RKS Zagłębie Dąbrowa Górnicza
Robotniczy Klub Sportowy Zagłębie Dąbrowa Górnicza powstał 7 lipca 1925 r. Początkowo drużyna miała nosić nazwę Przyszłość, ale nie zgodziły się na to władze województwa kieleckiego, uznając ją za politycznie niepewną. Pierwsze wyniki spotkań, jakie zachowały się do dzisiaj pochodzą z 1926 roku. Zagłębie przegrało wówczas 1:6 z Zagłębianką, 0:3 z Makabi Sosnowiec i 2:8 KS Sosnowiec. To z tym ostatnim zespołem w 1927 roku Zagłębie stoczyło pojedynek o tytuł mistrza podokręgu. Mimo trafienia Mirosława Łukasiewicza dąbrowianie przegrali 1:2.
1928-1939
W 1928 roku Zagłębie rozpoczęło boje w klasie A. Na uwagę zasługują jednak wysokie zwycięstwa z lokalnymi rywalami – 10:1 z Sarmacją Będzin i 9:1 z Zagłębianką. Pierwszy sukces przyszedł w roku 1932. RKS po barażowej wygranej 1:0 z Unią Sosnowiec reprezentowało Zagłębie Dąbrowskie w meczach o mistrzowstwo województwo katowickie. Dąbrowianie przegrali jednak 1:2 z RKS-em Radom. Sukces ten udało się w sezonach 1936/37 i 1937/38. W pierwszym z nich dąbrowianie w meczach o prymat w okręgu byli jednak gorsi od Brygady Częstochowa i SKS-u Starachowice. Rok później uczestniczyli już w oficjalnych rozgrywkach o wejście do ekstraklasy. Rywalami Zagłębia były Legia Warszawa, Unia Lublin i Union Touring Łódź. Dąbrowianie wygrali 5:0 i 3:1 z Legią, zremisowali 3:3 w Lublinie (na rewanż rywale nie przyjechali), dwukrotnie przegrali jednak z drużyną z Łodzi 1:2 i 0:5 i to ona cieszyła się z awansu. Zagłębie pozostało w lidze okręgowej, a 27 sierpnia 1939 r. rozegrało z Zagłębianką ostatnie przed wybuchem wojny oficjalne zawody w regionie. Wygrało 4:1. Do sukcesów z okresu międzywojennego zaliczyć trzeba również wicemistrzostwo Polski klubów robotniczych i wicemistrzowstwo Polski juniorów w 1937 r. Najbardziej znani piłkarze klubu okresu międzywojennego to Adam Banasik, Marian Fablewski, Jan Grabowski, Stanisław Szpruch, Mirosław Łukasiewicz, Stefan Pękalski, Roman Skubek, Władysław Wolski, Edmund Mstowski i wielu innych. Spotkania w okresie międzywojennym rozgrywano na boisku między ulicami Legionów i Mireckiego (obecny teren Szkoły Podstawowej nr 3), a od 1933 roku na boisku Towarzystwa Sportowego Dąbrowa przy ul. Konopnickiej.
1945-1956
W czasie wojny oficjalna działalność klubu została zawieszona, ale piłkarze uczestniczyli w konspiracyjnych mistrzostwach Zagłębia. Po wyzwoleniu RKS Zagłębie reaktywowano już 15 marca 1945 roku. Jesienią klub od zwycięstwa 2:1 z RKU Sosnowiec rozpoczął rozgrywki o wejście do zagłębiowskiej A-klasy. Latem 1948 drużyna walczyła ze Skrą Częstochowa, KS-em Chełmek i Polonią Przemyśl o awans do II ligi, niestety bezskutecznie. W maju 1949 r. z powodu politycznej decyzji o zamianie klubów na zrzeszenia sportowe nazwę RKS Zagłębie zastąpiła Stal Dąbrowa Górnicza. Występując pod tą nazwą dąbrowianie wygrali w 1950 r. A-klasę, a następnie okazało się lepsze od Spójni Kraków, Stali Mielec, Stali Stalowa Wola i Kolejarza Chełm i cieszyło się z awansu na zaplecze ekstraklasy! Pobyt w II lidze trwał tylko rok. Rywalami Stali były Włókniarz Chełmek, Stal Sosnowiec, Gwardia Kielce, Budowlani Przemyśl, Ogniwo Tarnów, Górnik Knurów i OWKS Kraków. Dąbrowianie odnieśli dwa zwycięstwa i trzy remisy, a w połowie sezonu rozstali sięz trenerem Teodorem Peterkiem, byłym zawodnikiem chorzowskiego Ruchu. Na mecie sezonu zajęli ostatnie miejsce i wylądowali w B-klasie, bo tam drużyna została przydzielona po spadku.
