Tekst źródłowy strony Polskie Towarzystwo Lekarskie w Zagłębiu Dąbrowskim

'''Polskie Towarzystwo Lekarskie w Zagłębiu Dąbrowskim''' -  PTL jest spadkobiercą utworzonego w [[1905]] r. przez doktora Władysława Biegańskiego Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego; jego oddział założono w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] [[2 lutego]] [[1907]] r. Dwa lata później opracowano statut zagłębiowskiej organizacji, a w [[1911]] r. zarejestrowano ją w [[Będzin|Będzinie]].

==Pierwsze władze Towarzystwa==
Pierwszym prezesem Towarzystwa Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego był dr [[Józef Czajkowski]], wybitny chirurg i bakteriolog, dyrektor szpitala na [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoni]] „na Lepiankach”. W skład zarządu wchodzili ponadto: [[Stefan Królikowski]] (wiceprezes), [[Salomon Wienzieher]] (sekretarz), [[Bronisław Zieleniewski]] (skarbnik), [[Jakub Puterman]] (bibliotekarz), [[Jan Dehnel]] i [[Edward Pfabe]] (członkowie).

==Cel Towarzystwa==
Zadania Towarzystwa koncentrowały się wokół zagadnień pogłębiania wiedzy medycznej przez lekarzy, jej popularyzacji, propagowania higienicznego trybu życia, zwalczania „przesądów i zabobonów w zakresie zdrowia i choroby”.

==Zebrania==
Na zebraniach połączonych z odczytami zapoznawano się z najnowszymi osiągnięciami medycyny, prezentowano aparaturę medyczną, wymieniano doświadczenia z praktyk lekarskich, omawiano aktualne sprawy, m.in. dotyczące
rozwoju szpitalnictwa w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu]]. Tematem, do którego często powracano podczas posiedzeń była walka z gruźlicą. W [[1909]] r. podjęto starania o wybudowanie szpitala przeciwgruźliczego i sanatorium.
Najaktywniejszymi prelegentami w latach [[1907]] - [[1918]] byli miejscowi lekarze: [[Jakub Puterman]] i [[Jan Dehnel]]. 

==Biblioteka Towarzystwa==
Towarzystwo posiadało bibliotekę, która w [[1912]] r. liczyła ponad tysiąc woluminów.
W roku [[1932]] biblioteka posiadała 1788 książek i czasopism; a w [[1937]] r. liczba ta powiększyła się do ponad 3 tys. egzemplarzy.

==Okres I wojny światowej==
Przerwaną po wybuchu I wojny światowej działalność wznowiono już w [[1915]] r. W okresie tzw. pierwszej okupacji niemieckiej zajmowano się sprawami zagrożeń epidemiologicznych, szerzącej się gruźlicy, a także chorobami
spowodowanymi powszechnym wówczas niedożywieniem i głodem. Lekarze wchodzili w skład Komitetu Zdrowia Publicznego i Rady Miejscowej Opiekuńczej, uczestniczyli w tworzeniu instytucji pn. „Kropla mleka” sprawującej
opiekę nad niemowlętami i małymi dziećmi. <br>

==Okres po I wojnie światowej==
Po odzyskaniu niepodległości działalność rozpoczęto w lutym [[1919]] r.
Towarzystwo rozwijało aktywną działalność odczytową. Referaty wygłaszali m.in. [[Tadeusz Butkiewicz]] (chirurg), [[Marian Trawiński]] (chirurg), [[Antoni Nasiłowski]] (pediatra), [[Jakub Puterman]] (bakteriolog, pediatra), [[Kazimierz Suchodolski]] (ginekolog-położnik), [[Szymon Starkiewicz]] (pediatra).

==Okres międzywojenny==
[[Plik:Zjazd lekarzy powiatowych i miejskich z województwa kieleckiego w Sosnowcu.jpg|thumb|350px|Zjazd lekarzy powiatowych i miejskich z [[Województwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|województwa kieleckiego]] w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]]]
Do najważniejszych problemów dotyczących ochrony zdrowia należała wówczas walka z gruźlicą - temat często omawiany na zebraniach członkowskich. W [[1935]] r. wybudowano w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], w dzielnicy [[Pekin (Sosnowiec)|Pekin]], pawilon przeciwgruźliczy, co było efektem starań m.in. Towarzystwa Lekarskiego.

Dorobek oddziału podsumowano w lipcu [[1932]] r., z okazji uroczystych obchodów jego 25-lecia. Znalazł on odzwierciedlenie w wydanym Pamiętniku XXV-letniej działalności Towarzystwa Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego.
W tym okresie organizacja skupiała 70 członków.

