Andrzej Niemojewski

Andrzej Niemojewski (1864 - 1921), pisarz, publicysta. Urodził się 24 stycznia 1864 r. we wsi Rokitnica na ziemi płockiej, w rodzinie ziemiańskiej Feliksa i Józefy z Noskowskich.

Uczył się początkowo w domu, a następnie w Brodnicy, Krakowie i Nowym Sączu, gdzie w 1885 r. zdał maturę. Podczas pobytu w szkole zaprzyjaźnił się z Franciszkiem Nowickim, z którym wydał później debiutancki tomik wierszy. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Dorpacie (1885-1888). Od 1889 r. mieszkał w Warszawie, a potem (1890-1891) w Krakowie, gdzie związał się z ruchem socjalistycznym. Swoje wiersze, nowele, opowiadania drukował w "Przeglądzie Literackim", "Tygodniku Ilustrowanym" i "Wędrowcu".

W 1892 r. osiedlił się w Sosnowcu, gdzie objął stanowisko sekretarza w Sosnowieckim Towarzystwie Kopalń i Zakładów Hutniczych. Jednocześnie poświęcał się działalności literackiej.

Tutaj powstała większość utworów siedmioczęściowego cyklu poetyckiego Polonia irredenta:

• Część 1 - Podziemia
• Część 2 - Łuny; kopia cyfrowa
• Część 3 - Ziemia obiecana; kopia cyfrowa
• Część 4 - W ciszy wiejskiej; kopia cyfrowa
• Część 5 - Stolica; kopia cyfrowa
• Część 6 - Ptaki burzy; kopia cyfrowa
• Część 7 - Z wojaczki polskiego chłopa; kopia cyfrowa

Zwłaszcza w pierwszych trzech częściach zawarł przejmujący obraz życia i pracy robotników Zagłębia Dąbrowskiego. W okresie sosnowieckim ukazały się także: Poezje. Seria druga, opowiadania w tomie Listopad; obrazek sceniczny Bajka oraz dramat z życia rodziny chłopskiej Familia.

Niemojewski patronował budowie gmachu teatru, a na inaugurację jego działalności (6 lutego 1897 r.) napisał Prolog, utwór oparty na motywach folkloru górniczego, sławiący "geniusz" sztuki i jego sojusz ze światem pracy.

W połowie 1897 r. opuścił Sosnowiec i osiadł w Warszawie, gdzie kontynuował działalność literacką. Współpracował z Polską Partią Socjalistyczną, brał udział w pracy agitacyjnej na rzecz toczącej się w latach 1905-1907 r. rewolucji. Na fali działalności politycznej przyjeżdżał do Sosnowca, aby wygłaszać odczyty i uczestniczyć w demonstracjach postępowej inteligencji. Popierał walkę zagłębiowskiej młodzieży o polską szkołę.

Po 1905 r. poświęcił się krzewieniu wolnomyślicielstwa i religioznawstwa. W Polsce niepodległej reprezentował kierunek zbliżony do endecji. Zmarł nagle w Warszawie 3 listopada 1921 roku.

W 1991 roku Rada Miejska Sosnowca przemianowała ulicę Jana Tyszki w Józefowie na ulicę Andrzeja Niemojewskiego.

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom II. Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 34-35. ISBN 83-89199-03-3.