Ulica Stanisława Małachowskiego (Sosnowiec): Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
|||
(Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec ulica malachowskiego bank 0002.jpg|thumb|550px|]] | [[Plik:Pocztowka sosnowiec ulica malachowskiego bank 0002.jpg|thumb|550px|]] | ||
[[Plik:Sosnwiec 1907 ulica Główna.jpg|thumb|550px|Ulica Fabryczna (Małachowskiego) na planie miasta z [[1907]] roku]] | [[Plik:Sosnwiec 1907 ulica Główna.jpg|thumb|550px|Ulica Fabryczna (Małachowskiego) na planie miasta z [[1907]] roku]] | ||
'''Ulica Stanisława Małachowskiego''' (Małachowskiego) - Ulica położona w najstarszej części miasta zwana była początkowo | '''Ulica Stanisława Małachowskiego''' (Małachowskiego) - Ulica położona w najstarszej części miasta zwana była początkowo ulicą '''Fabryczną''' / '''Фабричная'''. Pod taką nazwą figuruje w pierwszym spisie ulic, sporządzonym po uzyskaniu praw miejskich, oraz na planie [[Sosnowiec|Sosnowca]] z [[1907]] r. | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
Na ulicę Małachowskiego przemianowano ją w [[1916]] r. z okazji obchodów 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Od początku obejmowała odcinek drogi od [[Ulica Główna w Sosnowcu|ulicy Głównej (3 Maja)]] do mostu na Czarnej Przemszy, gdzie łączyła się z Schönowską (obecnie l Maja). Usytuowana w okolicy [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|dworca kolejowego]]. Należała do śródmiejskich ulic handlowych w dużym stopniu zamieszkaną przez ludność żydowską. Należąca do śródmieścia ulica Małachowskiego zachowała nadal charakter ulicy handlowo-usługowej. Tutaj także, w kompleksie budynków położonych obok Banku Przemysłowo Handlowego mieści się kilka wydziałów Urzędu Miejskiego i ma swoją siedzibę Straż Miejska. W [[2002]] na skrzyżowaniu ulic Małachowskiego, Kościelnej i Modrzejowskiej powstały budynki Forum i Kino Helios. Ten drugi został postawiony w miejscu, gdzie przez lata znajdował się dom wykonany z kamienia wapiennego pochodzący z [[1860]] roku. Elewacja od strony ul. Małachowskiego została zachowana i stanowi część budynku Kina Helios. | Na ulicę '''Małachowskiego''' przemianowano ją w [[1916]] r. z okazji obchodów 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Od początku obejmowała odcinek drogi od [[Ulica Główna w Sosnowcu|ulicy Głównej (3 Maja)]] do mostu na Czarnej Przemszy, gdzie łączyła się z Schönowską (obecnie l Maja). Usytuowana w okolicy [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|dworca kolejowego]]. Należała do śródmiejskich ulic handlowych w dużym stopniu zamieszkaną przez ludność żydowską. Należąca do śródmieścia ulica Małachowskiego zachowała nadal charakter ulicy handlowo-usługowej. Tutaj także, w kompleksie budynków położonych obok Banku Przemysłowo Handlowego mieści się kilka wydziałów Urzędu Miejskiego i ma swoją siedzibę Straż Miejska. W [[2002]] na skrzyżowaniu ulic Małachowskiego, Kościelnej i Modrzejowskiej powstały budynki Forum i Kino Helios. Ten drugi został postawiony w miejscu, gdzie przez lata znajdował się dom wykonany z kamienia wapiennego pochodzący z [[1860]] roku. Elewacja od strony ul. Małachowskiego została zachowana i stanowi część budynku Kina Helios. | ||