==Działalność członków Towarzystwa==
Członkowie Towarzystwa włączali się we wszelkie akcje związane z funkcjonowaniem służby zdrowia. Niektórzy z nich działał i również w innych stowarzyszeniach społecznych, partiach politycznych i samorządzie miejskim.
[[Karol Zahorski]] np. przez dwie kadencje pełnił funkcje przewodniczącego [[Rada Miejska w Sosnowcu|Rady Miejskiej Sosnowca]], [[Bronisław Zieleniewski]] był jej wieloletnim członkiem, a [[Stefan Falkowski]] zasiadał ponadto w Sejmie.

==Okres II wojny światowej==
Przed wybuchem II wojny światowej Towarzystwo skupiało 80 lekarzy.
Podczas okupacji hitlerowskiej zaprzestało działalności. Większość dokumentów i książek zaginęła.

==Okres po II wojnie światowej==
Działalność wznowiono [[11 listopada]] [[1945]] r. pod przewodnictwem [[Mariana Trawińskiego]]. W krótkim czasie odbudowano zbiory biblioteczne do 1400 woluminów. Zebrania odbywały się jak poprzednio, dziewięć razy w roku. Członkowie Towarzystwa angażowali się w prace związane z organizowaniem i odbudową placówek służby zdrowia.

==Przekształcenie towarzystwa==
W [[1951]] r. powstało Polskie Towarzystwo Lekarskie obejmujące zasięgiem działania cały kraj. Dotychczasowa organizacja skupiająca lekarzy weszła w jego skład. Prezesem [[Zagłębie Dąbrowskie|zagłębiowskiego]] Koła PTL pozostał M. Trawiński. 

==Nowe władze==
W czerwcu [[1952]] r. (pierwsze walne zebranie Koła PTL w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]) wybrano nowy zarząd pod przewodnictwem [[Mieczysław Nykliński|Mieczysława Nyklińskiego]], internisty, dyrektora [[Szpital Miejski nr 2 w Sosnowcu|Miejskiego nr 2]]. Kolejnym przewodniczącym (od września [[1954]] r.) był [[Tadeusz Władysław Sokołowski|Tadeusz Sokołowski]].

==Trudny okres działalności==
Pierwszy okres działalności PTL nie należał do łatwych. Z nakazu władz na zebraniach naukowych poruszano tematykę ideologiczną, co zniechęcało członków do uczestniczenia w nich. W [[1954]] r. odebrano Towarzystwu osobowość
prawną i pozbawiono dotychczasowego lokalu. Zebrania odbywały się w nieistniejącym obecnie baraku przy [[Szpital Miejski nr 2 w Sosnowcu|Szpitalu Miejskim nr 2]]. Sytuacja uległa poprawie po [[1956]] r. 

==Uroczystość 50-lecia Towarzystwa==
W październiku [[1957]] r. Koło zorganizowało uroczyste obchody 50-lecia organizacji. Z tej okazji ukazał się opracowany przez [[Karol Zahorski|Karola Zahorskiego]] ''Pamiętnik 50-letniej działalności i obchodu jubileuszowego Towarzystwa Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego'', zawierający m.in. wykaz prac naukowych [[Zagłębie Dąbrowskie|zagłębiowskich]] lekarzy wydanych w latach [[1932]] - [[1957]]. 

==Nowe Koła w Zagłębiu==
Koło skupiało wówczas 243 członków. W [[1961]] r. wystąpili z niego lekarze [[Czeladź|Czeladzi]] i [[Powiat zawierciański|powiatu zawierciańskiego]], a w [[1974]] r. [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowy Górniczej]] (utworzyli własne koła). Mimo to liczba członków wzrastała, gdyż do [[Sosnowiec|Sosnowca]] napływały nowe kadry, co spowodowane było wzrostem liczby placówek lecznictwa szpitalnego i ambulatoryjnego. W [[1965]] r. Towarzystwo skupiało 407 lekarzy, a w [[1977]] r. - 507.

==Uroczystość 60-lecia Towarzystwa==
Z okazji 60-lecia w [[1967]] r. [[Sosnowiec|Sosnowieckie]] Koło zostało uhonorowane Złotą Odznaką ,,Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego”.

==Zebrania w latach 50 - 80==
Na organizowanych zebraniach prezentowano osiągnięcia medycyny i materiał kliniczny z oddziałów szpitalnych. W latach [[1957]] - [[1987]] odbyło się ok. 250 zebrań, na których wygłoszono ponad 500 referatów o różnej tematyce.
Obok miejscowych prelegentów ([[Emilian Kocot]], [[Marian Kowalik]], [[Wiesław Miller]], [[Józef Rybka]], [[Olgierd Wróblewski]] wykłady prowadzili również pracownicy naukowi Śląskiej Akademij Medycznej, a wśród nich profesorowie, m.in. Krzysztof Chłopicki (psychiatra), Tadeusz Chruściel (farmakolog), Józef Japa (internista), Waldemar Janiec (farmakolog), Franciszek Kokot (nefrolog), Marian Mądroszkiewicz (okulista), Władysław Nasiłowski (medycyna sądowa), Stanisław Szyszko (chirurg), Ryszard Wróblewski (biolog), Jerzy Zieliński (urolog).

