Tekst źródłowy strony Pomnik Czynu Rewolucyjnego

{{Miejsce Pamięci infobox
| grafika = Pomnik Czynu Rewolucyjnego 0001.jpg
| zdjecie = Miejsca Pamięci Logo.jpg
| Nazwa obiektu = Pomnik Czynu Rewolucyjnego
| Numer ewidencyjny =
| Data odsłonięcia = 1967
| Data likwidacji = 1990
| Gmina= [[Sosnowiec]]
| Miejscowość =
| Lokalizacja = [[Park Sielecki (Sosnowiec)|Park Sielecki]]
| Rodzaj obiektu =
}}
[[Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0003.jpg|thumb|300px|Delegacja z Halle]]
[[Plik:Pocztowka pomnik czynu rewolucyjnego w sosnowcu.jpg|thumb|300px|Pocztówka]]
'''Pomnik Czynu Rewolucyjnego''' - monument wzniesiony w [[1967]] roku w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] - [[Park Sielecki (Sosnowiec)|Parku Sieleckim]]. Pomnik autorstwa Husarskich i Cęckiewicza wybudowany został z 300 bloków sjenitu (symbol węgla) oraz stalowego obelisku (symbol hutnictwa) wysokości 56 metrów.

==Historia==
Wrósł w krajobraz [[Sosnowiec|Sosnowca]] - przez ponad 20 lat był symbolem i wizytówką miasta. Tutaj, w [[Park Sielecki (Sosnowiec)|Parku Sieleckim]], przed Pomnikiem Czynu Rewolucyjnego odbywały się patriotyczne manifestacje i różne podniosłe uroczystości. Wzniesiony został z inicjatywy władz komunistycznych w hołdzie dla walczących robotników. Ówczesny I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka tak to sformułował: „Pomnik ten wyraża najwyższą cześć i uznanie, dla czynu rewolucyjnego, dla ofiarności i bohaterstwa całych pokoleń robotników
[[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia]] i Śląska, które toczyły nieustanne boje o prawa ludu pracującego, o niepodległość Polski, o socjalizm”. 

Odsłonięto go [[16 września]] [[1967]] r. Datę tę wybrano nieprzypadkowo - w [[1967]] r. przypadała 50 rocznica rewolucji październikowej i 25 rocznica utworzenia PPR-u.

W uroczystości, która zgromadziła wielotysięczne rzesze mieszkańców [[Sosnowiec|Sosnowca]], udział wzięli członkowie najwyższych władz partyjnych i państwowych z I sekretarzem KC PZPR W. Gomułką, I sekretarz KW PZPR w Katowicach [[Edward Gierek]], przewodniczący Prezydium WRN w Katowicach Jerzy Ziętek, władze [[Sosnowiec|Sosnowca]], działacze i weterani ruchu robotniczego. Pomnik odsłonił W. Gomułka, który ponadto udekorował Orderem Sztandaru Pracy I klasy sztandar miejski.

==Architekci pomnika==
Obiekt zaprojektowali wybitni twórcy: architekt prof. Witold Cęckiewicz (projektował m.in. hotel "Cracovia" i kino "Kijów" w Krakowie, był autorem założeń pomnikowych na Polach Grunwaldu i w Obozie Straceń w Płaszowie i in.) oraz artyści plastycy Helena i Roman Husarscy, uczniowie
i długoletni współpracownicy Ksawerego Dunikowskiego.

==Budowa i symbolika pomnika==
Pomnik składał się z dwóch elementów: '''bryły''' o wymiarach 13 x 7.5 metra o wysokości 8 metrów o nieregularnych kształtach i '''stalowego obelisku''' o wysokości 56 metrów, zbudowanego z rur. 

'''Bryła''' wykonana została z przedborowskiego sjenitu, zaliczanego do najtrwalszych i najszlachetniejszych minerałów. Wykuto w niej 8 monumentalnych płaskorzeźb, przedstawiających postacie ludzkie w różnych pozach. Był więc górnik ze świdrem i hutnik z łyżką, trzy osoby dzierżące młoty, postacie z dłońmi uniesionymi w górę, postacie   uzbrojone z których dwie stały, a trzecia trwała w przyklęku, mężczyzna oraz kobieta pod sztandarami i transparentami, robotnicy trzymający narzędzia, robotnicy z trumną na ramionach. Wymowa pomnika była wieloznaczna - wyobrażenia na płaskorzeźbach mogły być różnie
interpretowane. Według jednej z wersji dwie czołowe płaskorzeźby przedstawiały warty robotnicze, które w styczniu [[1945]] r. zabezpieczały mienie narodowe, a pozostałe nawiązywały do dziejów walk robotniczych począwszy od [[Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim|rewolucji 1905]] r.

