Michał Reicher

Zagłębiowskie Biogramy
Michał Reicher
Imię i nazwisko	Michał Reicher
Data i miejsce urodzenia	17 grudnia 1888 Sosnowiec
Data i miejsce śmierci	31 sierpnia 1973 Gdańsk
Miejsce spoczynku	Warszawa, cm. Powązkowski, kwatera 73, rząd 5, miejsce 21,22: Reicherowie inw. 21704
Zawód	prof. anatomii, antropolog, rektor Akademii Lekarskiej w Gdańsku

Michał Reicher, Michał Reicher-Sosnowski - (1888-1973) – polski anatom i antropolog pochodzenia żydowskiego; profesor zwyczajny dr nauk biologicznych. Współautor i kontynuator prac nad kompleksowym podręcznikiem Anatomia człowieka, rozpoczętych przez prof. dra Adama Bochenka. Twórca działającego do dziś wileńskiego Collegium Anatomicum oraz jeden ze współtwórców Akademii Lekarskiej w Gdańsku.

Michał Reicher urodził się w Sosnowcu 17 grudnia 1888 roku. Nigdy tego nie ukrywał, stąd używane przez niego przed wojną nazwisko Reicher-Sosnowski i pseudonim Sosna w czasie okupacji. Syn Stanisława, przemysłowca, i Marii z domu Permuter. Pochodził, podobnie, jak Aniela Urbanowicz, z całkowicie zasymilowanej rodziny żydowskiej Reicherów. Był wybitnym naukowcem, który zajmował się anatomią człowieka. Współautor i kontynuator prac nad kompleksowym podręcznikiem Anatomia człowieka, rozpoczętych przez prof. dra Adama Bochenka. Twórca działającego do dziś wileńskiego Collegium Anatomicum oraz jeden ze współtwórców Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Rodzina

Był żonaty z malarką Wandą, Ludwiką z d. Krasnodębska (1892–1982). Małżeństwo to było bezdzietne. Michał Reicher miał czworo rodzeństwa: przyrodnią siostrę Wandę, zamężną z Zygmuntem Kamieńskim, siostry: Ludwikę, zamężną za historykiem sztuki Mieczysławem Treterem, i Anielę, żonę prawnika Stefana Urbanowicza, oraz młodszego brata Kazimierza.

Młodość i studia

Młody Michał za współorganizowanie i udział w strajku szkolnym został wydalony z VI klasy Gimnazjum Realnego w Sosnowcu. W 1906 r. rozpoczął studia przyrodnicze u R. Martina na Wydziale Filozoficznym uniwersytetu w Zurychu, specjalizując się w antropologii i anatomii. W 1912 r. uzyskał tam stopień doktora filozofii. W latach 1912-13 był asystentem przy Katedrze Antropologii Uniwersytetu w Zurychu. W 1914 r. jako stypendysta wyjechał do USA.

Dwudziestolecie międzywojenne

Po wybuchu I wojny światowej powrócił do kraju. Na przełomie 1914/1915 prof. Reicher był pracownikiem Komisji do walki z biedą i bezrobociem przy ówczesnej Radzie Miasta Sosnowca. Od 1915 r. pracował jako prosektor w Zakładzie Anatomii Opisowej u Lotha w Uniwersytecie Warszawskim. W 1920 r. objął Katedrę Anatomii Prawidłowej w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie i jako profesor nadzwyczajny (1922 r.) wykładał anatomię i antropologię, od 1934 r. – jako profesor zwyczajny. Przyczynił się do budowy nowego gmachu Collegium Anatomicum w Wilnie. W latach 1934-35 był dziekanem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Wileńskiego. W latach międzywojennych przyjął religię rzymsko-katolicką.

II Wojna Światowa

W czasie II wojny światowej zorganizował, a następnie kierował konspiracyjnym Studium Medycznym. Po włączeniu w 1940 roku Litwy do ZSRR wstąpił do partyzantki, a potem do AK. Był zastępcą szefa sanitarnego okręgu wileńskiego AK. Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Używał pseudonimu Sosna.

Okres powojenny

Po wojnie, w 1945 r., objął Katedrę Anatomii Prawidłowej w Akademii Lekarskiej w Gdańsku, gdzie położył duże zasługi przy organizacji tej uczelni, m. in. jako dziekan Wydziału Lekarskiego. W latach 1947-48 był rektorem tej uczelni (obecnie Gdański Uniwersytet Medyczny). Położył wielkie zasługi przy utworzeniu i organizowaniu Zakładu Anatomii Prawidłowej i Topograficznej Akademii Lekarskiej w Szczecinie (1949), przekazując ze swojej placówki w Gdańsku materiał prosektoryjny, preparaty i tablice anatomiczne. W latach 1949 – 1963 był profesorem anatomii na Akademii Medycznej w Gdańsku .

Działalność naukowo-badawcza

Główną dziedziną jego badań była początkowo antropologia i anatomia części miękkich, później neuroanatomia i anatomia doświadczalna, należał też do najwybitniejszych kraniologów polskich. W 1934 r. dokonał pomiarów antropologicznych szczątków króla Aleksandra I Jagiellończyka oraz żon Zygmunta II Augusta: Elżbiety Rakuszanki i Barbary Radziwiłłówny, złożonych w Bazylice Wileńskiej. Autor wielu prac z zakresu anatomii, embriologii i antropologii. Szczególną jednak zasługą Reichera było poprawienie, poszerzenie, unowocześnienie oraz wydanie podręcznika anatomii człowieka, zainicjowanego przez Adama Bochenka. Otrzymał za to nagrodę państwową II stopnia. Zmarł 31 sierpnia 1973 roku w Gdańsku. Pochowany jest na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Grób rodziny Reicherów na cmentarzu żydowskim w Sosnowcu przy ul. Gospodarczej. (Foto: Piotr DUDAŁA)

Prof. Reicher czeka na odkrycie w swoim rodzinnym mieście

Był człowiekiem wielkiej kultury, bardzo lubianym przez młodzież, żywo interesującym się jej problemami, często służącym radą i pomocą materialną. Zimą organizował wspaniałe kuligi, był stałym uczestnikiem balów i zabaw studenckich, był wzorem systematyczności i punktualności, pływał, grał w tenisa i pilotował wycieczki. Pisze o tym m.in. Krzysztof Lewicki we wspaniałym dziele na temat życia profesora pt. "Michał Reicher – jego wpływ na rozwój polskiej anatomii'. Jest to jego praca doktorska, napisana pod kierunkiem prof. dr hab. med. Olgierda Narkiewicza. Została on obroniona na Wydziale Lekarskim Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w 2010r. W Sosnowcu osoba prof. Reichera do dzisiaj jest praktyczni nieznana, choć pojawiły się propozycje nazwania jego imieniem jednego z placów na Osiedlu Rudna 1 w Sosnowcu (Plac przy ul. Niepodległości 10). Ta wybitna osobowość czeka na odkrycie w swoim mieście.

Biogram opracował: Piotr Dudała