Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 4 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
Wybudowano go w latach [[1847]] - [[1848]] po przeprowadzeniu linii kolejowej w okolicach ówczesnej wsi [[Maczki (Sosnowiec)|Macki]]. Oprócz budynku dworca do użytku oddano wówczas parowozownię i komorę celną. Uroczyste otwarcie trasy kolejowej nastąpiło w dniu [[13 października]] [[1848]] r. | Wybudowano go w latach [[1847]] - [[1848]] / [[1850]] po przeprowadzeniu linii kolejowej w okolicach ówczesnej wsi [[Maczki (Sosnowiec)|Macki]]. Oprócz budynku dworca do użytku oddano wówczas parowozownię i [[Komora Celna w Granicy (Maczkach)|komorę celną]]. Uroczyste otwarcie [[Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska w Zagłębiu Dąbrowskim|trasy kolejowej]] nastąpiło w dniu [[13 października]] [[1848]] r. Budynek dworca pierwotnie parterowy, rozbudowany w drugim etapie o piętro[1]. Na piętrze powstały pokoje mieszkalne dla dostojnych gości – według układu pomieszczeń można powiedzieć, że wedle dzisiejszej nomenklatury było to dziewięć apartamentów. W trzecim etapie powstały dwa dodatkowe skrzydła. Aneks po zachodniej stronie nie zachował się a o jego istnieniu świadczą ślady na zachodniej szczytowej ścianie dworca można dostrzec pozostałości po oknach i boniowaniu, które tam było pierwotnie. | ||
Stacja wraz z tworząc się wokół niej osadą, zamieszkała początkowo wyłącznic przez obsługę kolei, nazwana została Granicą. Zadecydowało o tym położenie dworca przy ówczesnej granicy z Austrią. Dworzec powstał na pustkowiu, w pewnym oddaleniu od wsi, a usytuowano go dość nietypowo między torami kolejowymi. Cała zabudowa stacji zwrócona jest w kierunku torów. | Do czasu wybudowania w [[1859]] roku [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|dworca głównego w Sosnowcu]] – funkcjonował jako dworzec najwyższej, pierwszej klasy. To wiązało się m.in. z jakością obsługi oraz liczbą żołnierzy, którzy pełnili wtedy funkcję dzisiejszej straży granicznej. | ||
Stacja wraz z tworząc się wokół niej osadą, zamieszkała początkowo wyłącznic przez obsługę kolei, nazwana została [[Maczki (Sosnowiec)|Granicą]]. Zadecydowało o tym położenie dworca przy ówczesnej granicy z Austrią. Dworzec powstał na pustkowiu, w pewnym oddaleniu od wsi, a usytuowano go dość nietypowo między torami kolejowymi. Cała zabudowa stacji zwrócona jest w kierunku torów. | |||
==Architektura== | ==Architektura== | ||
Według publikacji Stanisława Łozy ("Architekci i budowniczowie w Polsce" z [[1954]]) gmach dworca zaprojektował [[Henryk Marconi]], jeden z najwybitniejszych architektów pierwszej połowy XIX w. Według badań Jacka Jakubka dworzec powstał według projektu Teofila Schillera (uczeń Marconiego i ojciec Stanisława Szyllera). | |||
Okazała neorenesansowa bryła założona została na planie wydłużonego prostokąta o imponującej długości 230 m. Budowla charakteryzuje się prostotą formy, symetrią i osiowością. W elewacjach dekorowana była boniowaniem i charakteryzowała się wydatnym kostkowym gzymsem (zlikwidowanym po II wojnic światowej). | |||
==Znaczenie dworca== | ==Znaczenie dworca== | ||
Dworzec był miejscem ekspedycji osobowej i towarowej, a zarazem pełnił funkcje reprezentacyjne. W jego wnętrzach mieściły się pokoje dla podróżującego cara i jego rodziny. Wnętrza tzw. apartamentów dworskich, | Dworzec był miejscem ekspedycji osobowej i towarowej, a zarazem pełnił funkcje reprezentacyjne. W jego wnętrzach mieściły się pokoje dla podróżującego cara i jego rodziny. Wnętrza tzw. apartamentów dworskich, znajdujących się na piętrze wyposażone były w okazal e meble i marmurowe kominki, a ściany pomieszczeń zdobiły polichromie. Na parterze mieściły się poczekalnie dla podróżnych klasy I, II i III, połączone z restauracjami i bufetami. Restauracje I klasy zachwycały wytwornym, eleganckim wystrojem. W budynku znajdował się również kantor wymiany pieniędzy. Obok dworca powstał zaprojektowany przez Marconiego | ||
znajdujących się na piętrze wyposażone były w | |||
budynek komory celnej. | budynek komory celnej. | ||
| Linia 55: | Linia 58: | ||
