Tekst źródłowy strony Getto na Środuli

[[Plik:Getto środula sosnowiec.png|thumb|200px]] '''Getto na Środuli''' - getto żydowskie na terenie [[Sosnowiec|Sosnowca]] utworzone przez niemieckich nazistów w czasie II wojny światowej.

==Początek II wojny światowej==
Wśród mieszkańców Sosnowca znaczny odsetek stanowili Żydzi. W [[1938]] roku mieszkało tutaj około 28 tys. osób wyznania mojżeszowego. Wybuch II wojny światowej przerwał rozwój życia politycznego, kulturalnego, gospodarczego tej społeczności. Od pierwszych dni września [[1939]] roku hitlerowcy rozpoczęli prześladowania Żydów, a polityka eksterminacyjna wobec nich systematycznie się zaostrzała. [[12 maja]] [[1942]] r. do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu - Brzezince wyjechał pierwszy transport [[Sosnowiec|sosnowickich]] Żydów skazanych na zagładę, w czerwcu i sierpniu następne.

==Stworzenie gett==
W październiku [[1942]] roku gestapo podjęto decyzję o izolowaniu ludności wyznania mojżeszowego w gettach na [[Środula (Sosnowiec)|Środuli]], [[Stary Sosnowiec (Sosnowiec)|Starym Sosnowcu]] i w [[Modrzejów (Sosnowiec)|Modrzejowie]], [[Środula (Sosnowiec)|Środula]], w odróżnieniu od dwóch pozostałych gett, przewidziana była jako skupisko ludzi młodych, zdrowych i zdolnych do pracy. Akcja przesiedleńcza Polaków do innych regionów miasta, a Żydów do gett, odbywała się od listopada [[1942]] do marca [[1943]] roku. Od maja istniało w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] jedynie getto na [[Środula (Sosnowiec)|Środuli]] połączone z [[Getto w Będzinie|gettem w Będzinie]], do którego musieli przeprowadzać się mieszkańcy [[Modrzejów (Sosnowiec)|Modrzejowa]] i [[Stary Sosnowiec (Sosnowiec)|Starego Sosnowca]].
[[Plik:Będzin, Sosnowiec Plan getta.jpg|thumb|200px]]
[[Środula (Sosnowiec)|Środulę]] ogrodzono drutem kolczastym, wprowadzono zakaz opuszczania getta. Żydzi pracujący w "[[Szop|Szopach]]" poza gettem· chodzili do pracy i wracali z niej razem, pod eskortą milicji żydowskiej.

Wobec znacznego skupiska ludności katastrofalne były w getcie warunki mieszkaniowe. W jednym pomieszczeniu przebywało nawet 20 osób.

==Likwidacja getta==
W maju i czerwcu [[1943]] roku Niemcy wywieźli ze [[Środula (Sosnowiec)|Środuli]] do Oświęcimia ponad 1000 osób. Główną akcję likwidacji getta przeprowadzono od [[1 sierpnia|1]] - [[6 sierpnia]] [[1943]] r. [[1 sierpnia]] teren [[Środula (Sosnowiec)|Środuli]] ze wszystkich stron otoczony został zwartym kordonem wojska i policji. Świadomi zagrożenia Żydzi ukrywali się w bunkrach, piwnicach itp., skąd byli brutalnie wyciągani. Niektórzy mieszkańcy getta próbowali stawiać opór używając broni palnej. Odgłosy wystrzałów słychać było w rejonie ulic Wapiennej i Północnej. W czasie trwającej tydzień akcji wysiedleńczej od hitlerowskich kul karabinowych zginęło kilkuset Żydów. Ponad 10 tys. osób wywieziono do Brzezinki.

Ostatnie transporty Żydów z [[Sosnowiec|Sosnowca]] do obozu śmierci pojechały w grudniu [[1943]] i styczniu [[1944]] roku. Były to ekipy pozostawione przez Niemców do uprzątnięcia getta oraz Żydzi wyłapani z ukryć po likwidacji getta.

==Linki zewnętrzne==
*[https://www.youtube.com/watch?v=rVNCsMeuN1I 65. rocznica likwidacji gett w Zagłębiu (Muzeum Auschwitz) na youtube.com]
*https://www.youtube.com/watch?v=bpLY4ZreT3o
*https://www.youtube.com/watch?v=LHMkjwfmIVQ
*https://www.youtube.com/watch?v=iHyRb3ctnx0

==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Sosnowieckie ABC, tom I | data =[[2002]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 83-915173-5-7 | strony = 17-18}}

[[Kategoria: Historia]]
[[Kategoria: Środula]]