Czeladź: Różnice pomiędzy wersjami
(Podlinkowanie Tow.Sat.) |
|||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
Czeladź szczyci się tym, że jest | Czeladź szczyci się tym, że jest jednym z najstarszych polskich miast. Historia Czeladzi, podobnie jak [[Siewierz|Siewierza]], związana jest z [[Księstwo Siewierskie|księstwem siewierskim]], do którego przynależała od średniowiecza do [[1790]] roku. | ||
===Księstwo Siewierskie=== | ===Księstwo Siewierskie=== | ||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
Kroniki wspominają (potrzebne źródło), że Kazimierz II Sprawiedliwy (książę sandomierski, krakowski i mazowiecki), trzymając do chrztu swego chrześniaka: Mieczysława (wg. Przemszy Zielińskiego) lub Kazimierza (wg. wikipedi.org) I księcia opolskiego (był to syn Mieszka I Plątonogiego), darował mu okolice [[Siewierz|Siewierza]] (a więc i Czeladź), Bytomia, Oświęcimia i Zatora. | Kroniki wspominają (potrzebne źródło), że Kazimierz II Sprawiedliwy (książę sandomierski, krakowski i mazowiecki), trzymając do chrztu swego chrześniaka: Mieczysława (wg. Przemszy Zielińskiego) lub Kazimierza (wg. wikipedi.org) I księcia opolskiego (był to syn Mieszka I Plątonogiego), darował mu okolice [[Siewierz|Siewierza]] (a więc i Czeladź), Bytomia, Oświęcimia i Zatora. | ||
W roku [[1241]] Czeladź została zniszczona przez Tatarów. | W roku [[1241]] Czeladź została zniszczona przez Tatarów. | ||
[[Plik:Czeladź - 0002.jpg|300px|thumb|recht|Most nad Brynicą w Czeladzi, wybudowany sumptem Tow. Górniczo-Przemysłowego "Saturn" przed | [[Plik:Czeladź - 0002.jpg|300px|thumb|recht|Most nad Brynicą w Czeladzi, wybudowany sumptem [[Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe "Saturn"|Tow. Górniczo-Przemysłowego "Saturn"]] przed 1930 rokiem]] | ||
'''Pod panowaniem biskupów krakowskich'''<br> | '''Pod panowaniem biskupów krakowskich'''<br> | ||
Wersja z 10:32, 22 wrz 2013
| Czeladź | |||
| |||
| Województwo | śląskie | ||
| Powiat | będziński | ||
| Gmina • rodzaj |
Czeladź miejska | ||
| Założono | 1228 | ||
| Prawa miejskie | 1262 | ||
| Burmistrz | Teresa Kosmala | ||
| Powierzchnia | 16,38 km² | ||
| Ludność (2010) • liczba • gęstość |
33 556 2048,6 os./km² | ||
| Tablice rejestracyjne | SBE | ||
| Strona internetowa miasta | |||
Czeladź - miasto w powiecie będzińskim, najstarsze miasto Zagłębia Dąbrowskiego[1].
Historia
Czeladź szczyci się tym, że jest jednym z najstarszych polskich miast. Historia Czeladzi, podobnie jak Siewierza, związana jest z księstwem siewierskim, do którego przynależała od średniowiecza do 1790 roku.
Księstwo Siewierskie
Pod panowaniem Piastów śląskich
Kroniki wspominają (potrzebne źródło), że Kazimierz II Sprawiedliwy (książę sandomierski, krakowski i mazowiecki), trzymając do chrztu swego chrześniaka: Mieczysława (wg. Przemszy Zielińskiego) lub Kazimierza (wg. wikipedi.org) I księcia opolskiego (był to syn Mieszka I Plątonogiego), darował mu okolice Siewierza (a więc i Czeladź), Bytomia, Oświęcimia i Zatora.
W roku 1241 Czeladź została zniszczona przez Tatarów.
Pod panowaniem biskupów krakowskich
W pierwszej połowie XV wieku miasto oraz całe księstwo siewierskie przechodzi na własność biskupów krakowskich. Do tego czasu i później jeszcze Czeladź była narażona na napady śląskich grasantów. Tak zwane pakta będzińskie, których mocą arcyksiążę austriacki Maksymilian zrzekł się praw do tronu polskiego, były podpisane w roku 1589 nie w Będzinie, ale w Czeladzi, według innych zaś we wsi Starzynie na Śląsku.
Definicja księstwa wg Biblioteki Gazety Wyborczej, Historia Polski, Polska do 1586.
Terytorium historyczne na pograniczu Małopolski i Śląska; w XII w. niewielka kasztelania w ziemi krakowskiej, z grodem w Siewierzu, 1179 przekazana przez Kazimierza II Sprawiedliwego księciu raciborskiemu, Mieszkowi I Plątonogiemu; później należała kolejno do księstw; opolskiego, bytomskiego, świdnickiego, cieszyńskiego; 1443 książę cieszyński, Wacław I, sprzedał tę ziemie biskupowi krakowskiemu Z. Oleśnickiemu, odtąd suwerenne księstwo biskupie; do biskupstwa krakowskiego należały miasta: Siewierz, Czeladź, Koziegłowy, oraz kilkanaście wsi, pozostałe wsie posiadała szlachta, zależna od biskupów i pozbawiona takich praw, jak szlachta w Rzeczypospolitej; 1790 Sejm Czteroletni wcielił księstwo siewierskie do Korony (do województwa krakowskiego; w III rozbiorze (1795) przypadło Prusom jako tzw. Nowy Śląsk, 1807 ofiarowane przez Napoleona I marszałkowi J. Lannesowi [jako księstwo olkusko-siewierskie (red.)], po jego śmierci 1809 włączone do Księstwa Warszawskiego [do departamentu krakowskiego (red.)], 1815 do Królestwa Polskiego [do woj. krakowskiego, ale ze stolicą już w Kielcach, po 1815 województwo krakowskie zostało rozdzielone pomiędzy Rosję i Austrię (red.)].