==Ostatnie lata funkcjonowania== | ==Ostatnie lata funkcjonowania== | ||
[[2004]] obecnie budynek znajduje się w bardzo złym stanic technicznym. Użyteczność dworca została znacznie ograniczona w ciągu doby zatrzymywało się tutaj tylko kilka pociągów osobowych. Nieczynne były kasy, zamknięto poczekalnie, okna są „zabite” deskami, a drzwi wejściowe zamurowane. Zabytkowy dworzec w Maczkach oczekuje na odrestaurowanie. <br> | [[2004]] obecnie budynek znajduje się w bardzo złym stanic technicznym. Użyteczność dworca została znacznie ograniczona w ciągu doby zatrzymywało się tutaj tylko kilka pociągów osobowych. Nieczynne były kasy, zamknięto poczekalnie, okna są „zabite” deskami, a drzwi wejściowe zamurowane. Zabytkowy dworzec w Maczkach oczekuje na odrestaurowanie. <br> | ||
Od roku [[2009]] na dworcu nie zatrzymuje się już żaden pociąg. | Od roku [[2009]] na dworcu nie zatrzymuje się już żaden pociąg. | ||
[[25 lipca]] [[2014]] podpisano list intencyjny przez PKP i Politechnikę Śląską. List intencyjny w tej sprawie podpisali: JM Rektor Politechniki Śląskiej prof. inż. Andrzej Karbownik oraz Prezes Zarządu PKP Jakub Karnowski. W uroczystości wziął udział Wojewoda Śląski Piotr Litwa. Placówka miała zostać otwarta 1 października 2016 roku. Docelowo miało się tam kształcić 250 studentów. Patronat nad projektem utworzenia Centrum Naukowo-Dydaktyczne Transportu Kolejowego objęło Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju. | |||
Dwa lata później, w lipcu [[2016]] roku, PKP wybrały konsorcjum złożone z gliwickiej firmy PA Nova, wrocławskiej Grupy Budowlanej TWS i Przedsiębiorstwa Inżynieryjnego Socar z Żarek Letnisko. We wrześniu [[2016]] roku rozpoczęła się przebudowa i rewitalizacja dworca w Maczkach. Wskazane przez PKP konsorcjum miało przekształcić dworzec w '''Centrum Naukowo-Dydaktyczne Transportu Kolejowego Politechniki Śląskiej'''. Ostatecznie Politechnika Śląska wycofała się z inwestycji. | |||
We wrześniu 2017 r. prace rewitalizacyjne zostały przerwane, Politechnika Śląska odstąpiła od umowy tłumacząc, że przepisy uniemożliwiają uczelniom tworzenie zamiejscowych ośrodków dydaktycznych a jedynie - droższe - wydziały zamiejscowe. | |||
[[Plik:Maczki.jpg|200px]] | [[Plik:Maczki.jpg|200px]] | ||
| Linia 72: | Linia 80: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
# {{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (3)|Sosnowieckie ABC, tom III]] | data =[[2004]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-89199-11-4 | strony = 14-15}} | |||
# {{Cytuj książkę | nazwisko = Jakubek| imię = Jacek |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Od Granicy do Maczek. Historia budowlana dworca kolejowego Sosnowiec-Maczki | data =[[2020]] | wydawca = [[Miejski Dom Kultury Kazimierz]] | miejsce = [[Sosnowiec]] | isbn = 978-83-64219-55-9 }} | |||
== Materiały filmowe == | |||
<videoflash>DgHvucXE1Fo</videoflash> | |||
[[Kategoria:Zabytki|Sosnowiec, Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki]] | [[Kategoria:Zabytki|Sosnowiec, Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki]] | ||
| Linia 81: | Linia 93: | ||
[[Kategoria:Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|Dworzec kolejowy Sosnowiec-Maczki]] | [[Kategoria:Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|Dworzec kolejowy Sosnowiec-Maczki]] | ||
[[Kategoria:Dworce, stacje i przystanki kolejowe|Sosnowiec-Maczki]] | [[Kategoria:Dworce, stacje i przystanki kolejowe|Sosnowiec-Maczki]] | ||
[[Kategoria:Maczki]] | |||
Aktualna wersja na dzień 18:30, 16 kwi 2022
| Stacje i przystanki kolejowe w Zagłębiu Dąbrowskim | |
| |
| Sosnowiec Maczki Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Maczkach | |
| Miejscowość | Sosnowiec |
| Adres | Maczki |
| Data otwarcia | 1848 |
| Poprzednie nazwy | Maczki Granica, Maczki Uroczysko |
| Dane techniczne | |
| Liczba peronów | 3 |
| Liczba krawędzi peronowych |
3 |
| Kasy | Nie |
| Przejścia nadziemne | Tak |
| Przejścia podziemne | Nie |
| Linie kolejowe | |
| |
Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Maczkach - należy do cennych obiektów architektonicznych Sosnowca - w 1967 r. wpisany został do rejestru zabytków.
