotografią. Jego pierwszym aparatem był Kodak, który otrzymał już w okresie gimnazjalnym. Po ukończeniu gimnazjum w 1938 r. kontynuował naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie.
Okres II wojny światowej
W czasie kampanii wrześniowej bronił twierdzy Modlin jako dowódca Batalionu Silnikowego Saperów. Po zakończeniu walk i rozwiązaniu batalionu próbował ewakuować się do Rumunii. Trafił jednak do niewoli radzieckiej, skąd dwa razy zbiegł. Następnie w drodze do Warszawy wstąpił do jednego z partyzanckich oddziałów Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. F. Kleeberga. Po kapitulacji oddziałów i dalszej drodze do stolicy dotarł ostatecznie 18 października 1939 r. W trakcie okupacji podjął tajną naukę w szkole technicznej im. Wawelberga i Rotwanda, był również studentem w Państwowej Szkole Technicznej na Politechnice Warszawskiej. We wrześniu 1940 r. wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW). Został wykładowcą z zakresu saperstwa w konspiracyjnej Szkole Podchorążych, a we wrześniu 1943 r. otrzymał awans na podporucznika.
W Powstaniu Warszawskim był żołnierzem Batalionu "Gustaw". Planowo miał być dowódcą plutonu miotaczy płomieni, ale brakowało sprzętu by taki oddział mógł powstać. Do 6 sierpnia 1944 r. był oficerem łącznikowym dowódcy batalionu. Walczył na Starym Mieście, tam też został zastępcą dowódcy II plutonu kompanii "Anna" Batalionu NOW "Gustaw". 25 sierpnia po śmierci Andrzeja Saneckiego objął dowództwo oddziału. W nocy z 1 na 2 września plutona "Wiesława" został przerzucony kanałami do Śródmieścia. 5 września 1944 r. podczas walk Wiesław Chrzanowski został ranny w nogę. Po kilku dniach wrócił do walk, by pod koniec Powstania otrzymać Krzyż Walecznych i awans na porucznika. Po kapitulacji trafił do niemieckiej niewoli. Został skierowany do obozu jenieckiego w Fallingbostel, później do Stalagu XI B/z Bergen-Belsen. Kolejnym obozem był Gross Born (od 22 stycznia), Sandbostel i Oflag X C pod Lubeką. 2 maja 1945 r. obóz w Lubece został zajęty przez Brytyjczyków.
Podczas Powstania jak i podczas niewoli wykonał ponad 150 fotografii, które dokumentowały walki powstańcze jak i życie jenieckie. Fotografie te były wielokrotnie publikowane.
Okres po II wojnie światowej
Po wyzwoleniu Wiesław Chrzanowski podjął studia inżynieryjne na Politechnice w Monachium. W 1947 r. po ukończeniu studiów wrócił do Polski, gdzie od 1948 r. rozpoczął pracę w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie (zamówienia na rzecz MON). Ponadto był pracownikiem Katedry Obróbki Metali Wydziału Mechaniczno-Technologicznego Politechniki Warszawskiej. W 1975 r. uzyskał stopień doktora. Jego działalność kombatancka i społeczna oraz praca na rzecz wojska wpłynęły na awans na podpułkownika.
Odznaczenia
- Trzykrotne odznaczony Krzyżem Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Krzyż Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
Publikacje o Wiesławie Chrzanowskim
- praca zbiorowa pod red. Joanny Lang - "Wiesław Chrzanowski. Fotografie powstańcze i obozowe", Muzeum Powstania Warszawskiego
Linki zewnętrzne
https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/wieslaw-chrzanowski,6089.html
Źródła
1. Juliusz Kulesza - "Powstańcza Starówka. Ludzie i ulice", wydawnictwo Akson i Attyka, Warszawa 2007
2. Pr. zbior. pod red. Joanny Lang - "Wiesław Chrzanowski. Fotografie powstańcze i obozowe", Muzeum Powstania Warszawskiego
Biogram opracował: Grzegorz Skwara
