Brynica: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Źródło = [[Mysłów (gm. Koziegłowy)]] | |Źródło = [[Mysłów (gm. Koziegłowy)]] | ||
|Ujście = [[Czarna Przemsza]] | |Ujście = [[Czarna Przemsza]] | ||
|Długość = | |Długość = 57,2 km | ||
|Powierzchnia zlewni = | |Powierzchnia zlewni = 482,7 km². | ||
|Największe dopływy = | |Największe dopływy = | ||
|JCW = PLRW20005212619 | |JCW = PLRW20005212619 | ||
| Linia 12: | Linia 12: | ||
'''Brynica''' - rzeka na Wyżynie Śląskiej, w województwie śląskim; Ze źródłami w | '''Brynica''' - rzeka na Wyżynie Śląskiej, w województwie śląskim, o długości 57,2 km i powierzchni dorzecza 482,7 km²; Ze źródłami w [[Mysłów (gm. Koziegłowy)|Mysłowie]] ([[Gmina Koziegłowy (powiat myszkowski)|gmina Koziegłowy]], [[Powiat myszkowski|powiat myszkowski]]), na wysokości 350 m n.p.m.; Przepływa miasta Górnego Śląska i [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]]: Miasteczko Śląskie, Świerklaniec, Piekary Śląskie, [[Bobrowniki]], [[Wojkowice]], [[Czeladź]], [[Będzin]], Siemianowice Śląskie, Katowice, [[Sosnowiec]] i Mysłowice. Na granicy Mysłowic i [[Sosnowiec|Sosnowca]] uchodzi do [[Czarna Przemsza|Czarnej Przemszy]]; Główny dopływ [[Czarna Przemsza|Czarnej Przemszy]], stanowi jej prawy dopływ; | ||
Niegdyś była rzeką zasobną w ryby, a na brzegach występowały bobry. Tworzyły się liczne rozlewiska i stawy. Z uwagi na XIX wieczny rozwój przemysłu, ulegała coraz większym zanieczyszczeniom. | Niegdyś była rzeką zasobną w ryby, a na brzegach występowały bobry. Tworzyły się liczne rozlewiska i stawy. Z uwagi na XIX wieczny rozwój przemysłu, ulegała coraz większym zanieczyszczeniom. | ||
==Znaczenie gospodarcze== | |||
Jej brody i mosty były miejscem przepraw kupców, co sprzyjało rozwojowi osadnictwa nad jej brzegami. Dzięki funkcjonowaniu brodów, później mostów, powstała [[Czeladź]] i [[Milowice (Sosnowiec)|Milowice]]. Na rzece przed regulacją istniało wiele młynów wodnych. Wody rzeki wykorzystywane też były w górnictwie w przyległych do doliny rzeki kopalniach [2]. | |||
==Regulacja rzeki== | |||
Regulację koryta rzeki rozpocząto w latach 20-tych XX wieku. | |||
Pomiędzy [[1930]] a [[1939]] utworzono na rzecze zbiornik wodny w Kozłowej Górze (gmina Świerklaniec). Stworzony dla celów militarnych po II Wojnie Światowej (1948-1951)zaadaptowano do funkcji rezerwuaru wody pitnej wodociągowej wznosząc stację uzdatniania wody. | Pomiędzy [[1930]] a [[1939]] utworzono na rzecze [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kozłowa_Góra_(zbiornik) zbiornik wodny w Kozłowej Górze] (gmina Świerklaniec). Stworzony dla celów militarnych po II Wojnie Światowej (1948-1951) zaadaptowano do funkcji rezerwuaru wody pitnej wodociągowej wznosząc stację uzdatniania wody. | ||
Pomiędzy [[1935]] a [[1937]] nastąpiła regulacja rzeki na odcinku płynącym na granicy [[Sosnowiec|Sosnowca]] i Katowic. Regulacja rzeki miała na celu zmniejszenie ucieczek wody z | Pomiędzy [[1935]] a [[1937]] nastąpiła regulacja rzeki na odcinku płynącym na granicy [[Sosnowiec|Sosnowca]] i Katowic. Regulacja rzeki miała na celu zmniejszenie ucieczek wody z | ||
koryta do wyrobisk górniczych kopalń cynku, ołowiu i węgla kamiennego. | koryta do wyrobisk górniczych kopalń cynku, ołowiu i węgla kamiennego. | ||
W latach 70-tych XX wieku wzdłuż rzeki w Sosnowcu utworzono [[Bulwar Brynicy]] sięgający aż do [[Park Kresowy (Sosnowiec)|Parku Kresowego]]. | |||
==Granica== | |||
Zasadniczo na całej swojej długości [[Granica Zagłębiowsko-Śląska|jest historyczną granicą]] pomiędzy [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiem Dąbrowskim]] a [[Górny Śląsk|Górnym Śląskiem]], szerzej; pomiędzy Małopolską a Śląskiem. | |||
Dawniej była to rzeka, na której oparta była część granicy zachodniej Polski. Kolejno była miejscem granicznym Prusami (później Niemcami), a Rosją; w latach [[1918]]-[[1922]] była to granica niemiecko-polska. [[20 czerwca]] [[1922]] roku, wojska polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego przekroczyły most na Brynicy, aby przejąć wschodnią część Górnego Śląska pod polską administrację. W latach [[1922]]-[[1939]] stanowiła granicę pomiędzy województwem śląskim a województwem kieleckim w którym znajdowało się [[Zagłębie Dąbrowskie]]. | |||