==Rozwiązywanie problemów w latach 80==
Członkowie Koła uczestniczyli w rozwiązywaniu aktualnych problemów związanych z organizacją służby zdrowia, lecznictwem i ochroną środowiska naturalnego. Niektórzy z nich wchodzili w skład zespołów doradczych i komisji
powoływanych przez władze miejskie. W [[1981]] r. z inicjatywy Koła opracowano, pod kierunkiem [[Emilian Kocot|Emiliana Kocata]] ''Raport o stanie służby zdrowia m. Sosnowca'', a w [[1986]] r. następny (pod red. [[Sławomira Gromadzkiego]] i [[Emilian Kocot|E. Kocota]]).

==Zbieranie leków==
Dużą rolę odegrani sosnowieccy lekarze w organizowaniu zaopatrzenia szpitali w leki i środki opatrunkowe w trudnym okresie lat [[1981]] - [[1989]] (poprzez kontakty z charytatywnymi organizacjami państw europejskich i USA).

==Kursy dokształcające==
Członkowie Koła wykładali na kursach dokształcających lekarzy, brali udział jako prelegenci w posiedzeniach Towarzystwa Pielęgniarek Polskich, Klubie Inteligencji Katolickiej, Klubach Międzynarodowej Prasy i Książki itp.

==Logo i sztandar Koła Towarzystwa==
W jubileuszowym, [[1987]] r. Koło liczyło 410 członków. Z okazji 80-lecia opracowano logo Koła ([[Emilian Kocot|E. Kocot]], [[Ewa Nowakowska]]) i ufundowano sztandar (według projektu [[Emilian Kocot|E. Kocota]] i [[Wiesław Miller|Wiesława Millera]]). Na jego awersie znajduje się godło państwowe z napisem „Dobro człowieka najwyższym prawem”. Sztandar poświęcił w [[1997]] r. ordynariusz [[Diecezja Sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]], ks. bp. [[Adam Śmigielski]]

==Jubileusze i inicjatywy Koła==
Następne obchody jubileuszowe ([[1992]]) odbywały się już w warunkach przekształceń ustrojowych Polski. Połączono je z uroczystościami 90-lecia miasta. Wydano wówczas Pamiętnik ''80-letniej działalności Towarzystwa
Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego 1907-1987'' opracowany przez [[Emilian Kocot|E. Kocota]] i Danutę Wysocką kilka lat wcześniej. 

Z inicjatywy sosnowieckiego Koła [[Szpital Miejski nr 2 w Sosnowcu|Szpital Miejski nr 2]] uchwałą [[Rada Miejska w Sosnowcu|Rady Miejskiej]] otrzymał w [[1992]] r. imię [[Karol Zahorski|Karola Zahorskiego]]. Do innych inicjatyw
Koła należało: wydanie ''Historii Szpitala Miejskiego nr 2'' ([[Emilian Kocot|E. Kocot]]), zorganizowanie obchodów 30-lecia [[Szpital Miejski nr 1 w Sosnowcu|Szpitala nr 1]] ([[1994]]), renowacja grobowca dr. [[Aleksander Widera|Aleksandra Widery]], protoplasty dr. Judyma, na [[Cmentarz katolicki przy ul. Zuzanny w Sosnowcu-Zagórzu|cmentarzu zagórskim]] ([[1997]]), ustanowienie medalu [[Józef Czajkowski|Józefa Czajkowskiego]] sosnowieckiego Koła PTL, odsłonięcie tablicy poświęconej pamięci [[Józef Czajkowski|J. Czajkowskiego]] i lekarzy - ofiar wojen,
na ścianie [[Parafia p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu|katedry sosnowieckiej]] ([[1997]]).

Podczas obchodów jubileuszu 90-lecia Towarzystwa Lekarskiego w [[1997]] r. odbyła się sesja naukowa z wykładem m.in. Zbigniewa Religi, światowej sławy kardiochirurga. W tym samym roku ukazały się dwie publikacje [[Emilian Kocot|E. Kocota]] poświęcone [[Zagłębie Dąbrowskie|zagłębiowskiemu]] środowisku lekarskiemu: '''[[Polskie Towarzystwo Lekarskie w Zagłębiu Dąbrowskim. Kontynuator Towarzystwa Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego 1907-1997]]''' oraz '''[[Lekarze Zagłębia Dąbrowskiego - Wstęp do słownika biograficznego]]'''. Sosnowieckie Koło skupiało wówczas 355 członków. 

