Środula (Sosnowiec)

Z WikiZagłębie
Herb Sosnowca Środula
dzielnica Sosnowca
Status dzielnica
W granicach Sosnowca od 1914
Kod pocztowy 41-219

Informacje ogólne

Panorama dzielnicy
Panorama osiedla

Środula - dzielnica znajdująca od się w północnej części Sosnowca. Graniczy z Zagórzem, Pogonią i Sielcem, a miasta, które sąsiadują ze Środulą to Będzin i Dąbrowa Górnicza.

Na obszarze dzielnicy wyróżnić można:

Historia

Reklama Fabryki Chemicznej 1921

Dokładny czas powstania Środuli jest nieznany. Wiadomo, że w 1645 na drodze wiodącej lewym brzegiem rzeki Przemszy z Będzina do Mysłowic istniała osada karczmarska o tej nazwie[1]. Oprócz karczmy posiadała dwie chałupy.

Historycznie należała do dóbr Zagórza. Do 1880 roku stał tutaj folwark wybudowany w bliżej nie określonym czasie.

W drugiej połowie XIX wieku osada była własnością Gwarectwa von Kramsty, które wydzierżawiło ją W. Meyherholdowi[1]. Na znaczeniu zyskała, gdy w okolicy powstały zakłady przemysłowe Fitznera-Gampera, przędzalnia Schóna, fabryki chemiczne na Środulce.

W 1908 r. Środula została podzielona pod względem przynależności wiernych do parafii - część przynależała do Zagórza, a część tj. ul Okrzei do Nowego Sielca. W tym czasie Środula liczyła 6 tys. osób.

Pierwotnie większość zabudowy Środuli stanowiły domy wzniesione głównie z kamieni wapiennych (surowiec pozyskiwano w wielu okolicznych odkrywkach: Dolna Środula, Pekin-Zagórze) z dodatkiem czerwonej cegły.

W 1914 Środula została włączona do Sosnowca.

Intensywnie rozbudowywała się Środula po I wojnie światowej. Ciekawostką jest, iż wszystkie ulice równoleżnikowe Środuli otrzymały imiona pisarzy, a południkowe malarzy i rzeźbiarzy (dziś układ ten jest mocno zaburzony).

Będzin, Sosnowiec Plan getta.jpg

W 1935 oddano do użytku linię tramwajową łączącą Środulę z Centrum i Milowicami (linia 15, od 2021 linia 35).

W 1942okresie II Wojny Światowej wysiedlono Polaków, a na ich miejsce zesłano ludność wyznania mojżeszowego, spędzoną tu z całego Zagłębia, tworząc getto. Istniało ono do 1943 roku, kiedy to podczas akcji likwidacji getta większość jego mieszkańców trafiła do obozów koncentracyjnych i zagłady w Oświęcimiu lub zginęła.

W 1957 Biskup Częstochowski Zdzisław Goliński podpisał dekret utworzenia parafii na Środuli pod wezwaniem Podwyższenia Świętego Krzyża na Środuli.

Od lat 70-tych ubiegłego wieku zaczęło się stopniowe wyburzanie starych środulskich domów w obszarze Środula Górna (Sosnowiec)|Górnej Środuli]] i budowa istniejącego do dziś osiedla bloków z wielkiej płyty.

W 1979 oddano do użytku trójkąt torowy przy ulicy Okrzei do drugiego połączenia tramwajowego.

W 1999 na bagnistym terenie rozlewisk Potoku Zagórskiego na terenie Zuzanny, wybudowano Centrum Handlowe sieci Auchan. W kwietniu 2000 w pobliżu powstaje sklep wielkopowierzchniowy sieci [Leroy Merlin]

W 2001 roku w części dzielnicy Konstantynów wybudowano centrum handlowego „Plejada”. Powstało ono głównie na terenach Huty Buczka w miejscu zlikwidowanej w 1983 roku hałdy hutniczej.

W 2006 roku obok istniejących sklepów Auchan i Leroy Merlin, największy w Polsce w tamtym czasie sklep sportowy uruchamia sieć Decathlon.

W 2013 roku powstała pierwsza publikacja opisująca całościowo historię Środuli pt: "Środula - historia zapomnianej dzielnicy 1612-1970", autor Artur Żak.

W 2018 rozpoczyna się wyburzenie dawnych budynków Huty Katarzyna (późniejsza Buczka) na granicy Konstantynowa i Katarzyny

W 2021 roku w Górnej Środuli rozpoczęto budowę Nowej Środuli - pierwszych w dzielnicy bloków mieszkalnych od lat 90-tych XX więku. W tym samym roku firma Euro Mall rozpoczęła budowę parku handlowego Aura Park sąsiadującego z CH Plejada.

Galeria

Środulka na planie Sosnowca z 1907 roku

Na dawnej fotografii

  • Dom państwa Hurasów, znajdujący się na rogu ulic Okrzei i Krasińskiego

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

Ważne obiekty

Zabytki

Miejsca pamięci

Parki

Placówki handlowe

  • Centrum Handlowe Plejada
  • Aura Park
  • Centrum Handlowe Auchan
  • Sklep sieci Liroy Marlin
  • Sklep sieci Decathlon
  • Pasaż handlowy przy ul. B. Prusa 53 (Fabryka Formy)


Ciekawostki

  • Na Środuli rozgrywa się akcja sławnej serii komiksowej Maus Arta Spiegelmana
  • Najwyższym punktem na Środuli jest Górka Środulska - 320m, a po niej punkt na Górnej Środuli w okolicy ul. Krasińskiego - 297m

Zobacz także

Bibliografia

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 166.. [dostęp 2022-01-18].
Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Środula_(Sosnowiec)&oldid=104696”