[[Jan Pierzchała]], autor „[[Legenda Zagłębia (Wyd. II)|Legendy Zagłębia]]” dopatrzył się m.in. sceny pogrzebu ofiar I powstania śląskiego, który odbył się w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] [[23 sierpnia]] [[1919]] r. oraz manifestacji solidarnościowej robotników zagłębiowskich z robotnikami śląskim po przejęciu przez Polskę, w czerwcu [[1922]] r., Górnego Śląska.

Po latach sprawę wyjaśnił współautor projektu pomnika, prof. W. Cęckiewicz „Ten projekt pierwotnie został złożony na konkurs na pomnik Powstań Śląskich i zyskał drugą nagrodę - powiedział w kwietniu [[2004]] r. w wywiadzie dla ,,Gazety Wyborczej” - To był około 60 metrowy stalowy obelisk i głaz, jako symbol walki Śląska o węgiel i stal. Decyzją [[Edward Gierek|Gierka]] i Ziętka, postanowiono wybudować pomnik w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], nazywając go Pomnikiem Czynu Rewolucyjnego. Tak go niestety błędnie nazwano”.

'''Stalowy obelisk z rur''' - wysoki na 56 metrów, widoczne był z daleka, górował nad okolicą i stanowiły swoisty punkt orientacyjny. Wykonane ze stali nierdzewnej prototypowego składu. Stop odlały katowicka [https://pl.wikipedia.org/wiki/Huta_Baildon Huty Baildon] i chorzowska Batory, a katowicka [https://pl.wikipedia.org/wiki/Huta_Ferrum Huta Ferrum] z otrzymanego surowca wykonała rury. Ważyły 80 ton, łączna ich długość przekroczyła 1300 metrów. W [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010|Hucie Buczek]] rury wytrawiono i wypolerowano w czynie społecznym. Na miejscu montażem i ustawieniem zajął się będziński Mostostal. Długość połączeń spawanych razem wyniosła 2000 metrów. Bryła symbolizowała więc górnictwo, a rury – hutnictwo.

==Likwidacja pomnika==
[[26 października]] [[1990]] r. [[Rada Miejska Sosnowca]] podjęła uchwałę o demontażu pomnika, jako komunistycznego reliktu. W jego miejsce postawiono niewielki obelisk z napisem „WOLNOŚĆ, PRACA, GODNOŚĆ”.

Treść uchwały Rady Miasta:
''„Istnieje konieczność zadośćuczynienia mieszkańcom Sosnowca za narzuconą miastu rolę Stolicy Czerwonego Zagłębia. Uznając ,że powinna odejść w niepamięć także symbolika okresu oraz fakt,że funkcja narzędzia indoktrynacji i symbolu arogancji władzy jaką pełnił jest sprzeczna z ideą wystąpień robotników z 1905 r Rada Miejska uchwala,że pomnik zostanie zdemontowany”''

Demontaż pomnika trwa od [[6 maja]] do połowy sierpnia [[1991]] r.

==Video==
*https://www.youtube.com/watch?v=-XZ2pZGDbYI

*Fidel Castro w Sosnowcu po pomnikiem, czerwiec 1972 r. 
<videoflash>PA0eMZQVtKE</videoflash>

==Galeria==
<gallery>
Plik:Odsloniecie_Pomnika_Czynu_Rewoluc._w_Parku_Sieleckim,_1967_r._G.Onyszko.jpg|Uroczystość odsłonięcia Pomnika Czynu Rewolucyjnego w [[Park Sielecki (Sosnowiec)|Parku Sieleckim]] w roku [[1967]].
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0001.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r. Delegacja Huty "Cedler"
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0002.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0003.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0004.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0005.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0006.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0007.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0008.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0009.jpg|Warta 1 maja 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0019.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0020.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0021.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0022.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0023.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0024.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0025.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0026.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0027.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0028.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0029.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0030.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0031.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Sosnowiec 1 maja1988-0032.jpg|Pochód 1 majowy 1988 r.
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0001.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0002.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0003.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0004.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0005.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0006.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0007.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu - delegacja z Halle-0008.jpg|Delegacja z Halle
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
</gallery>

<gallery>
Plik:Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Parku Sieleclkim w Sosnnowcu.jpg
Plik:Park Sielecki w Sosnowcu - Pocztowka-1972.jpg
Plik:Park Sielecki w Sosnowcu - Pocztowka-1979.jpg
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:

</gallery>

==Linki zewnętrzne==
*http://www.kronikarp.pl/szukaj,54017,strona-3

==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (4)|Sosnowieckie ABC, tom IV]] | data =[[2005]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 83-89199-15-7 | strony = 50-52}}

[[Kategoria:Pomniki w Sosnowcu]]
[[Kategoria:Nieistniejące miejsca w Sosnowcu]]