Józef Pomian-Pomianowski

Józef Stefan Wit Pomian-Pomianowski - inżynier, budowniczy-architekt, artysta malarz, rzeźbiarz. Urodził się 15 czerwca 1864 w parafii Wysokienice w powiecie rawskim, zmarł w Sosnowcu 21 września 1919 roku, pochowany na Powązkach.

Był synem Feliksa i Elżbiety (z Manuczewiczów). Uczęszczał do Szkoły Realnej w Łowiczu, którą ukończył z odznaczeniem, a następnie wyjechał do Petersburga, gdzie studiował w Instytucie Inżynierów Cywilnych. Uczelnię ukończył w roku 1889 z medalem srebrnym. Odznaczony orderem Św. Anny 3 klasy, srebrnym medalem na Pamiątkę Panowania Imperatora z Bożej Łaski Aleksandra III oraz jasno-brązowy na Pamiątkę 300-lecia Panowania Domu Romanowych.

W roku 1892 Pomianowski (posiadający wtedy tytuł Sekretarza Kolegialnego – czyli 10 stopnia w hierarchii 14 rang w ramach Systemu służby państwowej, cywilnej i wojskowej w Rosji Carskiej) ożenił się ze Stefanią Marią Józef Słowikowską – ślub odbył się w Warszawie w kościele św. Barbary. Ojciec Marii, Adam Słowikowski, piastował stanowisko Naczelnika Ziemskiego Towarzystwa Kredytowego. Pomianowscy mieszkali w Sosnowcu, na ulicy Fabrycznej (dziś Małachowskiego). Począwszy od roku 1889 Pomianowski pracował jako inżynier powiatu będzińskiego, w 1905 został ponadto inżynierem miejskim w Sosnowcu i piastował tę funkcję do roku 1917.

Równolegle z pracą w magistracie prowadził także prywatną praktykę budowlaną. Był członkiem Stowarzyszenia Techników w Warszawie, współtworzył Klub Esperantystów przy Warszawskiej 20 w Sosnowcu, uczył kreślenia w 7 klasowej szkole handlowej w Będzinie.

Najważniejsze projekty J. S. Pomian-Pomianowskiego:

• Kościół św. Joachima w Sosnowcu 1893-1908,
• Kościół św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu Niwce 1896-1910,
• Bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej 1898,
• Pałac Wilhelma w Sosnowcu 1900,
• Kościół p. w. Zesłania Ducha Świętego w Ząbkowicach 1902-1906,
• Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Strzemieszycach 1903-1910,
• Kościół św. Antoniego w Koziegłówkach 1903-1908,
• Kościół św. Tomasza w Sosnowcu 1904-1911,
• Mauzoleum Dietlów w Sosnowcu 1912,
• Kościół p. w. Przenajświętszego Ducha Świętego w Porębie 1901.

Pozostałe sygnowane projekty:

• Fasada kamienicy w Sosnowcu przy ul. Dekerta 6,
• Budynki fabryczne w Będzinie:
  • Budynek fabryczny na wytop surówki przy ul. Słowiańskiej 1893,
  • Fabryka cegieł J. Piechulka 1895,
  • Fabryka krochmalu przy ul. Modrzewiowej Sz. Helgardta 1910,
  • Plan fabryki odlewni żelaza H. Gliksztajna 1894,
  • Fabryka Mej(y)erholda 1898,
  • Pomieszczenie dla lokomobili na terenie zabudowań fabryki farb 1899,
  • Budynek fabryczny Tylmansa i Oppengeima 1913,
  • Stajnia Wł. Gutmana przy ul. Słowiańskiej 1892,
  • Budynek gospodarczy przy zbiegu ulic Słowiańskiej i Smoleńskiej 1892,
  • Budynek gospodarczy T. Inwalda 1910,
  • Projekt wozowni murowanej T. Laprusa przy ul. Modrzejewskiej 1894,
  • Pomieszczenie na maszynę w fabryce Oppenheima 1891,
  • Pomieszczenie na piec do wypalania wapna A. Wekselmana 1910,
  • Warsztat przy ul. Nabrzeżnej M. Kornfelda 1904,
  • Warsztat stolarski i budynek gospodarczy braci Pleskner 1910.
• Kilkadziesiąt budynków mieszkalnych w Będzinie, np.: oficyna braci Altman na pl. Aleksandrowskim 1910, 3 piętrowy dom z oficynami i sala koncertowa Winera przy Nowym Placu Targowym i ul. Kijewskiej 1895, dom Langera przy placu bazarowym 1897

W roku 1901 w konkursie na projekt kościoła Najświętszego Zbawiciela w Warszawie projekt Pomianowskiego odznaczono wielkim medalem złotym.

W roku 1903 w mieszkaniu inżynierostwa Pomianowskich w Sosnowcu odbyła się pierwsza wystawa prac plastycznych Grupy Artystycznej Zagłębie.

W roku 1907 wykonał plany fundamentów kościoła św. Stanisława i Męczennika w Czeladzi. Nie zgodził się jednak na robienie detalicznych rysunków, wobec czego postanowiono wyszukać innego budowniczego i polecić mu wykonanie tychże planów.

Podczas zastoju budowlanego w latach pierwszej wojny światowej Pomianowski zajął się malarstwem. Swe obrazy prezentował na wystawach m.in. w Krakowie i Warszawie.

Podsumowaniem działalności Józefa Stefana Pomianowskiego w Zagłębiu Dąbrowskim jest notatka z Kuriera Sosnowieckiego (1917):

„Dowiadujemy się, iż p. J. S. Pomianowski, inżynier cywilny, ustąpił z zajmowanego stanowiska budowniczego miejskiego miasta Sosnowca. P. Pomianowski, znany w szerokich kołach społeczeństwa miejskiego, zaznaczył technicznie swoją działalność szeregiem prac konkursowych; wg jego projektu budowano okoliczne kościoły (Dąbrowa, Zagórze, Strzemieszyce, Niwka i inne). W wybitnym przedstawicielu budownictwa polskiego miasto nasze traci wytrawnego pracownika, obeznanego z potrzebami miasta, ich stroną techniczną, oraz jednego z tych nielicznych, którzy byli za oględnym szafowaniem grosza publicznego w gospodarce miejskiej i za bezwzględną walką z wyzyskiem.”

Źródła:

• Archiwum Państwowe Łódź, zespół rząd Gubernialny Piotrkowski w wydziale Administracyjnym WA i Budowlanym WB.
• Przegląd Techniczny 1920 nr 23
• http://www.e-poreba.pl/viewtopic.php?f=2&t=951&start=90
• Dziennik Częstochowski Nr 117 1906
• Przemysłowo Handlowy Kurier Sosnowiecki nr 51, 52/1903
• Archiwum Państwowe Katowice Akta Miasta Sosnowca sygnatura 776