Tekst źródłowy strony Góra św. Doroty

[[Plik:Góra św Doroty rys Andriolli-0001.jpg|thumb|400px|Widok na górę, rysunek autorstwa Michała Elwiro Andriolli z około 1889 r.]]
[[Plik:Będzin Widok na Górę św. Doroty 01.JPG|thumb|400px|Panorama z Góry Zamkowej w Będzinie]]
'''Góra św. Doroty''' - wzgórze o wysokości 382 metrów n.p.m, jedno z najwyższych wzniesień Wyżyny Śląskiej , znajdujące się na terenie dawnej wsi [[Grodziec (Będzin)|Grodziec]] - od [[1975]] dzielnicy [[Będzin|Będzina]]. Wzgórze to, którego szczyt ozdobiony jest [[Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu|kościółkiem św. Doroty]], panuje nad całym [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiem]], stanowiąc najbardziej charakterystyczny fragment jego krajobrazu a zarazem jeden z wyższych punktów widokowych na [[Zagłębie Dąbrowskie]] i {{w|Górny Śląsk|Górny Śląsk}} 
Historia tego miejsca sięga czasów kultury łużyckiej, kiedy to na wzgórzu znajdowała się osada mieszkalna z VII/VI w. p.n.e. W tamtych czasach góra była miejscem pogańskiego kultu religijnego Słowian, wspólnych narad i obrony przed wrogiem. Góra posiada słabo zachowany wał obronny, prawdopodobnie wzniesiony u schyłku trwania kultury łużyckiej (VII-V wieku p.n.e.). We wczesnym średniowieczu na Górze Świętej Doroty istniało drewniane grodzisko.

==Nazwa==
Nazwa Góra św. Doroty (Dorotka) pochodzi od imienia [[Dorota Kątska|Doroty Kątskiej]], {{w|Opat|ksieni}} [https://encyklopediakrakowa.pl/swiatynie/koscioly/98-klasztor-norbertanek.html Klasztoru Norbertanek na Zwierzyńcu], która ufundowała wzniesiony w [[1635]] r. na szczycie [[Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu|kościół św. Doroty]]. W odnawianym w [[1811]], [[1846]] r. i po wojnie [[Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu|kościele]] znajduje się ołtarz z płaskorzeźbami pokazującymi męczeństwo św. Doroty i obraz MB z pierścionkiem na palcu.
Góra nazywana w średniowieczu '''wzgórzem Przemienienia Pańskiego'''  (do XVII w.).. Potocznie nazywana także: '''Dorotka''', '''Tabor''', '''Złota Góra''', '''Zagłębiowski olimp''', '''Zagłębiowska Jasna Góra'''.

==Przyroda==
W 1993 roku, uchwałą Rady Miejskiej w Będzinie powołano obszar chronionego krajobrazu „Góra Świętej Doroty”. Obszar chroniony zajmuje powierzchnię 147,3 ha i obejmuje tereny o zróżnicowanym użytkowaniu: grunty rolne, zarośla śródpolne oraz płaty lasów z pozostałościami po dawnej działalności górniczej. Tereny wokół kościoła na szczycie zajmują murawy kserotermiczne z kłosownicą pierzastą. Kuliminację wzniesienia porasta niewielki las. Spotkamy tu między innymi dęby, buki, jesiony, klony, brzozy brodawkowate i robinie akacjowe. Niżej rozciągają się tereny rolnicze, przedzielone skarpami z roślinnością zaroślową i murawową na miedzach i skarpach, w której odkryto nowe stanowisko submediterrańskiego gatunku – perzu sinego. Obszary w okolicy Góry Świętej Doroty pełnią ważną rolę korytarza ekologicznego umożliwiającego wędrówki zwierząt i naturalną migrację gatunków.

