Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego

Sosnowiecka "Żyleta" - budynek Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego

Sosnowiecka "Żyleta" - budynek Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego

Tyranozaur Zuzia

Sosnowiecka "Żyleta" - budynek Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego

Sosnowiecka "Żyleta" - budynek Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego

Plakat LVII Międzynarodowej wystawy i giełdy minerałów, skał i skamieniałości w Sosnowcu 2016 r.

Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego - wydział powstał w 1974 r. znajduje się w Sosnowcu na Pogoni (budynek popularnie zwany „Żyletą”)

Historia powstania

Jego początki wiążą się z działalnością samodzielnego Zakładu Geografii utworzonego rok wcześniej przy Instytucie Biologii UŚ. Wydział objął dwie podstawowe jednostki organizacyjne: Instytut Geografii i Instytut Geologii (od 1975 r. Instytut Geologii i Surowców Mineralnych Górnego Śląska). W skład pierwszego wchodziły następujące Zakłady: Geografii Fizycznej, Geografii Ekonomicznej, Geografii Gleb, Geomorfologii Krasu, Geografii Regionalnej, a drugiego: Geologii Ogólnej, Zdjęć Geologicznych i Badań Czwartorzędu, Stratygrafii i Paleontologii, Geochemii, Mineralogii, Petrologii, Geologii Złóż i Geofizyki, Hydrogeologii.

Pierwsze egzaminy wstępne

Egzaminy wstępne przeprowadzono po raz pierwszy w lipcu 1974 r. na kierunek geograficzny (uwzględniono na nim również specjalizację w zakresie geologii). W kolejnym roku odbyła się już rekrutacja na oba kierunki studiów.

Kadra i dyrekcja wydziału

Kadra nauczycieli akademickich obejmowała w latach 70. XX w. 15 samodzielnych pracowników naukowych (profesorów i docentów) oraz około 50. pomocniczych (adiunktów i asystentów). Pierwszym dziekanem i jednocześnie organizatorem Wydziału był doc. dr Marian Marczak. W 1975 r. stanowisko to objął prof. dr hab. inż. Aleksander Jachowicz, który piastował je do 1981 r. Kolejnymi dziekanami byli:

• prof. dr hab. Kazimierz Kozłowski (1981/1982 – 1986/1987)
• prof. dr hab. Stanisław Bukowy (1987/1988 - 1989/1990)
• prof. dr hab. Andrzej T. Jankowski (1990/1991 - 1992/1993 oraz 1996/1997-2001/2002)
• prof. dr hab. Jacek Jania (1993/1994 - 1995/1996 i 2002/2003 - 2007/2008)
  

Obecnie funkcje dziekana pełni prof. dr hab. Adam Idziak.

Budynek wydziału

Od początku Wydział Nauk o Ziemi mieścił się w Sosnowcu, w budynku szkoły górniczej przy ul. Szkolnej 4. W 1976 r. dziekanat oraz zakłady Instytutu Geologii ulokowano w domu przy ul. Partyzantów, gdzie znajdowały się również sale wykładowe i do ćwiczeń. Nowoczesne laboratorium otrzymał Wydział w 1977 r., a w 1982 r. przeniesiono go w całości do nowego, 18. piętrowego gmachu przy ul. Mielczarskiego (obecnie Będzińska).

Zmiany organizacji wydziału

W roku akademickim 1983/1984 uległa zmianie struktura organizacyjna Wydziału. W miejsce instytutów powstały katedry. Obecnie jest ich 10. Są to:

• Katedra Geochemii, Mineralogii i Petrografii
• Geologii Podstawowej
• Geologii Stosowanej
• Stratygrafii Ekosysternowej
• Paleontologii i Biostratygrafi
• Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej
• Geografii Ekonomicznej
• Klimatologii
• Geomorfologii
• Geografii Fizycznej

W ramach katedr działają zakłady i pracownie. Obok nich funkcjonują:

• Samodzielny Zakład Geoekoturystyki
• Obserwatorium Meteorologiczne i Laboratorium Dynamiki Środowiska
• Międzywydziałowa Pracownia Badań Strukturalnych
• Laboratorium Analiz Gleb
• Gruntów i Skał
• Laboratorium Analiz Wody
• Wydziałowa Pracownia Obsługi Dydaktyki i Prac Badawczych
• Muzeum Nauk o Ziemi
• Biblioteka

Prawo do nadawania tytułów

Od 1991 r. Wydział posiada prawo do nadawania stopnia naukowego doktora w zakresie geologii, a od grudnia 1992 r. także geografii. W 1997 r. uzyskał pełnię praw akademickich - uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk o Ziemi w zakresie geografii i geologii.

