Korzeniec

Z WikiZagłębie
Wersja z dnia 14:15, 26 mar 2014 autorstwa Loukas (dyskusja | edycje) (Przypisy.)
Biblioteka Zagłębiaka
Korzeniec.JPG
Tytuł Korzeniec
Rok wydania 2011
Miejsce wydania Warszawa
Wydawca MG
Liczba stron 384
Autor
Autor Zbigniew Białas

Korzeniec – powieść historyczno-obyczajowa Zbigniewa Białasa, wydana w 2011 roku przez warszawskie Wydawnictwo MG.

Informacje

Autor: Zbigniew Białas

Wydawca: MG

ISBN 978-83-7779-006-9

Miejsce i rok wydania: Warszawa, 2011

Ilość stron: 384

Czas i miejsce akcji

Czas akcji: 28 czerwca 1913 – 28 czerwca 1914
Miejsce akcji: Sosnowiec, Powiat będziński, Gubernia piotrkowska, Królestwo Polskie pod zaborem rosyjskim.

Główni bohaterowie

  • Walerian Monsiorski – redaktor naczelny gazety: Iskra

Zobacz biogram: Wiktor Monsiniorski

  • Alojzy Korzeniec – przedsiębiorca, właściciel firmy kafelkarskiej w Sosnowcu (wówczas Sosnowicach)
  • Jadwiga Korzeniec (de domo Zimorodzic) – żona Alojzego Korzeńca
  • Tadeusz Meyerhold
  • Andrzej Neumann
  • Emanuel Appel
  • Antonina Zimorodzic - matka Jadwigi Korzeniec
  • Panna Izabela
  • mieszkańcy Sosnowca i okolic, wśród nich młodziutki Jan Kiepura

Spis treści

strona 07 •

strona 11 •

strona 16 •

strona 29 •

Tło historyczne

Sosnowiec prawa miejskie uzyskał zaledwie 11 lat przed wydarzeniami opisanymi w książce. Stanowił wówczas już kilkudziesięciotysięczną wieś z wieloma fabrykami i kopalniami, a brak praw miejskich był oczywiście związanymi z opieszałością władz carskich. Obszar Sosnowca (jak i całego Zagłębia Dąbrowskiego) w przededniu I wojny światowej już od prawie stu lat znajdował się pod zaborem rosyjskim i od czasu upadku Napoleona w 1815 roku wchodził w skład Królestwa Polskiego (potocznie Kongresówki). Wchodził kolejno w skład: województwa krakowskiego, które później zostało przemianowane na gubernię krakowską. Gubernia ta podlegała dalszym przekształceniom władz carskich, tak iż z momentem wybuchu powstania styczniowego znajdował się już w guberni radomskiej. Do historii przeszła wówczas bitwa o Sosnowiec, a ściślej o obecny dworzec głównyi to właśnie pod tym dworcem kolejowym, 50 lat później, ma miejsce jedno z kluczowych wydarzeń powieści.

Mapa powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej z lat 1867-1914

Po upadku powstania miasta Zagłębia, aż do wybuchu I wojny światowej, wchodziły w skład guberni piotrkowskiej. To na jej terenie dzieje się akcja powieści, nie tylko w Sosnowcu, ale też w Siewierzu. Niektóre epizody mają miejsce również na Górnym Śląsku w Mysłowicach; bowiem Sosnowiec, jak i inne miasta Zagłębia Dąbrowskiego, od Górnego Śląska, będącego wówczas pod pruskim panowaniem, oddziela tylko rzeka. To właśnie na styku tych dwóch miast oraz Jaworzna, położonego w Galicji pod zaborem austriackim, znajdował się tzw. Trójkąt trzech cesarzy. Zaś wzdłuż rzek, które oddzielają wymienione miasta, biegły bulwary, które były miejscem spacerów i wycieczek okolicznych mieszkańców i niejednokrotnie występują na łamach książki jako sceneria wydarzeń. Bez zezwolenia poruszać się można było tylko po jednej stronie rzeki, bowiem na mostach ustanowione były patrole graniczne i służby celne. Aby w pełni zrozumieć sytuację jaka wówczas panowała w Sosnowcu trzeba pamiętać, iż niespełna 10 lat przed wydarzeniami z książki mają tu miejsce wystąpienia rewolucji 1905 roku. Działania rosyjskich "służb bezpieczeństwa" odcisną swe piętno również na bohaterach książki.

