Pałac Mieroszewskich w Będzinie
Pałac Mieroszewskich w Będzinie
Barokowo - klasycystyczny Pałac Mieroszewskich w Będzinie - Gzichowie wzniesiono w I poł XVIII jako siedzibę rodową, którą był przez przeszło120 lat. Budowniczym pałacu był Kazimierz Mieroszewski - tytularny chorąży ks. siewierskiego, starosta siewierski i podstoli czernichowski.
Ród Mieroszewskich , herbu ślepowron, wywodził się Mieroszowic w ziemi łęczyckiej. W XV w. osiedlili się w ziemi krakowskiej. W ciągu kilkudziesięciu lat pozyskali też rozległe dobra na pograniczu małopolsko – śląskim, m.in. okolicy Mysłowic i w Gzichowie w Księstwie Siewierskim. Awans materialny i społeczny rodu utorował Wojciech Mieroszewski, który doszedł do stanowiska podwojewody krakowskiego. Jego syn Krzysztof ( sekretarz króla Władysława IV ) w 1678 r. utworzył ordynacje mysłowicką z dóbr odziedziczonych po stryjence Jadwidze. Drugi z synów – Jan objął urząd starosty i sędziego generalnego siewierskiego. Jana Mieroszewskiego, jako szlachcica (generous) z Małobądza, wymienia księga metrykalna Parafii św. Trójcy w zapisach z lat 1644 i 1647 .
Po śmierci Jana Mieroszewskiego w 1687 roku dobra gzichowskie objął Kazimierz - syn Jana i Benigny Estery baronówny Welczek. Kazimierz realizuje magnackie ambicje przodków - przy pomocy możnych braci, Jana Krzysztofa - I ordynata mysłowickiego i Jerzego Antoniego- kanonika krakowskiego, rozpoczyna budowę murowanej rezydencji, która przewyższała wszystkie dotychczasowe siedziby Mieroszewskich.
Wzniesiony przez niego pałac był budowlą nieco skromniejszą niż ta, którą możemy dzisiaj podziwiać – typowym późnobarokowym, piętrowym pałacem; dwutraktowym, z dachem typu polskiego i okazałym frontonem. Na przedpolu pałacu znajdował się rozległy podjazd prowadzący do głównego wejścia, a od strony zachodniej schodzący tarasowo w dół park. W parku umieszczono – zachowane do dziś dwie barokowe rzeźby Bachusa i Bachantki. W ciągu wieków pałac był upiększany i rozbudowany stąd niejednolity charakter stylowy. W czasach Ludwiki Mieroszewskiej, na przełomie XVIII/XIX wieku został rozbudowany o jednotraktowe boczne skrzydła a w I poł. XIX w. kiedy majątek po przedwczesnej śmierci Ludwiki przechodzi w ręce jej męża Wincentego Siemieńskiego nastąpiła dalsza rozbudowa pałacu o dwie boczne oficyny, umieszczone po obu stronach podjazdu.
Wygląd fasady frontowej Pałacu z czasem ulegał wzbogaceniu. Ryzalit na osi głównej rozczłonkowano pilastrami z belkowaniem, a wejście zaakcentowano czterema kolumnami podtrzymującymi balkon. Słabo zaznaczone ryzality boczne zwieńczone zostały attykami z pseudobalustradami i wazonami. We wnętrzach pałacu posłużono się dwoma typami dekoracji: architektoniczno - rzeźbiarską występującą m.in. na kominkach, gzymsach wokół sufitów oraz dekoracją malarską. Polichromie zachowane w salonach reprezentacyjnych I piętra należą do najstarszych świeckich malowideł na terenie województwa.
Ostatnimi szlacheckimi właścicielami pałacu byli Mycielscy, którzy z powodu rosnącego zadłużenia sprzedali majątek w 1863 r. śląskiemu baronowi i potentatowi przemysłowemu Chrystianowi Gustawowi von Kramście. W 1890 r. jego spadkobiercy sprzedali pałac i posiadłości ziemskie Towarzystwu Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich, w którego posiadaniu był aż do II wojny światowej. Zaadaptowano go wtedy na biura i mieszkania dla osób zajmujących się administracją dóbr i lasów Towarzystwa. Od 1913 r. administratorem był Mieczysław Krąkowski. Po II wojnie światowej pałac użytkowany był przez organizacje rolnicze, a po renowacji w 1958 r. przeznaczony został na Dom Kultury Dzieci i Młodzieży. Od połowy lat 60-tych czyniono starania o zmianę jego funkcji i rozpoczęcie kompleksowej konserwacji całego zespołu. W marcu 1982 r. stał się siedzibą Muzeum Zagłębia w Będzinie. Zgromadzone w pałacu zbiory obejmują: sztukę, zbiory archeologiczne i etnograficzne. W muzeum organizowane są też wystawy czasowe, koncerty kameralne, lekcje muzealne, konkursy i zajęcia dla dzieci i młodzieży.
