Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej – Koło w Czeladzi i Piaskach

Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej (OZPR) to organizacja zrzeszająca byłych żołnierzy, którzy odbyli służbę wojskową i otrzymali stopień podoficerski. Związek pełnił rolę integrującą dla byłych żołnierzy rezerwy, jednocześnie wspierając Wojsko Polskie w działaniach obronnych oraz organizując liczne inicjatywy społeczno-patriotyczne. Szczególną aktywność wykazywały koła OZPR działające w Czeladzi i Piaskach, które odegrały istotną rolę w życiu lokalnej społeczności.

Historia

Koło OZPR w Czeladzi powstało 16 grudnia 1928 roku z inicjatywy kilku podoficerów rezerwy, w tym Władysława Plessa, Romana Walutka i innych działaczy. Pierwsze zebranie organizacyjne odbyło się w Czeladzi, przy udziale 31 podoficerów rezerwy. Na tym spotkaniu wybrano pierwszy zarząd koła, w skład którego weszli: prezes Artur Mocha oraz Władysław Pless jako wiceprezes. Koło wkrótce zaczęło rozwijać działalność, organizując ćwiczenia wojskowe, odczyty, wykłady oraz uroczystości patriotyczne.

Od początku istnienia, Koło w Czeladzi miało bliskie kontakty z innymi kołami działającymi na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, takimi jak Sosnowiec, czy Niwka. W maju 1929 roku koła te utworzyły pierwszy zarząd powiatowy z siedzibą w Sosnowcu, co umożliwiło bardziej skoordynowaną działalność na większym obszarze.

W kolejnych latach działalność Koła w Czeladzi rozwijała się dynamicznie. W sierpniu 1930 roku zorganizowano pluton młodzieży przedpoborowej, realizując program ćwiczeń wojskowych i fizycznych. Koło współpracowało również z miejscowym oddziałem Związku Strzeleckiego, a w 1933 roku ufundowało sztandar, który został uroczyście poświęcony w trakcie obchodów 5-lecia istnienia Koła.

Koło w Czeladzi działało także w dziedzinie pomocy materialnej. W 1931 roku otwarto biuro rozklejeń, które zatrudniało bezrobotnych członków Koła, a wkrótce potem wybudowano kiosk na gazety i papierosy, który został wynajęty inwalidzie wojennemu. Organizacja dbała również o rozwój infrastruktury społecznej, w tym boiska sportowego i strzelnicy małokalibrowej, które służyły zarówno członkom Koła, jak i lokalnej młodzieży.

Koło w Piaskach

Koło OZPR w Piaskach zostało formalnie utworzone w 1930 roku, chociaż podoficerowie rezerwy z Piasków, miejscowości liczącej wówczas około 7000 mieszkańców, działali już wcześniej w ramach Koła w Czeladzi. W związku z odległością od Czeladzi oraz obowiązkami zawodowymi, które utrudniały aktywne uczestnictwo w działaniach Koła macierzystego, w 1930 roku zwołano zebranie organizacyjne, na którym postanowiono zwrócić się do Zarządu Okręgu Śląskiego o utworzenie odrębnego Koła w Piaskach. Zarząd przychylił się do tego wniosku, a formalne zatwierdzenie nastąpiło 4 czerwca 1930 roku.

Wśród założycieli Koła w Piaskach znaleźli się m.in. Antoni Czarnecki, Józef Dudka, Michał Firman i inni. Pierwszym prezesem został Henryk Tecław, a komendantem Koła mianowano Leopolda Habrzyka. Koło w Piaskach szybko zyskało na znaczeniu, a liczba członków wzrosła z 25 w 1930 roku do 76 w ciągu dwóch lat.

Podobnie jak Koło w Czeladzi, Koło w Piaskach koncentrowało się na działalności społeczno-patriotycznej. W 1932 roku ufundowano sztandar, który został uroczyście poświęcony 6 listopada 1932 roku. Wśród rodziców chrzestnych sztandaru znaleźli się m.in. E. Boxowa, M. J. Herdhebaut, gen. J. Zając i inni przedstawiciele lokalnych elit. Koło aktywnie wspierało rozwój lokalnej infrastruktury sportowej, organizując boiska i lodowiska, a także sekcję piłki nożnej pod nazwą „Placówka”.

Fundacja ciężkiego karabinu maszynowego

Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii obu Kół było ufundowanie ciężkiego karabinu maszynowego dla Wojska Polskiego w 1938 roku, co miało miejsce w ramach obchodów 10-lecia istnienia Koła w Czeladzi. Fundacja karabinu była odpowiedzią na apel marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza o wzmacnianie siły obronnej Polski. Zarówno Koło w Czeladzi, jak i Koło w Piaskach połączyły swoje wysiłki, aby zakupić broń jako wyraz miłości do ojczyzny i przywiązania do armii. Uroczyste przekazanie karabinu odbyło się 16 października 1938 roku.

Znaczenie i dziedzictwo

Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej, a zwłaszcza jego Koła w Czeladzi i Piaskach, odegrały kluczową rolę w życiu społeczno-patriotycznym regionu. Organizacja była nie tylko platformą integracji dla byłych żołnierzy rezerwy, ale także ważnym ośrodkiem edukacyjnym i patriotycznym. Koła te promowały wartości obywatelskie, wspierały rozwój sportowy i kulturalny młodzieży oraz angażowały się w działania na rzecz obronności kraju.

Wydarzenia takie jak ufundowanie sztandaru, budowa boisk sportowych, organizacja ćwiczeń wojskowych dla młodzieży oraz fundacja ciężkiego karabinu maszynowego świadczyły o głębokim przywiązaniu członków Koła do idei służby ojczyźnie. Dzięki ich działalności, lokalna społeczność mogła nie tylko pielęgnować pamięć o przeszłości, ale także przygotowywać się na wyzwania przyszłości.

Działalność Ogólnego Związku Podoficerów Rezerwy zakończyła się wraz z wybuchem II wojny światowej, jednak pamięć o ich zaangażowaniu na rzecz Polski pozostaje żywa w lokalnych społecznościach, które do dziś wspominają ich wkład w budowanie siły i jedności narodu polskiego.

Źródła

• Jednodniówka z okazji 10-lecia Ogólnego Związku Podoficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej Koła Czeladź, Październik 1938, wydana przez Drukarnię i Introligatornię „Zespołowa” w Będzinie.