W [[2016]] wystartowała akcja ożywienia centrum i ulicy Małachowskiego pod nazwą [[Wpadaj na Małacha]]. W ramach akcji na ulicy umiejscowiono szereg lokali gastronomicznych i rozrywkowych: puby, bary, restauracje, kluby. Do najbardziej znanych należą: Kamienica Klub i Księgarnia - uruchomiona w lokalu po dawnej księgarni, nawiązująca wystrojem do tejże. W tym samym roku rewitalizację przeszedł także jeden z trzech skwerów. W [[2017]] wytyczono miejsce i uruchomiono ogródki piwne i wprowadzono czasowy, weekendowy zakaz ruchu. W [[2021]] rozpoczęła się przebudowa ulicy, związana z wymianą torowiska z zamiarem przeznaczenia ulicy na strefę pieszą. | W [[2016]] wystartowała akcja ożywienia centrum i ulicy Małachowskiego pod nazwą [[Wpadaj na Małacha]]. W ramach akcji na ulicy umiejscowiono szereg lokali gastronomicznych i rozrywkowych: puby, bary, restauracje, kluby. Do najbardziej znanych należą: Kamienica Klub i Księgarnia - uruchomiona w lokalu po dawnej księgarni, nawiązująca wystrojem do tejże. W tym samym roku rewitalizację przeszedł także jeden z trzech skwerów. W [[2017]] wytyczono miejsce i uruchomiono ogródki piwne i wprowadzono czasowy, weekendowy zakaz ruchu. W [[2021]] rozpoczęła się przebudowa ulicy, związana z wymianą torowiska z zamiarem przeznaczenia ulicy na strefę pieszą. | ||
Linia 36: | Linia 36: | ||
* kamienica mieszkalna datowana na XIX wiek, ul. St. Małachowskiego 46, | * kamienica mieszkalna datowana na XIX wiek, ul. St. Małachowskiego 46, | ||
* kamienica mieszkalna w stylu modernistycznym ul. St. Małachowskiego 48. | * kamienica mieszkalna w stylu modernistycznym ul. St. Małachowskiego 48. | ||
===Miejsca historyczne=== | |||
* [[Hale "Rozwoju" (Sosnowiec)|Hale "Rozwoju"]] | |||
Linia 49: | Linia 52: | ||
===Ulica Fabryczna - Reklama do 1916=== | ===Ulica Fabryczna - Reklama do 1916=== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Plik:Reklama 1913 Sosnowiec Akuszerka Adamska.jpg | |||
Plik:Reklama 1914(2) Sosnowiec Pierwsza Szkoła Handlowa Żeńska 01.JPG|''[[1914]]'' | Plik:Reklama 1914(2) Sosnowiec Pierwsza Szkoła Handlowa Żeńska 01.JPG|''[[1914]]'' | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 58: | Linia 61: | ||
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Zakłady Przemysłu Drzewnego G. Saper i Syn 01.jpg|''[[1931]]'' | Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Zakłady Przemysłu Drzewnego G. Saper i Syn 01.jpg|''[[1931]]'' | ||
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Zakład Krawiecki M. Zimny 01.jpg|''[[1931]]'' | Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Zakład Krawiecki M. Zimny 01.jpg|''[[1931]]'' | ||
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Przedsiębiorstwo Blacharsko-Dekarskie Adolf Flugrat 01.jpg | |||
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec M. Łempicki Sp. Akc. 01.jpg | |||
Plik:Reklama-1922-Sosnowiec-Dom-Komisowo-Handlowy-Karczewski.jpg | |||
Plik:Reklama-1922-Sosnowiec-Klepfisz-benzyna-oleje.jpg | |||
Plik:Reklama-1922-Sosnowiec-Polsko-Śląskie-Towarzystwo-Handlu-Żelazem.jpg | |||
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Bank Zagłębia 01.jpg | |||
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Bank Handlowy Oddział Sosnowiec 01.jpg | |||
