Reden (Dąbrowa Górnicza)
Reden – dzielnica Dąbrowy Górniczej, położona na północny wschód od centrum miasta z największym targowiskiem miejskim na obrzeżu wschodnim.
Jej powstanie i rozwój związane jest z odkryciem pokładów węgla w tym rejonie. Powstanie w 1796 r. kopalni "Reden" (od nazwiska Fryderyka Wilhelma Redena - szefa Departamentu Górniczo-Hutniczego w randze ministra) dało początek budowie kolonii górniczej w latach 1820-1830 przez Stanisława Staszica i jej dalszej rozbudowy w następnych latach.
W 1820 r. rozpoczęto budowę obecnej ul. Traugutta. W dwa lata później wzniesiono siedem domków przy obecnej ul. Królowej Jadwigi i na odcinku między ul. Cieplaka i 1-go Maja.Trwała rozbudowa dzisiejszej ulicy Wojska Polskiego.
Na Redenie mieszkało w połowie XIX w. ok. 600 osób, a kop. "Reden" i huty cynku zatrudniały ok. 900 górników i hutników. Osada redenowska, skupiająca wówczas cały dąbrowski przemysł oraz dająca zatrudnienie i warunki mieszkaniowe kilkusetosobowej grupie pracowników, stawała się głównym ośrodkiem życia w Dąbrowie. Stara Dąbrowa pozbawiona była analogicznych warunków.
Na Redenie utworzono szkołę elementarną i uruchomiono pocztę. Warto zauważyć, że szkoła ta powstała dzięki świadczeniom miejscowych górników. Na utrzymanie lokalu szkolnego i nauczycieli potrącano im 1,75% zarobków, z czego utworzono specjalny fundusz, którego dysponentem były władze górnicze.
Również Ksawery Drucki-Lubecki wykazywał duże zainteresowanie dalszym postępem budowy osady górniczej. Podczas czterodniowcgo pobytu w Dąbrowic (jesień 1824 r.) Lubecki dokładnie zapoznał się ze stanem robót. Dla szybkiego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych tutejszych robotników polecił przyspieszyć budowę nowych koszar górniczych.
Budowa osiedla Reden wypływała z konieczności zapewnienia przemysłowi stałych rąk do pracy. W osiedlu otrzymywali mieszkania przysięgli członkowie korpusu górniczego. W ten sposób wiązano ich z zakładem pracy. Były to domki jednorodzinne składające się z izby, komory i komórki.
W osiedlu redenowskim wyodrębnić należy trzy typy budynków. Najliczniej reprezentowane były domy wybudowane przez Dyrekcję. Górniczą, a następnie sprzedane górnikom na warunkach ratalnych. Takie domy stanęły przy obecnych ulicach: Reymonta, Wojska Polskiego, 1-go Maja.
Drugim typem własnościowym były budynki dyrekcji. Zajmowane były głównie przez oficjalistów górniczych. Posiadały one większą kubaturę i zlokalizowane zostały przeważnie przy ul. Królowej Jadwigi i częściowo w północnej stronic ul. l-go Maja.
W końcu pokaźną grupę stanowiły budynki wznoszone przez samych górników na działkach dzierżawionych u władz górniczych. Ten typ własnościowy występował przy dzisiejszych ulicach: Wojska Polskiego, Cieplaka, Traugutta, Kołłątaja oraz przy u. Królowej Jadwigi.
W latach 1824-1829 Dyrekcja Górnicza wzniosła na Redenie 54 domy drewniane i 16 murowanych. Wybudowała też pierwszy w Zagłębiu Dąbrowskim lazaret górniczy i tzw. oberżę. W lazarecie górniczym umieszczono biura Okręgu Górniczego, a dawne koszary przeznaczono na szpital, po odpowiedniej przebudowie. Natomiast oberża, obecnie już nic istniejąca, spełniała rolę Domu Ludowego. Był to obszerny piętrowy budynek murowany, zaopatrzony w wieżyczkę z dzwonkiem, który miał spełniać rolę "syreny' fabrycznej. Na piętrze znajdowały się pokoje gościnne dla przyjezdnych.
Obecny Reden jest dzielnicą bezprzemysłową. Jej atrakcje stanowią: park Hallera, budynek po kopalni "Reden" i mini lotnisko dla modeli latających. Na osiedlu Adamieckicgo mieści się siedziba największej w Dąbrowie Górniczej Spółdzielni Mieszkaniowej "Lokator". Trwająca od lat sześćdziesiątych budowa nowoczesnych osiedli pozbawiła Reden jego pierwotnego krajobrazu.
Źródło: Encyklopedia Dąbrowy Górniczej A - Z (Tom 1)
Dodano do Wiki Zagłębie za zgodą Towarzystwa Przyjaciół Dąbrowy Górniczej
Galeria
Kopalnia "Reden"
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