Opis

Główny wątek powieści stanowi dochodzenie w sprawie tajemniczego morderstwa jednego z mieszkańców Sosnowca. Prowadzi je redaktor sosnowieckiej Iskry Walerian Monsiniorski. Wraz z nim czytelnik poznaje zakątki i historię rodzącego się miasta. Sosnowiec bowiem jako miasto istnieje wówczas zaledwie od 10 lat. Niemniej w czasie uzyskania praw miejskich liczył już kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Rozwinięciu jednak w pełni skrzydeł przeszkadzał rosyjski zaborca. A rozwój tutejszych miast Zagłębia Dąbrowskiego powiązany był oczywiście z wydobywaniem węgla. Do Sosnowca, Dąbrowy, Będzina, Czeladzi i Zawiercia przybywają wówczas niezliczone masy ludzi z całej Kongresówki w poszukiwaniu lepszego bytu. Jest to również obszar, gdzie wciąż żywe są wspomnienia rewolucji 1905 roku. Stąd policja carska inwigiluje wielu tutejszych mieszkańców. Toczy się również gra pomiędzy służbami wywiadowczymi państw zaborczych, bowiem tutaj zeszły się granice Rosji, Austrii i Prus. Kwitnie szmuglerstwo - rzut beretem jest stąd zarówno na Górny Śląsk w Prusach, jak i do Galicji pod zaborem austriackim. Na tle zarysowanej sytuacji, na chwile przed wybuchem I wojny światowej, niedoświadczony detektyw Monsiniorski próbuje rozeznać kto jest zabójcą i komu zależało na śmierci ofiary.

Recepcja

...

Nagrody i wyróżnienia

Powieść została nagrodzona m.in. Nagroda Artystyczną Miasta Sosnowiec[1] i Zagłębiowską Nagrodą "Humanitas"[2].

Adaptacja teatralna

Ulotka Teatru Zagłębia

Na podstawie powieści została przygotowana adaptacja teatralna przez Teatr Zagłębia. Premiera miała miejsce 26 maja 2012 roku[3].

Reżyseria i scenografia: Remigiusz Brzyk
Adaptacja i dramaturgia: Tomasz Śpiewak
Muzyka: Jacek Grudzień
W premierowej wersji wystąpili:

  • Grzegorz Kwas (Alojzy Korzeniec, Walerian)
  • Maria Bieńkowska (Jadwiga)
  • Agnieszka Okońska (Emma)
  • Edyta Ostojak (Ester)
  • Wojciech Leśniak (Kerszenblat, Ociepa, Rzeźnik)
  • Agnieszka Bieńkowska (Matka)
  • Ewa Kopczyńska (Izabela, Pani Doktor)
  • Michał Bałaga (Andrzej, Celnik Wilhelm)
  • Aleksander Blitek (Sosnowiczanin 1)
  • Tomasz Muszyński (Sosnowiczanin 2, Klaja)
  • Jarosław Tyran (Kiepura, Ojciec, Policjant)
  • Piotr Bułka (Czeladnik Kogut, Lubelski)
  • Przemysław Kania (Meyerhold, Celnik Franz)
  • Krzysztof Korzeniowski (Emanuel, Celnik Mikołaj)

Linki zewnętrzne

Książka:

Spektakl:

Przypisy

  1. ↑ Nagrody Artystyczne przyznane. http://www.teatrzaglebia.pl/.+[dostęp 2014-03-26].
  2. ↑ Nagroda Humanitas. http://www.humanitas.edu.pl/Strony/index.aspx.+[dostęp 2014-03-26].
  3. ↑ Korzeniec. http://www.sosnowiec.pl//.+[dostęp 2014-03-26].
Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Korzeniec&oldid=54434”