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Zarząd Telefonów Sosnowieckich 01.jpg | |||
</gallery> | </gallery> | ||
==Zdjęcia współczesne== | |||
<gallery> | |||
Plik:Secesja-sosnowiec3.jpg | |||
</gallery> | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (3)|Sosnowieckie ABC, tom III]] | data =[[2004]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-89199-11-4 | strony = 36-37}} | *{{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (3)|Sosnowieckie ABC, tom III]] | data =[[2004]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-89199-11-4 | strony = 36-37}} | ||
==Linki zewnętrzne== | |||
* https://www.facebook.com/malachowskiegopl/ | |||
[[Kategoria: Ulice|Małachowskiego, Sosnowiec]] | [[Kategoria: Ulice|Małachowskiego, Sosnowiec]] | ||
[[Kategoria: Ulice Sosnowca|Małachowskiego]] | [[Kategoria: Ulice Sosnowca|Małachowskiego]] |
Aktualna wersja na dzień 15:17, 29 sie 2022
Ulica Stanisława Małachowskiego (Małachowskiego) - Ulica położona w najstarszej części miasta zwana była początkowo ulicą Fabryczną / Фабричная. Pod taką nazwą figuruje w pierwszym spisie ulic, sporządzonym po uzyskaniu praw miejskich, oraz na planie Sosnowca z 1907 r.
Historia
Na ulicę Małachowskiego przemianowano ją w 1916 r. z okazji obchodów 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Od początku obejmowała odcinek drogi od ulicy Głównej (3 Maja) do mostu na Czarnej Przemszy, gdzie łączyła się z Schönowską (obecnie l Maja). Usytuowana w okolicy dworca kolejowego. Należała do śródmiejskich ulic handlowych w dużym stopniu zamieszkaną przez ludność żydowską. Należąca do śródmieścia ulica Małachowskiego zachowała nadal charakter ulicy handlowo-usługowej. Tutaj także, w kompleksie budynków położonych obok Banku Przemysłowo Handlowego mieści się kilka wydziałów Urzędu Miejskiego i ma swoją siedzibę Straż Miejska. W 2002 na skrzyżowaniu ulic Małachowskiego, Kościelnej i Modrzejowskiej powstały budynki Forum i Kino Helios. Ten drugi został postawiony w miejscu, gdzie przez lata znajdował się dom wykonany z kamienia wapiennego pochodzący z 1860 roku. Elewacja od strony ul. Małachowskiego została zachowana i stanowi część budynku Kina Helios. W 2016 wystartowała akcja ożywienia centrum i ulicy Małachowskiego pod nazwą Wpadaj na Małacha. W ramach akcji na ulicy umiejscowiono szereg lokali gastronomicznych i rozrywkowych: puby, bary, restauracje, kluby. Do najbardziej znanych należą: Kamienica Klub i Księgarnia - uruchomiona w lokalu po dawnej księgarni, nawiązująca wystrojem do tejże. W tym samym roku rewitalizację przeszedł także jeden z trzech skwerów. W 2017 wytyczono miejsce i uruchomiono ogródki piwne i wprowadzono czasowy, weekendowy zakaz ruchu. W 2021 rozpoczęła się przebudowa ulicy, związana z wymianą torowiska z zamiarem przeznaczenia ulicy na strefę pieszą.
Edukacja
Od 1910 r. w budynku przy ulicy Fabrycznej 7 (Małachowskiego 5) mieściła się 7-klasowa Szkoła Handlowa Józefy Siwikowej, przekształcona następnie w 8-klasowe Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej, a w 1921 r. w Gimnazjum Państwowe Żeńskie im. E. Plater. W 1934 r. szkołę przeniesiono do nowego gmachu przy ul. Parkowej.
