Karol Ryder

Zagłębiowskie Biogramy
???
Imię i nazwisko	???
Data i miejsce urodzenia	??? ??? ???
Data i miejsce śmierci	??? ???
Miejsce spoczynku	???
Zawód	Lekarz

RYDER KAROL http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/karol-ryder

Lekarz, organizator ochrony zdrowia. Ur. 14 czerwca 1884 roku w Będzinie, był synem Natana i Ewy z Orłowskich, młodszym bratem Teodora. Gimnazjum ukończył w 1903 r. w Sosnowcu. Początkowo studiował przez dwa lata na Wydziale Archi- tektury Politechniki w Darmstadcie, a w r. 1905 przeniósł się na Wydział Lekarski Uniwersytetu w Getyndze, gdzie w 1910 r. uzyskał dyplom lekarza i doktorat na podstawie pracy: Ober den Einfluss des Bitterstoffes auf den Vorgang der Resorbtion (Gottingen 1910). Po dwuletniej specjalizacji w zakresie pediatrii w Berlinie i nostryfIkacji dyplomu w Kazaniu, osiedlił się w 1913 r. w Łodzi jako pediatra. Pracował w Szpitalu

Anny Marii (obecnie Janusza Kor- czaka) w Łodzi, gdzie wykonywał pracę nad odczynem Donnego. W łódzkiej "Kropli Mleka" i w jednYJn z sierocińców badał odczyn tuber- kulinowy. Wyniki prac, dotyczące m.in. śmiertelności niemowląt w Ło- dzi, referował w Łódzkim Towarzy- stwie Lekarskim. W latach 1913-1914 w "Archiv fiir Kinderheilkunden II publikował streszczenia z języka pol- skiego i rosyjskiego, a w "Pediatrii Polskiej" - z niemieckiego piśmien- nictwa pediatrycznego; w bibliogra- ficznym wydawnictwie "Hambur- gische Uberseehefte" zamieszczał bibliografię polskiego i rosyjskiego piśmiennictwa lekarskiego. Powołany po wybuchu I wojny światowej do służbyw wojsku rosyjskim, spędził w nim cztery lata. W latach 1919-1920 pracował jako zastępca lekarza powiatowego w Będzinie, a od 1921 r. jako lekarz powiatowy i jednocześnie naczelny lekarz Sejmiku Będzińskiego. Zorga- nizował wydział zdrowia publicznego miast wydzielonych w tym powiecie: w Sosnowcu, Będzinie, Dąbrowie Górniczej i w Czeladzi oraz wydział powiatowy w Będzinie. Opracowany przez niego schemat stał się wzorem organizacji wydziałów zdrowia publicznego w sejmikach na terenie Polski. W 1923 r. otIzymał stypendium Fundacji Rockefellera i odbył dwu- letnią specjalizację w Szkole Higieny Uniwersytetu Harvarda w Bostonie w zakresie organizacji ochrony zdrowia i pediatrii społecznej. W drodze po- wrotnej do kraju zaznajomił się z orga- nizacją służby zdrowia w Anglii, Francji, Belgii, Holandii, Danii, Szwe- cji i Niemczech. Z pomocą Fundacji Rockefellera zorganizował w powiecie będzińskim ośrodki zdrowia. Stan ich przedstawił na V Zjeździe Higienistów Polskich w Poznaniu w 1927 r. i w kilku publikacjach (m.in. wspólnie z S. Pietraszewskim: Ośrodki zdrowia powiatu będzińskiego, Ośrodki zdrowia w Polsce, W. 1928). Wypracowany przez K. Rydra schemat organizacji publicznej służby zdrowia w powiecie został wprowadzony w skali ogólnopolskiej. K. Ryderwspół- organizował Szpital dla Dzieci w Sosnowcu i Zakład Leczniczy dla Dzieci z Gruźlicą Kostno-StaV.'ową im. Kazimierza Dłuskiego w Siewie- rzu. Wygłaszał liczne odczyty i publi- kował artykuły na temat opieki zdrowotnej, m.in. w dwwniesięcznikti "Opieka nad Dzieckiem ", wyda- wanym przez Wydział Higieniczno- Lekarski Polsko-Amerykańskiego Komitetu Pomocy Dzieciom. Był w 1927 r. współorganizatorem wystawy higienicznej w Sosnowcu: "Mieszka- nie, miasto i jego higiena ". K. Ryder brał udział w pracach TowarzystwaLekarskiegoZagłębia Dąbrowskiego; wielokrotnie przed- stawiał na jego zebraniach problem medycyny społecznej, był członkiem komisji do spraw walki z gruźlicą, sekretarzem komitetu obchodów Towarzystwa i autorem historii Towarzystwa opublikowanej w "Pamiętniku XXV-letniej działal- ności... ". Wykładał też na półrocznych kursach sióstr Czerwonego Krzyża, na kursach ratowniczych i przeciw- gazowych Oddziału Polskiego Czer- wonego Krzyża (PCK) w Sosnowcu. W 1927 r. został inspektorem i zastępcą lekarza naczelnego Powiatowej Kasy Chorych w Sosnowcu oraz w 1930 r. wszedł w skład komitetu budowy Szpitala Kasy Chorych w Sosnowcu jako inspektor. Wprowadził do Kasy Chorych pro- filaktykę. Pierwszy w Polsce zapo- czątkował w 1931 r. akcję wczasów dla młodocianych robotników. W 1933 r. powołano go do opracowania rozporządzeń wykonawczych do ustawy o ubezpieczeniach społe- cznych, która przekształcała Kasy Chorych w Ubezpieczalnie Społeczne (US). W tym rokU został zastępcą lekarza naczelnego US w Łodzi, a w latach 1935-1939byłlekaIZemnaczel- nym US w Białymstoku. Podczas drugiej wojny świa- towej, do lata 1941 r., K. Ryderpraco- wał w radzieckiej służbie zdrowia w Białymstoku. Po napaści Niemiec na ZSRR ukrywał się ze względu na żydowskie pochodzenie pod zmie- nionym nazwiskiem, m.in. w Warsza- wie przez dwa lata jako pacjent na Oddziale Jana Roguskiego (w Szpitalu Wolskim) i w kierowanym przez Stanisława Wszelakiego Szpitalu Zakaźnym przy ul. Chocimskiej. W końcu 1945 r. został starszym inspe- ktorem lekarskim Zakładu Ubezpie- czeń Społecznych w Łodzi, a po przeniesieniu tegoż do Warszawy, był w latach 1946-1947 zastępcą lekarza naczelnego US w Łodzi. W latach następnych związał się z przemysłową służbą zdrowia, której był inicjatorem i współtwórcą. W 1948 r. został naczelnym lekarzem Centralnego Zarlądu Przemysłu Włókienniczego.W 1949 r. kierował oddziałem ochrony zdrowia w Zakładzie Organizacji Wytwórczości Przemysłu Włókien- niczego Głównego Instytutu Pracy, a w1950 r. został kierownikiem Od- działu Ochrony Zdrowia w Central- nym Instytucie Ochrony Pracy w Łodzi. W 1951 r. przeniósł się do Działu Higieny Pracy w Łódzkim Państwowym Zakładzie Higieny, a w r. 1952 do Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi. Tu pracował do końca życia, m.in. jako sekretarz naukowy Insty- tutu, kierownik sekcji dokumentacji i informacji naukowej. Równocześnie od r. 1952 był adiunktem w Zakładzie Higieny Ogólnej i Społecznej Aka- demii Medycznej w Łodzi. Pełnił do śmierci funkcję zastępcy redaktora "Medycyny Pracy". Wykładał medycynę społeczną na różnych kur- sach dla lekarzy, pielęgniarek, praco- wników socjalnych i administracji służby zdrowia oraz dla studentów. W 1948 r. przewodniczył Społecznemu Komitetowi Walki z Gruźlicą obej- mującemu miasto Łódź i wojewódz- two łódzkie. Zorganizował prewento- rium dla dzieci do lat tIzech i dom aka- demicki dla studentów chorych na gruźlicę., opracował kilkanaście ulotek na temat gruźlicy. K. Ryder był autorem ponad 50 artykułów dotyczących organizacji ochrony zdrowia, medycyny pracy i pediatrii, m.in. Polityka zapobie- gawcza w lecznictwie ubezpiecze- nio~m ("Polska Gazeta Lekarska" 1938, nr 16), Lekarze a ubezpieczenia