==Geologia==
Góra Świętej Doroty to ostaniec, stanowi pozostałość progu środkowotriasowego, podobnie jak Góra Gołonoska w Dąbrowie Górniczej (335 m n.p.m.). Wysokość względna progu w jej obrębie to 90 m, natomiast wielkość zrzutu uskoku będzińskiego u stóp wzniesienia wynosi od 150 do 200 m. Szczyt pokrywa warstwa wapienia. Na wschodnich stokach wzgórza zaczyna się krótka i wąska rynna, która uchodzi do doliny pra-Przemszy w Gzichowie. Wzgórze osiadło na skutek szkód górniczych.

==Turystyka==
'''Góra Dorotka''' - leży na {{w|Szlak Husarii Polskiej|turystycznym szlaku pieszym Husarii Polskiej}} oznaczonym kolorem czerwonym oraz {{w|Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK|pieszym szlaku 25-lecia PTTK}} oznaczonym kolorem zielonym. W [[2010]] roku wzniesienie oraz kościół zostały włączone do szlaku [[Szlak VIA REGIA - Droga św. Jakuba|Via Regia (Droga Królewska)]]: jednej z nitek europejkiego  [[Szlak VIA REGIA - Droga św. Jakuba|szlaku pielgrzymkowego tzw. Drogi Świętego Jakuba]]. Obok świątyni pojawił się charakterystyczny znak camino – muszla wiążący się z tysiącletnią tradycją pielgrzymowania Europejczyków do Santiago de Compostela.

:: Zobacz: [https://mapa-turystyczna.pl/node/gora-swietej-doroty?referer=route#50.34944/19.10166/15 mapa szlaków prowadzących przez Dorotkę]

==Galeria==
<gallery>
Plik:Dorotka zdjecie do wiki 01.jpg|Góra św. Doroty
Plik:Dorotka zdjecie do wiki 02.jpg|Góra św. Doroty
Plik:Będzin Grodziec Kościół p.w. św. Doroty 01.JPG|Kościół p.w. św. Doroty na szczycie wzgórza
Plik:Góra św Doroty rys Andriolli-0002.jpg|Widok na kościół pw. św. Doroty, rysunek autorstwa Michała Elwiro Andriolli z około 1889 r.
Plik:góra św doroty-dorotka.jpg|Widok na Górę - zdjęcie z pierwszej połowy XX wieku
Plik:Grodziec - Kantor - 0004.jpg|[[Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu|Kościół p.w. św. Doroty]] 
Plik:Grodziec - Kantor - 0001.jpg|Góra św. Doroty, Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu, Grodziec (Będzin)
Plik:Grodziec - Kantor - 0002.jpg||Góra św. Doroty, Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu, Grodziec (Będzin)
Plik:Grodziec - Kantor - 0022.jpg|Góra św. Doroty, Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu, Grodziec (Będzin) - Widok od strony Wojkowic z sylwetką "Dorotki"
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
</gallery>

==Ciekawostki==
* Góra była wykorzystywana przez [[Szkoła Szybowcowa na Parcinie w Będzinie-Grodźcu|Szkołę Szybowcową na Parcinie w Będzinie-Grodźcu]]
* Na szczycie znajdują się pozostałości prehistorycznego grodu: [[Grodzisko na Górze św. Doroty w Będzinie - Grodźcu| Grodzisko na Górze św. Doroty]]
* Na wschodnim stoku góry znajduje się źródło którego woda – według wierzeń ludowych – ma uzdrawiające właściwości, zwłaszcza przy chorobach oczu. Źródło obudowane jest kapliczką.


==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = | imię =  |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim | data = [[1939]] | wydawca = Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim | miejsce = [[Sosnowiec]]  | isbn = | strony = 87-88}}
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Dulias | imię = Renata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Góra Św. Doroty – świadek przeszłości geologicznej i kulturowej | data = [[2012]] | wydawca = Uniwersytet Śląski Wydział Nauk o Ziemi | miejsce = [[Sosnowiec]]  | isbn = | strony = }}

[[Kategoria:Symbole Zagłębia Dąbrowskiego]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z Grodźcem|Góra św. Doroty]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z Będzinem|Góra św. Doroty]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem będzińskim|Góra św. Doroty]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Góra św. Doroty]]
[[Kategoria:Wzgórza i wzniesienia w Zagłębiu Dąbrowskim]]