Cementownia "Grodziec" (Będzin)

Logo cementowni do 1914 roku

Cementownia Grodziec, a przynajmniej to, co z niej zostało

Cementownia "Grodziec" w Będzinie

Historia

W 1842 roku Jan Ciechanowski (1796 – 1884) herbu Skarbień przejął grodziecki majątek, którego właścicielem był wówczas współzałożyciel i członek zarządu Towarzystwa Wyrobów Zbożowych – Maurycy Kossowski (1795 – 1864).

W pierwszej połowie XIX w. Jan Jakub Ciechanowski (1796 – 1884) herbu Skarbień przejął grodziecki majątek, którego wcześniej właścicielem był wówczas współzałożyciel i członek zarządu Towarzystwa Wyrobów Zbożowych Maurycy Kossowski (1795 - 1864), a przed nim ród Bontanich.

W latach 50-tych Ciechanowski zakończył budowę w Grodźcu fabryki cementu portlandzkiego. Miała ona miejsce w latach 1853 – 1856. Została otwarta w 1857 r. Był to piąty na świecie, a pierwszy takiego rodzaju zakład w całym, ówczesnym cesarstwie rosyjskim. Cement z tej fabryki zdobywał nagrody zarówno w cesarstwie oraz poza jego granicami. Jego wysoka jakość, renoma cementowni oraz pozycja społeczna jej właściciela powodowała, iż grodziecki cement był wykorzystywany zarówno przy budowach cywilnych (budowa kolei Warszawsko – Wiedeńskiej) jak i wojskowych (fortyfikacje). W okresie dwudziestolecia międzywojennego cementownia została przejęta przez belgijski koncern "Solvay", który w drugiej połowie lat 20-tych XX wieku dokonał jej poważnej modernizacji.

W latach 1918 – 1921 cementownią kierował inż. Jan Brzostowski, następnie od roku 1921 do roku 1929 inż. Włodzimierz Kwapiszewski, w latach 1930 – 1936 inż. Leon Hertz, a następnie do roku 1939 Mieczysław Zarębski.

Pod koniec lat 30-tych XX w. była to największa fabryka cementu portlandzkiego w Polsce. Prawdopodobnie cement z tej fabryki był używany do budowy zespołu polskich fortyfikacji określanych jako Obszar Warowny "Śląsk". Decyzję o jej zamknięciu podjęto w 1979 roku. Ruiny cementowni są często wykorzystywane m.in. jako plener fotograficzny. Jest to jeden z najciekawszych zabytków architektury industrialnej w Europie. Obecnie wstęp do niego jest surowo wzbroniony, a sam obiekt grozi zawaleniem.

Bibliografia

Dorota Starościak - W dziełach swoich… Przemysłowcy i społecznicy Zagłębia Dąbrowskiego w XIX i XX wieku, Dąbrowa Górnicza 2014

Opracował: Dariusz Majchrzak

Dostępność zabytku

Na terenie całej nieruchomości obowiązuje zakaz wstępu^[1].

Galeria

Hala pieca obrotowego - fot. Jerzy Sz. Wieczorek, 1995 rok. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Fragmenty pieców obrotowych - fot. Jerzy Sz. Wieczorek, 1995 rok. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Fragment cementowni od strony działu węglowego - fot. Jerzy Sz. Wieczorek, 1996 rok. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Pakownia cementu - silos nr 1 - fot.Jerzy Sz. Wieczorek 2000 rok. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Skład surowca (kamienia) fot.Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.Wszelkie prawa zastrzeżone.
Dział węglowy - fot.Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.Wszelkie prawa zastrzeżone.
Hala młynów cementu - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Hala pieców obrotowych - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Fragment hali pieców obrotowych - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Piece obrotowe - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Cementownia zimą - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1996 rok.
Fragment elektrofiltrów - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Fragment suwnicy - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Rozwalone elektrofiltry - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1996 rok.
Pozostałość po hali pieców obrotowych - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1996 rok.
Silos cementu nr 1 - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Stanowisko palacza pieców - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Górna część elektrofiltrów - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Silosy cementu nr 3, 4 i 5 - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Pozostałość po młynach cementu - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1995 rok.
Wentylatory elektrofiltrów - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1996 rok.
Zbiornik oraz elektrofiltry - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1996 rok.
Wlot do komina - fot. Jerzy Sz. Wieczorek 1996 rok.
Bednarnia - fot. Jerzy Sz. Wieczorek - 1996 rok.