1957-1976
W klasie A – już pod nazwą RKS Zagłębie – drużyna znalazła się dopiero w 1957 roku. Rok później dwoma punktami przegrała awans do ligi okręgowej ze Stalą Myszków. Na promocję trzeba było poczekać do sezonu 1962/63. Na mecie sezonu dąbrowianie mieli tyle samo punktów, co Raków Częstochowa i Wydział Gier Zagłębiowskiego OZPN-u zarządził barażowe spotkanie w Zawierciu. Dąbrowianie pokonali częstochowian 3:1 i jesienią zadebiutowali w III lidze. W pierwszym sezonie zespół zajął dobre 7. miejsce, w kolejnym – 12., które oznaczało spadek do A-klasy. Jako że razem z RKS Zagłębie spadły Polonia Sosnowiec i Kolejarz Sosnowiec, dąbrowski klub przydzielony został do grupy częstochowskiej. Dopiero po roku wrócił do sosnowieckiej A-klasy. W tych rozgrywkach Zagłębie co roku walczyło o awans, ale zawsze lepszy był ktoś inny. Wreszcie w sezonie 1970/71 drużynę przeniesiono do A-klasy zawierciańskiej. Tutaj na Zagłębie nie było równych. Drugi w tabeli zespół podopieczni trenera Ryszarda Głowackiego wyprzedzili o osiem punktów, a w całym sezonie zdobyli 90 bramek, tracąc 12. Kibice na boisku zobaczyć mogli wówczas m.in. Stefana Czubę, Ryszarda Mertę, Jerzego Selegę, Zbigniewa Piekarskiego, Andrzeja Błachucińskiego czy Edmunda Gwoździowskiego. Tym razem pobyt w katowickiej już okręgówce trwał tylko rok, choć do utrzymania zabrakło tylko dwóch punktów. W rozgrywkach klasy A sezonu 1972/73 Zagłębie uplasowało się na pierwszym miejscu i ponownie awansowało. Tym razem do klasy okręgowej B, bo nieco zmienił się system rozgrywek. Nie sposób zapomnieć o niepobitym do dzisiaj rekordzie. Wiosną 1973 roku Zagłębie pokonało Górnika II Kazimierz aż 15:0. W latach 70. pierwsza drużyna cały czas grała w tej samej lidze, choć rozgrywki co rok nosiły inną nazwę. Po klasie okręgowej B była to klasa międzypowiatowa, klasa regionalna, a od sezonu 1976/77 po wprowadzeniu nowego podziału administracyjnego kraju klasa terenowa.
1976-1997
W pierwszych rozgrywkach terenówki Zagłębie uplasowało się na szóstym miejscu, rok później ustąpiło miejsce jedynie rezerwie sosnowieckiego Zagłębia. Upragniony awans udało się wywalczyć w sezonie 1979/80, choć jego losy ważyły się do ostatniego, wygranego 2:0 spotkania z Pilicą Wierbka. Zaraz po awansie klubem zainteresowała się Huta Katowice i nazwę RKS Zagłębie zastąpił KS Hutnik Dąbrowa Górnicza. Trenowana przez Kazimierza Krostę drużyną rozgrywki zaczęła od wygranej 2:0 z Chorzowianką Chorzów, ale na mecie była dopiero na 13. – na szczęście bezpiecznym – miejscu. Rok później było już lepiej. Tak można chyba opisać ósme miejsce w końcowej klasyfikacji. W 1983 r. Hutnik ponownie był trzynasty, a rok później ostatni, co oznaczało spadek do klasy terenowej. W IV lidze barwy Hutnika przyjmowali m.in. Jerzy Koźmiński, Tadeusz Niedajchleb, Dariusz Jamrozy, Zenon Wieczorek, Waldemar Włosowicz, Maciej Żbik, Mirosław Kwaśniak, Marek Kowal, Jarosław Stępień, Zdzisław Herszlikiewicz czy Jarosław Skrzypiec. W sezonie 1984/85 drużyna była bliska powrotu do okręgówki, ale dzięki lepszemu bilansowi meczów bezpośrednich z awansu cieszyła się Warta Zawiercie. Po sezonie – ponieważ Huta Katowice niezbyt interesowała się losami klubu – działacze zdecydowali się powrócić do nazwy RKS Zagłębie. Do początku lat dziewięćdziesiątych drużyna ze zmiennym szczęściem występowała w klasie terenowej. Do zespołu dołączyli m.in. Roman Spisak, Jacek Kukulski, Paweł Neter czy Janusz Nasiek. W latach dziewięćdziesiątych po reorganizacji rozgrywek dąbrowianie występowali w klasie okręgowej. 26 października w rozgrywkach po raz ostatni wzięła udział drużyna RKS Zagłębie. Zespół przegrał wówczas 2:7 z Górnikiem Wesoła, do rundy wiosennej przystąpił już jako MOSiR Zagłębie/Zagłębianka. Oficjalnie fuzja z klubem z Ksawery doszła do skutku 15 lipca 1997 r. Od tego czasu RKS Zagłębie działa w ramach Klubu Sportowego Zagłębiak Dąbrowa Górnicza. Wybrane w 2012 roku nowe władze klubu planują jednak powrót do historycznej nazwy.
