Kazimierz Czyż

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Kazimierz Czyż
Data i miejsce urodzenia	25 listopada 1906 Czeladź
Data i miejsce śmierci	24 grudnia 1979 Warszawa
Miejsce spoczynku	Warszawa, Cmentarz Bródnowski, kwatera L 6
Zawód	policjant , obrońca Warszawy z 1939 r., konspirator, uczestnik Powstania Warszawskiego
Odznaczenia
Krzyż Walecznych

Kazimierz Czyż, ps. Andrzej Prawdzic, Andrzej (ur. 25 listopada 1906 w Czeladzi) - policjant, konspirator, obrońca Warszawy z września '39 r. oraz uczestnik Powstania Warszawskiego.

Okres do 1939 roku

W latach 30. ukończył Oficerską Szkołę Policji Państwowej i w stopniu aspiranta pracował w komendzie PP w Zalesiu pod Warszawą.

Wrzesień 1939 r. i okres okupacji

Oficer policji, uczestnik obrony stolicy. Przyjął konspiracyjne nazwisko - Kazimierz (Stanisław) Grabowski. W listopadzie 1939 r. zorganizował kilkuosobową grupę konspiracyjną, złożoną z kolegów i funkcjonariuszy Policji Państwowej. W 1941 r. zagrożony aresztowaniem przez Gestapo wyjechał z Warszawy w Kieleckie, gdzie pracował jako gajowy. Pod koniec roku powrócił do stolicy i ponownie zaangażował się w działalność podziemną. Na początku 1942 r. wszedł w skład Grupy Wojska Polskiego "Edward", założonej i dowodzonej przez ppłk. Edwarda Franciszka Pfeiffera ("Edward", "Radwan"). Został mianowany dowódcą batalionu szturmowego "Andrzej" i prawdopodobnie awansowy do stopnia podporucznika. Od maja 1943 r. dowodził Oddziałem Specjalnym (OS) Grupy WP "Edward". W lutym Grupa WP "Edward" została włączona do struktur Armii Krajowej, a OS przekształcono w pluton 1114 ochrony sztabu dowództwa I Obwodu "Radwan" (Śródmieście) Warszawskiego Okręgu AK.

Okres Powstania Warszawskiego

Do Powstania przystąpił jako dowódca 1. kompanii (dawnego plutonu 1114) zgrupowania "Bartkiewicz" w ramach I Obwodu "Radwan" (Śródmieście) Warszawskiego Okręgu AK. Walczył w dzielnicy Śródmieście Północ. 1 sierpnia 1944 r. pluton 1114 "Andrzeja Prawdzica" osłaniał miejsce wyczekiwania ppłk. "Radwana" przy pl. Dąbrowskiego 2/4. Zajął kawiarnię "U Aktorek", brał udział w zdobywaniu Poczty Głównej na pl. Napoleona, a od 3 sierpnia objął stanowiska obronne w kompleksie domów przy ul. Królewskiej od nr 25 do 35, które utrzymał do dnia kapitulacji. Od 5 sierpnia 1944 r. oddział wchodził w skład zgrupowania "Bartkiewicz" jako jego 1. kompania. W czasie walk powstańczych został ranny odłamkami w głowę i kark. Odznaczony Krzyżem Walecznych.

Niewola niemiecka

Po kapitulacji został jeńcem Stalagu XI B Fallingbostel, następnie w Oflagu VII A Murnau, w którym przebywał do wyzwolenia w kwietniu 1945 r. przez oddziały amerykańskie. Jego numer jeniecki to 1536.

Okres po wojnie

Od końca maja 1945 r. zastępca komendanta obozu byłych jeńców wojennych w Itzehoe (Oflag X A/Z Itzehoe), od października komendant tego obozu. W niewoli i po wyzwoleniu występował pod nazwiskiem Grabowski. Do kraju powrócił w 1947 r. przywożąc ze sobą dokumentację niemiecką o pokładach ropy naftowej na Pomorzu. Dokumenty te złożył w Instytucie Nafty i Gazu w Krakowie. Do końca 1956 r. pracował w Ministerstwie Budownictwa i Materiałów Budowlanych przy ul. Mazowieckiej. Na początku 1957 r. założył warsztat produkcji zabawek przy ul. Lipskiej, w którym pracował z żoną Zofią. Po likwidacji warsztatu prowadził kwiaciarnię.

Źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego (http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/Kazimierz_Czyz)