Środula (Sosnowiec)

Środula - dzielnica znajdująca od się w północnej części Sosnowca. Graniczy z Zagórzem, Pogonią i Sielcem, a miasta, które sąsiadują ze Środulą to Będzin i Dąbrowa Górnicza.

Na obszarze dzielnicy wyróżnić można:

• Środulę Górną
• Środulę Dolną
• Środulkę
• Kolonię Zuzanna

Historia

Dokładny czas powstania Środuli jest nieznany. Wiadomo, że w 1645 na drodze wiodącej z Będzina do Mysłowic istniała osada karczmarska o tej nazwie.

Historycznie należała do dóbr Zagórza. Do 1880 roku stał tutaj folwark wybudowany w bliżej nie określonym czasie. W drugiej połowie XIX wieku osada była własnością Gwarectwa von Kramsty, które wydzierżawiło ją W. Meyherholdowi. Na znaczeniu zyskała, gdy w okolicy powstały zakłady przemysłowe Fitznera-Gampera, przędzalnia Schóna, fabryki chemiczne na Środulce.

Pierwotnie większość zabudowy Środuli stanowiły domy wzniesione głównie z kamieni wapiennych (surowiec pozyskiwano w wielu okolicznych odkrywkach) z dodatkiem czerwonej cegły.

W 1914 Środula została włączona do Sosnowca.

Intensywnie rozbudowywała się Środula po I wojnie światowej. Ciekawostką jest, iż wszystkie ulice równoleżnikowe Środuli otrzymały imiona pisarzy, a południkowe malarzy i rzeźbiarzy (dziś układ ten jest mocno zaburzony).

W okresie II Wojny Światowej wysiedlono Polaków, a na ich miejsce zesłano ludność wyznania mojżeszowego, spędzoną tu z całego Zagłębia, tworząc getto. Istniało ono do 1943 roku, kiedy to podczas akcji likwidacji getta większość jego mieszkańców trafiła do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu lub zginęła.

Od lat 70-tych ubiegłego wieku zaczęło się stopniowe wyburzanie starych środulskich domów i budowa istniejącego do dziś osiedla bloków z wielkiej płyty. Na przełomie XIX i XX wieku w wyniku budowy centrum handlowego „Plejada” nastąpiły dalsze wyburzenia starych zabudowań. Zrównano m.in. z ziemią sporą część zabudowań nazywanych potocznie „barakami”, które według opinii wielu mieszkańców stanowiło jedno z najniebezpieczniejszych miejsc w Sosnowcu.

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów
• "Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy" tom IV - Sosnowiec - Marian Kantor Mirski (reedycja 1991r)
• "Sosnowiec znany i nieznany" - Jan Przemsza Zieliński 1997r.