Historia
Wybudowano go w latach 1847 - 1848 / 1850 po przeprowadzeniu linii kolejowej w okolicach ówczesnej wsi Macki. Oprócz budynku dworca do użytku oddano wówczas parowozownię i komorę celną. Uroczyste otwarcie trasy kolejowej nastąpiło w dniu 13 października 1848 r. Budynek dworca pierwotnie parterowy, rozbudowany w drugim etapie o piętro[1]. Na piętrze powstały pokoje mieszkalne dla dostojnych gości – według układu pomieszczeń można powiedzieć, że wedle dzisiejszej nomenklatury było to dziewięć apartamentów. W trzecim etapie powstały dwa dodatkowe skrzydła. Aneks po zachodniej stronie nie zachował się a o jego istnieniu świadczą ślady na zachodniej szczytowej ścianie dworca można dostrzec pozostałości po oknach i boniowaniu, które tam było pierwotnie.
Do czasu wybudowania w 1859 roku dworca głównego w Sosnowcu – funkcjonował jako dworzec najwyższej, pierwszej klasy. To wiązało się m.in. z jakością obsługi oraz liczbą żołnierzy, którzy pełnili wtedy funkcję dzisiejszej straży granicznej.
Stacja wraz z tworząc się wokół niej osadą, zamieszkała początkowo wyłącznic przez obsługę kolei, nazwana została Granicą. Zadecydowało o tym położenie dworca przy ówczesnej granicy z Austrią. Dworzec powstał na pustkowiu, w pewnym oddaleniu od wsi, a usytuowano go dość nietypowo między torami kolejowymi. Cała zabudowa stacji zwrócona jest w kierunku torów.
Architektura
Według publikacji Stanisława Łozy ("Architekci i budowniczowie w Polsce" z 1954) gmach dworca zaprojektował Henryk Marconi, jeden z najwybitniejszych architektów pierwszej połowy XIX w. Według badań Jacka Jakubka dworzec powstał według projektu Teofila Schillera (uczeń Marconiego i ojciec Stanisława Szyllera).
Okazała neorenesansowa bryła założona została na planie wydłużonego prostokąta o imponującej długości 230 m. Budowla charakteryzuje się prostotą formy, symetrią i osiowością. W elewacjach dekorowana była boniowaniem i charakteryzowała się wydatnym kostkowym gzymsem (zlikwidowanym po II wojnic światowej).
Znaczenie dworca
Dworzec był miejscem ekspedycji osobowej i towarowej, a zarazem pełnił funkcje reprezentacyjne. W jego wnętrzach mieściły się pokoje dla podróżującego cara i jego rodziny. Wnętrza tzw. apartamentów dworskich, znajdujących się na piętrze wyposażone były w okazal e meble i marmurowe kominki, a ściany pomieszczeń zdobiły polichromie. Na parterze mieściły się poczekalnie dla podróżnych klasy I, II i III, połączone z restauracjami i bufetami. Restauracje I klasy zachwycały wytwornym, eleganckim wystrojem. W budynku znajdował się również kantor wymiany pieniędzy. Obok dworca powstał zaprojektowany przez Marconiego budynek komory celnej.