Kolejny jubileusz, 95-lecie Towarzystwa, uczczono zorganizowaniem II Zjazdu Lekarzy Zagłębia Dąbrowskiego, który odbył się [[27 kwietnia]] [[2002]] r. Referat o historii organizacji wygłosiła dr Grażyna Fiutak-Rzepecka, a wykłady naukowe prof. Zbigniew S. Herman ze Śląskiej Akademii Medycznej i prof. Michael Unger z Uniwersytetu im. T. Jeffersona z Filadeifi (USA).

Do następnego jubileuszu, 100-lecia TLZD w [[2007]] r., przygotowywały się wszystkie [[Zagłębie Dąbrowskie|zagłębiowskie]] Koła. Jego obchody poprzedziło wydanie obszernej, bogato ilustrowanej publikacji autorstwa [[Emilian Kocot|E. Kocota]] '''[[100 lat Towarzystwa Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego i Kół Polskiego Towarzystwa Lekarskiego w Zagłębiu Dąbrowskim]] 1907-2007'''.

Uroczystości jubileuszowe odbyły się w dniu [[2 czerwca]] pod honorowym patronatem Janusza Moszyńskiego, marszałka Województwa Śląskiego i ks. bp. [[Adam Śmigielski|Adama Śmigielskiego]], ordynariusza [[Diecezja Sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]]. W programie uwzględniono odsłonięcie tablicy pamiątkowej na murach [[Parafia p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu|katedry]], mszę święta w katedrze, którą celebrował biskup sosnowiecki [[Adam Śmigielski|A. Śmigielski]] oraz sesję naukową w [[Teatr Zagłębia|Teatrze Zagłębia]]. Referaty wygłosili dr [[Emilian Kocot]] (''O historii Towarzystwa Lekarskiego'') oraz prof. dr bab. Tadeusz Sławek (''Medycyna, kultura, zdrowie'').

==Prezesi Koła==
Funkcje prezesów Koła Towarzystwa pełnili: <br>
* [[Józef Czajkowski]] 
* [[Eugeniusz Arnold]] ([[1914]]), 
* [[Kazimierz Chechłowski]] ([[1915]])
* [[Władysław Hulanicki]] ([[1916]]) 
* [[Marceli Sawicki]] ([[1916]] / [[1917]])
* [[Edward Pfabe]] ([[1917]])
* [[Kazimierz Suchodolski]] ([[1918]])
'''Okres II  Rzeczypospolitej'''
* [[Eugeniusz Arnold]] ([[1919]] - [[1921]]), a kolejnymi: 
* [[Bronisław Bartkiewicz]] ([[1920]])
* [[Michał Kozłowski]] ([[1922]] - [[1928]])
* [[Karol Zahorski]] ([[1929]])
* [[Kazimierz Suchodolski]] ([[1930]] - [[1934]]) 
* [[Zygmunt Kotarski]] ([[1935]] - [[1937]]) 
* [[Marian Trawiński]] ([[1938]])
'''Okres po II wojnie światowej'''
* [[Marian Trawiński]] ([[1945]] – [[1952]])
* [[Mieczysław Nykliński]] ([[1952]] - [[1954]])
* [[Tadeusz Sokołowski]] ([[1954]] - [[1958]])
* [[Edward Lenard]] ([[1958]] - [[1961]])
* [[Olgierd Wróblewski]] ([[1961]] - [[1969]])
* [[Zenon Chorzewski]] ([[1969]] - [[1971]])
* [[Janina Rasiewicz]] ([[1971]] -[[1974]])
* [[Wiesław Miller]] ([[1974]] -[[1984]])
* [[Emilian Kocot]] ([[1984]] - [[1990]], [[1994]] - [[1999]])
* [[Jacek Starzewski]] ([[1990]] - [[1994]])
* [[Grażyna Fiutak-Rzepecka]] ([[1999]] - [[2002]]) 
* [[Maciej Ormowski]] ([[2003]] - [[2007]]) <br>
Niektórzy sosnowieccy lekarze wchodzili również w skład zarządu Oddziału Wojewódzkiego Towarzystwa.

==Cele Koła==
Do stałych punktów działalności Koła należy organizowanie zebrań naukowych, na których omawia się problemy współczesnej medycyny. W latach [[2003]] - [[2007]] np. odbyło się 21 takich spotkań, z udziałem m.in. profesorów i docentów Śląskiej Akademii Medycznej.

==Czasy obecne==
Sosnowieckie PTL skupia obecnie 250 członków i jest jednym z najliczniejszych kół w województwie. W [[2005]] r. zostało uhonorowane dyplomem Bene Meritus.

==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (6)|Sosnowieckie ABC, tom VI]] | data =[[2007]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 978-83-89199-34-8 | strony = 52-57}}