Banki na ulicy
W latach 20. XX w. w ramach realizacji ambitnego programu rozwoju miasta, opracowanego przez prof. Jana Rakowicza, przy ul. Małachowskiego powstały dwa obiekty bankowe. Pierwszy z nich Bank Polski (obecnie Bank ING), wybudowany według projektu znakomitego architekta polskiego, Mariana Lalewicza, nawiązuje do architektury akademickiego klasycyzmu. Drugi Bank Handlowy (obecnie Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A.) składa silę z dwóch części: niższego obiektu pochodzącego z 1908 r. i dobudowanego do niego gmachu w stylu eklektycznym, mieszczącego salę operacyjną banku.
Zabudowa / Architektura / Zabytki
Ulica Małachowskiego zabudowywana była piętrowymi kamienicami czynszowymi dekorowanymi frontami i oficynami. W latach 20. XX w. w ramach realizacji programu rozwoju miasta, opracowanego przez prof. Jana Rakowicza, przy ul. Małachowskiego powstały dwa obiekty bankowe:
- Bank Polski, w okresie II wojny światowej Bank Rzeszy, a po wojnie Bank Śląski, a następnie ING – projektu Mariana Lalewicza, nawiązuje do architektury akademickiego klasycyzmu
- Bank Handlowy potem Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A. – składa silę z dwóch części: niższego obiektu pochodzącego z 1908 r. i dobudowanego do niego gmachu w stylu eklektycznym.
Część starej zabudowy wyburzono w latach 70. XX w. Spośród kamienic, które przetrwały, dwie wyróżniają się ozdobnymi fasadami o charakterystycznej dla secesji ornamentyce (Małachowskiego 9 i 32). Kolejnym charakterystycznym obiektem budowlanym u zbiegu ulic Małachowskiego i Kościelnej jest tzw. sosnowiecka superjednostka – budynek z kamienia z początku XX w. zamieszkały niegdyś przez ludność pochodzenia żydowskiego . W czasie II wojny światowej na placu przed tym domem wykonywano egzekucje Żydów.
Zabytki
Przy ulicy znajdują się następujące historyczne obiekty i miejsca:
- budynek dawnego Banku Handlowego, składający się z dwóch części połączonych łącznikiem (ul. St. Małachowskiego 3), wzniesiony w 1908 według projektu architekta Kugora, przebudowany w 1923 według projektu Bolesława Żurkowskiego, wpisany do rejestru zabytków 15 września 1995 (nr rej.: A-1609/95),
- zespół zabudowań składający się z gmachu banku (dawny Bank Polski) oraz dwóch budynków mieszkalnych (ul. St. Małachowskiego 7), wzniesiony w latach 1922−1924 w stylu neoklasycyzmu, według projektu Mariana Lalewicza, wpisany do rejestru zabytków 30 kwietnia 1993 (nr rej.: A/1529/93),
- kamienica mieszkalna ul. St. Małachowskiego 4,
- kamienica mieszkalno-usługowa ul. St. Małachowskiego 5 (dawny budynek szkoły),
- kamienica mieszkalna ul. St. Małachowskiego 8,
- kamienica mieszkalna z secesyjnymi zdobieniami ul. St. Małachowskiego 9,
- kamienica mieszkalna ul. St. Małachowskiego 10,
- kamienica mieszkalna ul. St. Małachowskiego 26,
- kamienica mieszkalna z secesyjnymi zdobieniami ul. St. Małachowskiego 32,
- kamienica mieszkalna ul. St. Małachowskiego 34,
- kamienica mieszkalna ul. St. Małachowskiego 40,
- kamienica mieszkalna ul. St. Małachowskiego 42,
- kamienica mieszkalna datowana na XIX wiek, ul. St. Małachowskiego 46,
- kamienica mieszkalna w stylu modernistycznym ul. St. Małachowskiego 48.
Miejsca historyczne
Na dawnej pocztówce
Na dawnej reklamie
Ulica Fabryczna - Reklama do 1916
Ulica Małachowskiego - Reklama po 1916
Zdjęcia współczesne
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom III. Muzeum w Sosnowcu, 2004, s. 36-37. ISBN 83-89199-11-4.