W 1884 r. przez Granicę przeprowadzono drugą linię kolejową odcinek Drogi Żelaznej lwangrodzko-Dąbrowskiej , która łączyła Iwanogród (Dęblin) z Dąbrową Górniczą. Dla potrzeb tej kolei powstał tzw. młodszy dworzec zniszczony w okresie okupacji hitlerowskiej.
Granica rozwinęła się w duży ośrodek kolejowy. W latach 1848 - 1859 była jedyną stacją nadgraniczną Cesarstwa Rosyjskiego. Krzyżowały się tu drogi Rosji, Prus i Austro-Węgier.
Okres utraty znaczenia
Znaczenie osady, a wraz z nim całego zespołu dworcowego, ulegało stopniowemu osłabieniu po przeprowadzeniu linii kolejowej przez Sosnowiec i utworzeniu tutaj stacji nadgranicznej. Dalszy spadek roli osady jako ważnego węzła kolejowego ma związek z odzyskaniem niepodległości i zlikwidowaniem granicy z Austrią. Wtedy także aktualność straciła nazwa miejscowości. Zmieniono ją na Uroczysko, a w 1925 r. nadano jej obecną nazwę Maczki.
Przez długi czas dworzec w Granicy nie był rozbudowywany. Dopiero na przełomie XIX i XX w. dokonano wielu istotnych zmian, m.in. przedłużono na całą długość budowli wiaty peronowe i w pewnym zakresie zmieniono wystrój wnętrz. Z tego okresu pochodzą - zachowane do tej pory - stiuki i stolarka. Poważne remonty dworca przeprowadzono w latach 30. XX w. i po II wojnie światowej.
Ostatnie lata funkcjonowania
2004 obecnie budynek znajduje się w bardzo złym stanic technicznym. Użyteczność dworca została znacznie ograniczona w ciągu doby zatrzymywało się tutaj tylko kilka pociągów osobowych. Nieczynne były kasy, zamknięto poczekalnie, okna są „zabite” deskami, a drzwi wejściowe zamurowane. Zabytkowy dworzec w Maczkach oczekuje na odrestaurowanie.
Od roku 2009 na dworcu nie zatrzymuje się już żaden pociąg.
25 lipca 2014 podpisano list intencyjny przez PKP i Politechnikę Śląską. List intencyjny w tej sprawie podpisali: JM Rektor Politechniki Śląskiej prof. inż. Andrzej Karbownik oraz Prezes Zarządu PKP Jakub Karnowski. W uroczystości wziął udział Wojewoda Śląski Piotr Litwa. Placówka miała zostać otwarta 1 października 2016 roku. Docelowo miało się tam kształcić 250 studentów. Patronat nad projektem utworzenia Centrum Naukowo-Dydaktyczne Transportu Kolejowego objęło Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju.
Dwa lata później, w lipcu 2016 roku, PKP wybrały konsorcjum złożone z gliwickiej firmy PA Nova, wrocławskiej Grupy Budowlanej TWS i Przedsiębiorstwa Inżynieryjnego Socar z Żarek Letnisko. We wrześniu 2016 roku rozpoczęła się przebudowa i rewitalizacja dworca w Maczkach. Wskazane przez PKP konsorcjum miało przekształcić dworzec w Centrum Naukowo-Dydaktyczne Transportu Kolejowego Politechniki Śląskiej. Ostatecznie Politechnika Śląska wycofała się z inwestycji.
We wrześniu 2017 r. prace rewitalizacyjne zostały przerwane, Politechnika Śląska odstąpiła od umowy tłumacząc, że przepisy uniemożliwiają uczelniom tworzenie zamiejscowych ośrodków dydaktycznych a jedynie - droższe - wydziały zamiejscowe.
.jpg)
.jpg)
Galeria
Wnętrze Dworca na Granicy
Peron Dworca na Granicy
Dworzec na Granicy
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom III. Muzeum w Sosnowcu, 2004, s. 14-15. ISBN 83-89199-11-4.
- Jacek Jakubek: Od Granicy do Maczek. Historia budowlana dworca kolejowego Sosnowiec-Maczki. Sosnowiec: Miejski Dom Kultury Kazimierz, 2020. ISBN 978-83-64219-55-9.
Materiały filmowe
<videoflash>DgHvucXE1Fo</videoflash>
