Apolinary Chlęch

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Apolinary Chlęch
Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1897 Troszyn
Data i miejsce śmierci	22 marca 1942 Auschwitz (Oświęcim)

Apolinary Chlęch – legionista, powstaniec śląski, więzień obozu w Oświęcimiu. Urodził się 18 kwietnia 1897 roku w Troszynie (pow. Ostrołęka). Jego rodzice Józef Chlęch i Florentyna z Wolskich przybyli na Piaski około 1900 roku i tu osiedlili na stałe. Ojciec długie lata zatrudniony był na kopalni „Czeladź” jako felczer, matka zajmowała się domem i dziećmi, niestety umarła młodo osierocając czwórkę potomstwa: dwie córki i dwóch synów. Kilkuletni Poldek dotkliwie przeżył śmierć matki. W latach 1906 -1908 uczęszczał do 2-klasowej Szkoły Kopalnianej Towarzystwa Bezimiennego Kopalni Węgla „Czeladź”. W zasadzie na tym zakończył swą oficjalną edukację, ale całe życie pozostał samoukiem o szerokich zainteresowaniach, kochającym historię i literaturę, zafascynowanym przyrodą, turystyką a później fotografiką. 1 stycznia 1917 ochotniczo wstąpił do Legionów, gdzie służył w Batalionie Warszawskim 8 pułku piechoty. Brał udział w wojnie bolszewickiej uzyskując stopień plutonowego. Przemierzył szlak bojowy, który prowadził przez Berdyczów, rzekę Berezynę, Chyrów, Medykę, Sanok, Sadową, Wisznię, Smolenicę, Nowe Miasto, Terlę Wołczuchy i Zegrze. Zgodnie z oficjalnymi dokumentami zwolniony z Wojska Polskiego 2 maja 1921 r. i tego samego dnia ochotniczo wstąpił w szeregi powstańców III zrywu śląskiego. Swą służbę pełnił w oddziale grupy „Ryś” 16 pułku piechoty Grupy Wschód. W powstaniu śląskim walczył do 5 lipca 1921 r., po czy wrócił do cywilnego życia na Piaski. Podjął pracę na Kopalni „Czeladź”. W 1925 r. wstąpił w związek małżeński z Heleną Dorabiałą. Rok później na świat przychodzi ich pierwsza latorośl – córka Helena. Młodzi zamieszkali w budynku pokopalnianym na tzw. „krowiarni”. To również trudny okres w życiu młodych małżonków Chlęch – w przeciągu kilkunastu miesięcy umierają oboje rodzice żony Apolinarego: Katarzyna i Władysław Dorabiałowie, osierocając sześcioro dzieci, z których najmłodsze miało zaledwie 9 lat. Chlęchowie zaopiekowali się rodzeństwem, mimo że coraz bardziej odczuwali ogólnoświatowy kryzys, który dotarł również na Piaski. Powiększyła się także ich własna rodzina – urodziły bowiem się kolejne dzieci: w 1930 roku syn Andrzej, a w 1932 druga córka Teresa. Na szczęście sytuacja rodzinna i materialna stabilizuje się. Apolinary ukończył kurs księgowego i otrzymuje awans – stanowisko zastępcy magazyniera kopalni. Polepszeniu ulegają warunki życia rodziny: luksusowe mieszkanie przy ul. Piłsudskiego, nowe meble (w tym pianino), wyjazdy na letnisko i... zakupy nowych, pięknie wydanych książek. Czytanie, bowiem obok fotografowania i wywoływania zdjęć to jedna z życiowych pasji Apolinarego. Nie czyta, lecz połyka kolejne tomy. Obdarzony ogromną wrażliwością i umiejętnością przelewania swych uczuć, przemyśleń na papier oraz wyrażania ich poprzez poezję, od wczesnej młodości pisze wiersze. Pozostawił po sobie całkiem spory zbiór, który uporządkowała żona wiele lat po jego śmierci. W okresie międzywojennym Chlęch aktywnie działał w związku Powstańców Śląskich Grupa „Czeladź” i Związku Podoficerów Rezerwy. Był opiekunem Młodzieży Powstańczej. To spokojne, dostatnie i ustabilizowane życie przerywa wybuch II wojny światowej. Apolinary został zmobilizowany, walczył do połowy września, kiedy to po przegranych walkach z poważnymi ranami nóg, trafił do szpitala w Lublinie, prowadzonego przez siostry zakonne. Po kapitulacji wrócił na Piaski. Nadal pracował w kopalni „Czeladź”, ale stracił kierownicze stanowisko, wysoką pensję, a rodzina zmuszona została do opuszczenia luksusowego mieszkania, w którym zamieszkali Niemcy. Chlęch wraz z dawnymi towarzyszami broni wstąpił do tajnej organizacji konspiracyjnej Związek Orła Białego. Do pierwszych masowych aresztowań członków ZOB doszło w noc sylwestrową 31 grudnia 1940 roku po wybuchu w łaźni miejskiej, kolejne nastąpiły rok później po „akcji kolejowej”. 20 grudnia 1941 roku przed świętami Bożego Narodzenia wśród 120 zatrzymanych osób znalazł się Apolinary Chlęch, transportem z Katowic przewieziony do obozu w Oświęcimiu, gdzie został oznaczony numerem obozowym 24884. Chlęch zginął w KL Auschwitz 22 marca 1942 roku w przeddzień Świąt Wielkiej Nocy. Żona Chlęcha opuściła Piaski, nielegalnie przedostała się do Wołomina, gdzie mieszkając z dziećmi u siostry doczekała końca wojny. Po wojnie osiedliła się w Sosnowcu. Władze ludowe w 1950 roku nie uznały patriotycznej działalności Apolinarego legionisty, powstańca śląskiego, obrońcy Katowic w 1939 roku i członka organizacji konspiracyjnej. Jego śmierć również nie została zakwalifikowana jako zemsta okupanta za walkę o wolną ojczyznę, w związku z czym rodzina została pozbawiona wcześniej przyznanego zasiłku. Został zrehabilitowany w 1990 roku i pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oświęcimskim.

Źródło: http://www.muzeum-saturn.czeladz.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=388&Itemid=106