społeczne (W. 1947), Projekt orga- nizacji powszechnej służby zdrowia G, służba Zdrowia" 1947, m 9), O spo- łecznym Komitecie Walki z Gruźlicą w Łodzi G, Wiadomości Lekarskie" 1948, m 2), MECHANIZM CZŁO- WIEKA (L. 1948, 1950), GnlŹlica płuc wśród włókniarzy ("Medycyna Pracy" 1950, m 3, 4), Ochrona zdro- wia pracownika. Higiena pracy. (Ł. 1950 I-II), Fizjologia pracy G, WiadomościLekarskie" 1953,m8), Pył i pylice (tamże nr 12). Poza tym publikował liczne prace popular- nonaukowe, w tym kilka tłumaczeń z języków obcych. Wydał wiele ulotek i pouczeń higienicznych oraz arty- kułów w codziennych pismach Zagłę- bia Dąbrowskiego, Białegostoku i Łodzi oraz ogólnopolskich. Reda- gował w Łodzi Bibliotekę "Dbaj o zdrowie", w której do 1950 r. ukazało się 18 tomików. Praca oświatowo- zdrowotna i popularyzatorska była pasją jego życia. Zmarł 13 listopada 1959 r. w Łodzi. Pochowany został na tamtejszym cmentarzu komunalnym. Odznaczony był m.in. złotym Krzy- żem Zasługi i Odznaką Honorową PCK. Ożeniony od 1926 r. z Wandą z Macherskich, ojciec synów: Bole- sława i Andrzeja. Opracował K. BROŻEK. Źródła: HANECKIM., NEUMANB., CZAJKA J., Służba zdrowia w Polsce. Przegląd ważniejszych prac o organizacji i pokrewnych działach służby zdrowia XIX i XX w., W. 1956 (bibliogr.); Rocznik lekarski Rzeczy- pospolitej Polskiej na 19361:, W. 1936; toż na r. 1948, W. 1949; Urzędo~ spis leka~ lekarzy dentystó~farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych, W 1939; WOźNIEWSKIZ., Polski almanach medyczny na 1: 1956, W. 1957; BROŻEK K., Lekarze w życiu społecznym Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1918-1939, "Zaranie Śląskie" 1980, z. 3, s. 494-532; tenże, Pionierzy medycyny pracy w regionie śląsko- dąbrowskim, w:Pamiętn1kIIl Krajowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa MedyCJlny Pracy; Łódź 9-11 listopada 1978, Łódź 1981 li 921-928; Pamiętnik XXV-lecia działalności i obchodu jubileuszowego Towarzystwa Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego. 1907-1932, Sosnowiec 1933; Kalendarz Lekarski l. Polaka na 1: 1920, W. 1920, s. 16; Wspomnienia pośmiertnezr.1959:"MedycynaPracy" nr 6, s. 381-385 (fot., bibliogr. prac.), "Służba Zdrowia "nr49 (fot.); Materiały biograficzne K Rydra i udostępnione PI7.ez Akademię Medyczną w Łodzi i Instytut Medycyny Pracy w Łodzi. Zdjęcie K. Rydra ze zbiorów E. KOCOTA.

Źródło: Emilian Kocot "Lekarze Zagłębia Dąbrowskiego - Wstęp do słownika biograficznego" (zamieszczone na Wiki Zagłębie za zgodą autora)