Wzrost ilości studentów

W połowie lat 70. XX w. studiowało tu, w systemie stacjonarnym i zaocznym, 400 osób. Dynamiczny rozwój Wydziału powodował zwiększenie się liczby studentów. Pod koniec ubiegłego wieku było ich na obu kierunkach 2063. (studia dzienne - 888, zaoczne - 1175). Wydział zatrudniał wówczas 134 pracowników naukowo-dydaktycznych w tym 30. samodzielnych.

Nowe kierunki

W roku akademickim 2008/2009 uruchomiono trzeci kierunek - geofizykę. Czwarty kierunek związany z Wydziałem Nauk o Ziemi - ochrona środowiska - ma charakter międzywydziałowy (interdyscyplinarny).

Obecna kadra nauczycielska

Obecnie zatrudnionych jest 143 nauczycieli akademickich, w tym 32 pracowników samodzielnych (10 profesorów tytularnych, 15 profesorów UŚ - dr hab., 7 dr hab.) oraz 21 pracowników naukowo- technicznych i 31 inżynieryjno-technicznych.

Rodzaje studiów

Studia odbywają się w systemie dwustopniowym. Absolwenci trzyletnich studiów pierwszego stopnia otrzymują dyplom licencjata, który upoważnia ich do ubiegania się o przyjęcie na dwuletnie studia magisterskie.

Wydział prowadzi również czteroletnie Studia Doktoranckie w zakresie nauk o Ziemi (obecnie zdobywa tu kwalifikacje 77 osób) oraz studia podyplomowe („Turystyka Wyspecjalizowana”, „Turystyka i Edukacja Regionalna”).

Badania naukowe

Obok kształcenia specjalistów pracownicy Wydziału prowadzą rozległe badania naukowe (terenowe, laboratoryjne, ekspertyzy, dokumentacje, projekty i in.). Obejmują one wszystkie dziedziny z zakresu nauk o Ziemi, a także przestrzenne aspekty procesów społeczno-ekonomicznych. Przedmiotem zainteresowań badawczych są min. zjawiska krasowe, lodowce na Spitsbergenie, wody powierzchniowe i podziemne, ukształtowanie powierzchni Ziemi, minerały, skały, kopalna fauna i flora, sejsmiczność indukcyjna migracji pierwiastków chemicznych i materii organicznej w skorupie ziemskiej, klimat obszarów miejskich, przemysłowych, górskich i polarnych, klimatologia satelitarna i in. Wśród problemów badawczych uwzględniane są także te, które dotyczą miasta i regionu (m.in. zanieczyszczenia środowiska ze szczególnym uwzględnieniem zakładów przemysłowych, świadomości ekologicznej mieszkańców, ustalenia zasobów wód podziemnych, ocena ich jakości i możliwości zagospodarowania).

Publikacje, konferencje, imprezy

Wydział popularyzuje wiedzę o Ziemi poprzez liczne publikacje pracowników, m.in. w renomowanych czasopismach polskich i zagranicznych, organizowanie konferencji naukowych oraz imprez cyklicznych takich jak Dni Ziemi i Międzynarodowa Giełda Minerałów.

Prowadzi rozległą działalność wydawniczą. W realizowanej od 2000 r. serii Prace Wydziału Nauk o Ziemi ukazało się dotychczas kilkadziesiąt tytułów. Wśród wydawanych czasopism są: „Geographia. Studia et Dissertationes” (wychodzi od 1976 r.), „Kras i Speleologia” (od 1977 r.), „Geologia” (od 1977 r.) „Acta Geographica Silesiana” (od 2007 r.).

Międzynarodowe programy badawcze

Pracownicy Wydziału uczestniczą w międzynarodowych programach badawczych, konferencjach i wyprawach naukowych. Współpracują z ośrodkami naukowymi w większości krajów europejskich, a także w Australii, Egipcie, Japonii, Kanadzie, USA, Republice Południowej Afryki.

Nagrody dla wydziału

O osiągnięciach Wydziału świadczą m.in. nagrody, w tym Komitetu Badań Naukowych , „Polski Nobel” (za badania nad wpływem zmian klimatycznych na lodowce arktyczne) oraz Wojewody Śląskiego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach (za prowadzenie aktywnej edukacji ekologicznej oraz kształcenie kadr w dziedzinie ekologii).

Jubileusz 35-lecia istnienia wydziału

W 2008 r. minęła 35. rocznica powstania Wydziału Nauk o Ziemi. Z tej okazji odbyła się sesja popularno-naukowa poświęcona śląskim dinozaurom. Uczestniczyli w niej badacze Polskiej Akademii Nauk, oraz naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego, Jagiellońskiego, Opolskiego i Śląskiego.

Galeria

• 
• 

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek, Zbigniew Studencki: Sosnowieckie ABC, tom VII. Muzeum w Sosnowcu, 2008, s. 63-66. ISBN 978-83-89199-37-9.