Cmentarz żydowski w Żarkach
Cmentarz żydowski w Żarkach w pobliżu ul. Polnej, na tzw. Kierkowie, zachował się jeden z obecnie największych i najciekawszych jurajskich cmentarzy żydowskich. Założony w 1821 roku. Rozciąga się - po późniejszej rozbudowie - na powierzchni 1,5 ha. Użytkowany do likwidacji getta żareckiego a nawet krótko po wojnie.
Inwentaryzacja z lat 1983-1985 odnotowała tu ok. 900 nagrobków. Wtedy też dzięki Eli Zborowskiemu, rodakowi żareckiemu, przewodniczącemu American and International Societies for Yad Vashem, cmentarz został uporządkowany i częściowo odnowiony - powstało m.in. lapidarium.
W 2004 roku miłośnicy Żarek, samorząd miasta oraz E. Zborowski podjęli starania o przeprowadzenie przez Katedrę Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego - i wydanie w formie książkowej - naukowej inwentaryzacji kirkutu. Do naszych czasów zachowało się ok. 700 nagrobków - w całości lub w szczątkowych formach. Widać stojące i powalone stele-macewy, groby tumbowe i obramowane, resztki obelisków - z piaskowca, wapienia, granitu, betonu; nie zachowały się żeliwne. Podziwiać można bogatą symbolikę (np. niespotykany motyw gwiazdy 8- i 12-ramiennej), liternictwo i zdobienia. Ciekawostką są inskrypcje hebrajsko-polskie, czy z datami wykutymi arabskimi cyframi.
Cmentarz ma charakter tradycyjnego, ale i malowniczo płożonego, porośniętego wysoką trawą, sosnami i brzozami. Po wejściu na kirkut po prawej (wschodniej) stronie znajduje się lapidarium w którym wmurowane zostały fragmenty macew i innych form nagrobnych. Natomiast po lewej stronie (zachodniej) mamy kwaterę z macewami między którymi znajdują się dwie z wyjątkowymi motywami 8 i 12 ramiennych gwiazd. W części północnej kirkutu znajdują się kwatery z wśród których dominują wykonane z wapienia macewami z bardzo ciekawymi ornamentami. Natomiast na północnym krańcu cmentarza znajdują się resztki wspaniałego grobowca (5/5m) wykonanego częściowo z betonu a częściowo z białego marmuru (obelisk i fragment kolumny). Wiele ciekawych macew znajduje się w najbardziej zarośniętej (przez co trudnodostępnej) północno – wschodniej części cmentarza.
Historia
Cmentarz żydowski w Żarkach - założony w 1821 roku był prawdopodobnie trzecim z kolei kirkutem w Żarkach, rozciągając się - po późniejszej rozbudowie - na powierzchni 1,5 ha. Użytkowany do likwidacji getta żareckiego a nawet krótko po wojnie.
Nowy cmentarz stał się miejscem gdzie w okresie II wojny światowej niemieccy okupanci dokonywali egzekucji zamieszkujących w tym okresie Żarki Żydów. Właśnie to tutaj w październiku 1942 r. podczas likwidacji getta żareckiego hitlerowcy dokonali egzekucji około 300 Żydów.
Z dziejami cmentarza wiąże się ciekawa historia. W 1836 roku powstał spór pomiędzy przeorem paulinów z Leśniowa, a żareckim dozorem bóżniczym, w związku z zamiarem obmurowania cmentarza. Żydzi przekonywali, że kirkut założyli na gruntach dworskich, za zgodą właściciela miasta. Przeor udowodnił, że zmarłych grzebano na gruntach klasztornych, a do całej sytuacji doszło w wyniku niedopatrzenia jednego z poprzednich przeorów. Zawarto umowę, w której Żydzi zobowiązali się płacić czynsz za korzystanie z cmentarza, ale kiedy zaniechali płacenia w latach 1847-1858 - sprawa trafiła do sądu, gdzie zakończyła się wygraną paulinów.
Inwentaryzacja z lat 1983-1985 odnotowała tu ok. 900 nagrobków. Wtedy też dzięki Eli Zborowskiemu, rodakowi żareckiemu, przewodniczącemu American and International Societies for Yad Vashem, cmentarz został uporządkowany i częściowo odnowiony - powstało m.in. lapidarium.
Galeria
Opis zdjęcia
Zdjęcie nowego kirkutu.
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce.
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (przedstawienie lwa).
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (widoczny jest prawdopodobnie orzeł).
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (przedstawienie ptaka).
Zdjecie macewy o ciekawej ornamentyce.
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (grób kobiecy).
Opis zdjęcia
Opis zdjęcia
