Franciszek Ksawery Plenkiewicz
| Zagłębiowskie Biogramy | |
| |
| Imię i nazwisko | Franciszek Ksawery Plenkiewicz |
| Data i miejsce urodzenia | 3 grudnia 1867 Kławaty |
| Data i miejsce śmierci | 19 kwietnia 1932 Sosnowiec |
| Miejsce spoczynku | Nekropolia Czterech Wyznań w Sosnowcu - cmentarz katolicki |
| Zawód | ksiądz, działacz społeczny |
Franciszek Ksawery Plenkiewicz - (ur. 3 grudnia 1867 r. w Kławatach, zm. 19 kwietnia 1932 r. w Sosnowcu) ksiądz, działacz społeczny, pierwszy kapelan sosnowieckiego "Sokoła".
Urodzony w 1867 roku, w majątku Kławaty na ziemi radomskiej i uczęszczający do gimnazjum w Radomiu F. K. Plenkiewicz, otrzymał święcenia kapłańskie w roku 1894 i odtąd przez 10 lat pełnił obowiązki wikariusza w Będzinie. W międzyczasie został proboszczem i na Górze Zamkowej w Będzinie. Tam zbudował Dom Polski, który stał się odtąd siedzibą miejscowego Towarzystwa Dobroczynności.
Działalność charytatywną i kulturalno-oświatową łączył przed zakończeniem I wojny światowej z pracą orędownika i kapelana znajdującego się oficjalnie w podziemiu Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". W okręgu zagłębiowskim i olkuskim organizacja ta występowała wówczas pod nazwą Towarzystwa Sportowo-Turystyczne "Piechur", realizując w zawoalowanej formie podstawowe kierunki pracy oświatowo-kulturalnej, gimnastyczno-sportowej oraz wychowawczo-narodowej "Sokoła".
W tym miejscu nadmienić należy, że w Będzinie, już ponoć w maju 1905 roku powstało w konspiracji gniazdo tej organizacji. Jak podaje "Iskra" z 21 czerwca 1921 roku (nr 139), prezesem będzińskiego "Sokoła", wybrany został dr Wierzbowski, a naczelnikiem druh Nowacki.
Pod koniec 1905 r. oraz na początku 1906 r. liczba będzińskich "Sokołów" zbliżała się do 200. I wówczas to gniazdo będzińskie podjęło próbę działalności na zewnątrz, penetrując środowiska polskie w Zagłębiu i w najbliższej okolicy. Jednak rosyjskie władze zaborcze już wkrótce zabroniły tej działalności. Wznowił on więc przy niemałym wkładzie ks. Plenkiewicza działalność pod nazwą zagłębiowskiej "Lutni" śpiewaczej. "Lutnia" posiadała własny chór, orkiestrę, kółko dramatyczne oraz zespół gimnastyczno-sportowy.
Z ks. Plenkiewiczem spotykali się pod koniec pierwszej dekady naszego stulecia (w Będzinie a potem w Sosnowcu), pierwsi, pochodzący z Góry Zamkowej, Sokoli. Należeli do nich, m.in. Mieczysław Bluszcz (późniejszy prezes KS "Zagłębianki" Będzin), Władysław Gdesz. legionista Jańczak, Popielecki, Zbereski oraz Władysław Brodzik i Karol Warkocz.
Ks. Franciszek Ksawery Plenkiewicz po przejściu jako proboszcz z Będzina do Sosnowca, kontynuował swoją pracę w "Sokole". Była to pomoc duchowa i organizacyjno-kulturalna. Polegała również na wciąganiu do działalności kapelańskiej w "Sokole" młodych wikariuszy zagłębiowskich, już w wolnej i niepodległej Polsce. Zarówno w Będzinie, jak i w Sosnowcu, działalność "Sokoła" i patronacka, charytatywna ks. szambelana Plenkiewicza, znana była w diecezji kaliskiej a potem częstochowskiej. Jego plebania była ośrodkiem myśli narodowej polskiej i pracy społecznej. W okresie powstań śląskich i plebiscytu, do ks. Plenkiewicza trafiali uchodźcy śląscy, hallerczycy, nawet przedstawiciele późniejszego Związku Powstańców Śląskich, Związku Legionistów oraz Związku Harcerstwa Polskiego i Związku Inwalidów Wojennych.
W listopadzie 1918 roku, w Sosnowcu, podobnie jak w prawie całym kraju rozbrajano Niemców likwidując pozostałości okupacji wojennej. Uroczystym podkreśleniem odzyskania niepodległości w Sosnowcu było uroczyste nabożeństwo odprawiane przez ks. Franciszka Plenkiewicza, które odbyło się w rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego 29 listopada 1918 roku. Nabożeństwu będącemu jednocześnie manifestacją patriotyczna towarzyszyła asysta oddziału odrodzonego Wojska Polskiego, dowodzonego przez kpt. Czesława Młota-Fijałkowskiego. Czterech polskich żołnierzy z tego oddziału służyło do mszy a podczas ewangelii oddano salwy honorowe.
Ks. F. K. Plenkiewicz zmarł 19 kwietnia 1932 roku a jego pogrzeb w Sosnowcu był prawdziwie patriotyczną manifestacją polskości w tej część i ziem polskich. Został pochowany na cmentarzu katolickim przy ul. Smutnej, wchodzącym w skład sosnowieckiej Nekropoli Czterech Wyznań.
Autor biogramu: Mirosław Ponczek
Grobowiec
Grobowiec Franciszka Ksawerego Plenkiewicza]]
Płyta nagrobna Franciszka Ksawerego Plenkiewicza]]
Płyta nagrobna Franciszka Ksawerego Plenkiewicza]]
Grobowiec Franciszka Ksawerego Plenkiewicza]]
Linki zewnętrzne
Źródła
- "Iskra", nr 139 z dn. 21 VI 1921 I
- "Kurier Zachodni": nr 91 z 21 i 23/V 1932.
- Prof. Mirosław Ponczek, Z nieznanych kart życia ks. Franciszka Plenkiewicza, zagłębiowskiego kapelana sokolego, w "Żródło", 6 listopada 1994. nr 45/94.