Znani goście odwiedzający miasto
To nadgraniczni położenie Czeladzi sprawia, ze w mieście. Zatrzymują się niezwykli goście: w roku 1655 przez. Czeladź dążą na Kraków Szwedzi, w 1670 zatrzymuje się w niej księżna Eleonora, córka Karola II ks. Mantui. Towarzyszą jej dwie córki: Eleonora i Maria Anna. Pierwsza z nich to przyszła małżonka króla Michała Wiśniowieckiego. Nawiasem należy zauważyć, że Czeladź po wojnach szwedzkich była tak zniszczona, iż przyszła Królowa polska nie miała się gdzie zatrzymać. W roku 1683 Czeladź widziała w swych murach licznych znakomitych gości zagranicznych, którzy tu zjechali się na powitanie Jana Sobieskiego, udającego się na wyprawę wiedeńską. Wreszcie w roku 1697 król August II w drodze do Krakowa witany był w Czeladzi przez burmistrza oracją.
Degradacja miasta Po klęsce powodzi w roku 1736 i grabieży, dokonanej przez wojska rosyjskie w r. 1813 miasto straciło wiele ze swej dawnej świetności. Za udział wielu czeladzian w powstaniu 1863 r. rząd rosyjski ukarał miasto w ten sposób, że je zdegradował do rzędu osad i przyłączył Czeladź do gminy Gzichów. Dopiero podczas I wojny światowej Czeladź znów stała się miastem.
Spory o grunty Osobną kartę w dziejach Czeladzi zajmują spory o grunta graniczne z dziedzicami okolicznych włości - Mieroszewskimi, a później Donnersmarckami. Ze sporów tych, trwających około trzystu lat, czeladzianie wychodzili zwycięsko.
Nazwa
[...do rozbudowy]
Czeladź pośród miast Zagłębia Dąbrowskiego
Miasto położone na granicy Zagłębia Dąbrowskiego. Wchodzi w skład powiatu będzińskiego. Od wschodniej strony graniczy z Będzinem i Sosnowcem.
Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne
Zabytki
Z dawnych czasów pozostał śliczny domek z podcieniami, dom p. Łakomika z roku 1567, dom przy ul. Rynkowej z pięknymi odrzwiami, w domu tym miała się mieścić świątynia ariańska, wreszcie w środku rynku dawny ratusz, zbudowany w stylu barokowym.
Dumą Czeladzi jest wspaniały kościół w stylu romańskim, zbudowany w pierwszych latach XX wieku. Świątynia czeladzka pod wezwaniem św. Stanisława biskupa krakowskiego, który według podania miał założyć pierwszy kościół w Czeladzi, jest niewątpliwie najokazalszą świątynią w Zagłębiu.
Pomniki
Przy byłej ulicy Milowickiej znajdował się pomnik ku czci trzech żołnierzy 11 kompani 7 pułku piechoty legionowej, poległych w dniu 10 marca 1919 roku podczas bitwy z oddziałami niemieckimi, które dokonały zbrojnego napadu na magazyny z żywnością. Magazyny te znajdowały się na pobliskiej kopalni „Saturn”, a że były to czasy powojennego niedostatku, zbiedzeni Niemcy zaryzykowali atak, który zakończył się dla nich klęską.
Imprezy cykliczne
Miejsca Pamięci
Czeladzkie biogramy
Czesław Słania, światowej sławy grawer i grafik
Antoni Rączaszek, burmistrz Czeladzi w okresie międzywojennym
Paweł Dehnel, działacz niepodległościowy PPS
Kultura
Muzea, galerie
Biblioteki
Podania i legendy Czeladzi
[...do rozbudowy]
Edukacja
[...do rozbudowy]
Religia
Sport
Kluby sportowe
Kluby piłki nożnej
Gospodarka
[...do rozbudowy]
Komunikacja
[...do rozbudowy]
Dzielnice i osiedla
Burmistrzowie Czeladzi
Miasta partnerskie
Miasta partnerskie Czeladzi:[2]
Ciekawostki
[...do rozbudowy]
Czeladź na starych fotografiach i obrazach
Dawny Ratusz
Czeladzki Dom
Czeladź - Kamienica przy ul. Rynkowej
Czeladź - Kapliczka przy ulicy Krzywej
Budynki przed kościołem
Stara chałupa
Stara Karczma stojąca dawniej w rynku
Stary domek przy ul. Zamurnej
ul. Krzywa - Dom
ul. Rynkowa - Dom
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Bibliografia
- Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec : Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939, s. 86-87.
Zobacz też
Czeladź na filmie
<videoflash>apXyZmt0xK0</videoflash> <videoflash>ajxARU4KGh8</videoflash> <videoflash>nG-8uthhddU</videoflash> <videoflash>Kqnz9aEBc-o</videoflash>
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa miasta Czeladź
- Klub Zagłębiowski - magazyn internetowy poświęcony miastom Zagłębia Dąbrowskiego
Przypisy
- ↑ Miasto siedmiu stuleci. czeladz.org.pl/. [dostęp 2013-07-21].
- ↑ Miasta partnerskie. Urząd Miasta Czeladź. [dostęp 2013-07-23].
