Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim

Fala ruchu rewolucyjnego w Rosji w styczniu 1905 roku dotarła również do Królestwa Polskiego. Do wałki strajkowej przystąpili robotnicy Warszawy, Łodzi, Zagłębia Dąbrowskiego. Siłą sprawczą wystąpień robotniczych była Polska Partia Socjalistyczna łącząca w programie hasła socjalne z niepodległościowymi. Okręgowy Komitet Robotniczy (OKR) PPS Zagłębia Dąbrowskiego wydal odezwę w której wezwał robotników do walki pod hasłem "Precz z rządem carskim".

Lista żądań rewolucjonistów

Początek rewolucji

1 lutego 1905 roku rozpoczął się w Sosnowcu strajk powszechny. Pracę porzucili robotnicy fabryki "Fitzner i Gamper", huty "Katarzyna", Zakładów Deichsla, Schoena, Dietla i in. Strajkom towarzyszyły pochody i manifestacje. Największa z nich, 5 lutego, zgromadziła ok. 50 tys. osób. Podczas wiecu wybrano Komitet Strajkowy, w skład którego weszli przedstawiciele PPS i Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, a także prawicowej Narodowej Demokracji oraz bezpartyjni. Robotnicze wystąpienia poparła inteligencja, młodzież szkolna i drobnomieszczaństwo. Domagano się zarówno swobód narodowych i obywatelskich, jak i poprawy warunków socjalnych.

Huta Katarzyna

Walkę próbowano stłumić różnymi, także brutalnymi metodami. 9 lutego do zgromadzonych pod hutą "Katarzyna" manifestantów strzelało wojsko. Zginęło 38 osób, a ponad l 00 zostało rannych.

Strajk powszechny w Zagłębiu Dąbrowskim zakończył się w marcu. Robotnicy uzyskali nieznaczną podwyżkę zarobków, skrócenie czasu oraz niewielką poprawę warunków pracy.

Republika Zagłębiowska

Punktem kulminacyjnym rewolucji w Zagłębiu były masowe wiece, manifestacje i strajki w okresie od 31 października do 10 listopada 1905 roku. Przeszły one do historii pod nazwą okresu Republiki Zagłębiowskiej. Zdecydowanie przeważały wówczas żądania polityczne. Występowano przeciwko absolutyzmowi carskiemu, domagano się republiki demokratycznej. Tworzono Komitety Bezpieczeństwa Publicznego do których wchodzili przedstawiciele mieszczaństwa, inteligencji i robotników. Wprowadzenie w dniu 10 listopada 1905 roku stanu wojennego w Zagłębiu zakończyło ten okres. Od tej pory systematycznie spadała aktywność robotników. W 1907 roku rewolucja wygasła.

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom I. Muzeum w Sosnowcu, 2002, s. 40-41. ISBN 83-915173-5-7.