| Linia 47: | Linia 55: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
# {{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Sosnowieckie ABC, tom I | data = 2002 | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-915173-5-7 | strony = 6}} | |||
# Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 395. | |||
==Linki zewnętrzne== | ==Linki zewnętrzne== | ||
Wersja z 19:27, 13 kwi 2022
| Cieki wodne w Zagłębiu Dąbrowskim | |
 | |
 | |
| Nazwa | Brynica |
| Źródło | Mysłów (gm. Koziegłowy) |
| Ujście | Czarna Przemsza |
| Długość | 57,2 km |
| JCW | PLRW20005212619 |
| Powierzchnia zlewni | 482,7 km². |
Brynica - rzeka na Wyżynie Śląskiej, w województwie śląskim, o długości 57,2 km i powierzchni dorzecza 482,7 km²; Ze źródłami w Mysłowie (gmina Koziegłowy, powiat myszkowski), na wysokości 350 m n.p.m.; Przepływa miasta Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego: Miasteczko Śląskie, Świerklaniec, Piekary Śląskie, Bobrowniki, Wojkowice, Czeladź, Będzin, Siemianowice Śląskie, Katowice, Sosnowiec i Mysłowice. Na granicy Mysłowic i Sosnowca uchodzi do Czarnej Przemszy; Główny dopływ Czarnej Przemszy, stanowi jej prawy dopływ;
Niegdyś była rzeką zasobną w ryby, a na brzegach występowały bobry. Tworzyły się liczne rozlewiska i stawy. Z uwagi na XIX wieczny rozwój przemysłu, ulegała coraz większym zanieczyszczeniom.
Znaczenie gospodarcze
Jej brody i mosty były miejscem przepraw kupców, co sprzyjało rozwojowi osadnictwa nad jej brzegami. Dzięki funkcjonowaniu brodów, później mostów, powstała Czeladź i Milowice. Na rzece przed regulacją istniało wiele młynów wodnych. Wody rzeki wykorzystywane też były w górnictwie w przyległych do doliny rzeki kopalniach [2].
Regulacja rzeki
Regulację koryta rzeki rozpocząto w latach 20-tych XX wieku.
Pomiędzy 1930 a 1939 utworzono na rzecze zbiornik wodny w Kozłowej Górze (gmina Świerklaniec). Stworzony dla celów militarnych po II Wojnie Światowej (1948-1951) zaadaptowano do funkcji rezerwuaru wody pitnej wodociągowej wznosząc stację uzdatniania wody.
Pomiędzy 1935 a 1937 nastąpiła regulacja rzeki na odcinku płynącym na granicy Sosnowca i Katowic. Regulacja rzeki miała na celu zmniejszenie ucieczek wody z koryta do wyrobisk górniczych kopalń cynku, ołowiu i węgla kamiennego.
W latach 70-tych XX wieku wzdłuż rzeki w Sosnowcu utworzono Bulwar Brynicy sięgający aż do Parku Kresowego.
Granica
Zasadniczo na całej swojej długości jest historyczną granicą pomiędzy Zagłębiem Dąbrowskim a Górnym Śląskiem, szerzej; pomiędzy Małopolską a Śląskiem.
Dawniej była to rzeka, na której oparta była część granicy zachodniej Polski. Kolejno była miejscem granicznym Prusami (później Niemcami), a Rosją; w latach 1918-1922 była to granica niemiecko-polska. 20 czerwca 1922 roku, wojska polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego przekroczyły most na Brynicy, aby przejąć wschodnią część Górnego Śląska pod polską administrację. W latach 1922-1939 stanowiła granicę pomiędzy województwem śląskim a województwem kieleckim w którym znajdowało się Zagłębie Dąbrowskie.
Brynica na dawnej fotografii
Brynica pod Milowicami przed 1930r.
Brynica i jej bagna pod Kopalnią "Saturn" w Czeladzi przed 1930r.
Most nad Brynicą w Czeladzi, wybudowany sumptem Tow. Górniczo-Przemysłowego "Saturn" przed 1930r.
Brynica na współczesnej fotografii
Dobieszowice Wesoła - granica Małopolski i Śląska
Dobieszowice Wesoła - granica Małopolski i Śląska
Ujście do Czarnej Przemszy Sosnowiec Radocha
Ujście do Czarnej Przemszy Sosnowiec Radocha
Brynica w Sosnowcu na wysokości Stawików i Parku Fusińskiego
Opis zdjęcia:
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom I. Muzeum w Sosnowcu, 2002, s. 6. ISBN 83-915173-5-7.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 395.
