Tekst źródłowy strony Zakłady Przemysłu Włókienniczego C. G. Schön, później Intertex, Sosnowiec, 1886 - 2007

[[Plik:Sosnowiec Imperium Schoena.jpg|thumb|550px|Przędzalnia Schoena, Sosnowiec, ulica Chemiczna]]


'''Intertex''' - taką nazwę nosiła czynna do niedawna na [[Środulka (Sosnowiec)|Środulce]], przy [[Ulica Chemiczna (Sosnowiec)|ul. Chemicznej]] 12 Przędzalnia Czesankowa. 

==Historia powstania==
Zakład miał bogate tradycje sięgające łat 80. XIX stulecia Wiążą się one z działalnością braci Schönów przybyłych do [[Sosnowiec|Sosnowca]] z Saksonii. Najpierw, w latach [[1875]] - [[1879]] [[Franz Schöen]] wybudował w dobrach [[Sielec (Sosnowiec)|sieleckich]], w ówczesnej wsi [[Kuźnica (Sosnowiec)|Kuźnica]], przędzalnię wigoniową, a w [[1886]] r. [[Ernst Schoen|Ernst]] uruchomił na [[Środulka (Sosnowiec)|Środulce]] ogromną jak na owe czasy przędzalnię
wełny czesankowej. Obie fabryki oraz wytwórnia trykotaży i pończoch w [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcu]] (powstała w [[1902]] r.) działały pod firmą Dom Handlowy C. G. Schön i stanowiły własność [[Franz Schöen|Franza]], [[Ernst Schoen|Ernsta]], Brunona i Roberta Schönów.

Przędzalnia na [[Środulka (Sosnowiec)|Środulce]], kierowana przez [[Ernst Schoen|Ernsta]], rozwijała się bardzo szybko. Na przełomie XIX i XX w. zatrudniała przeszło 2 tys. osób. Posiadała
wtedy 4 maszyny parowe o mocy 1500 KM, 3 duże maszyny czyszczące zwane Lewiatanami, 55 tys. wrzecion. Do I wojny światowej była największym zakładem w tej branży w całym Cesarstwie Rosyjskim. Pomyślny rozwój zawdzięczała głównie rozległym rynkom zbytu w Królestwie Polskim
i Rosji.

==Zmiany po I wojnie światowej==
Sytuacja uległa zmianie podczas wojny - zdewastowana i ograbiona przez niemieckich okupantów przędzalnia zaprzestała produkcji. Dopiero w [[1920]] r. Schönowie zdołali ją odbudować i ponownie uruchomić. W [[1921]] r. zakład przekształcono w spółkę akcyjną pn. Zakłady Przemysłu Włókienniczego C. G. Schön. Prezesem spółki został [[Wilhelm Schön]] (syn Brunona), a w skład zarządu wchodzili także: [[Tadeusz Filippi]] (wiceprezes), Fritz i Włodzimierz
Schönowie oraz [[Feliks Mieszkowski]] (członkowie). Dyrekcję zakładów tworzyli:
W. Schön, [[Albert Oderman]], [[Paweł Ruppert]], [[Paweł Gerard]], [[Józef Zarybnicki]]
i [[Antoni Kromer]]. 

==Produkty i eksport==
Produkowano tutaj przędzę czesankową surową i barwioną oraz nitkowaną. Głównym odbiorcą krajowym było Bielsko, a ponadto Łódź i Warszawa. Nowe rynki zbytu powstały za granicą: w Japonii i krajach europejskich (Niemcy, Anglia, Rumunia, Czechosłowacja, Szwecja, Dania).

==Okres przed II wojną światową==
Do wybuchu II wojny światowej przedsiębiorstwo przeżywało okresowe trudności spowodowane brakiem zapotrzebowania na przędzę czesankową, gdyż odpadł chłonny rynek rosyjski oraz załamaniem się koniunktury w czasie wielkiego kryzysu gospodarczego ([[1929]] - [[1933]]). Od [[1934]] r. sytuacja spółki zaczęła się poprawiać. W ostatnich latach przed wojną przędzalnia
zatrudniała ok. 900 robotników i wytwarzała rocznie ok. 1000 ton przędzy. 

==Okres II wojny światowej==
We wrześniu [[1939]] r. zatrzymano produkcję, lecz wkrótce ją wznowiono. Fabryka pracowała do końca okupacji (wykorzystując jednak zaledwie 60% zdolności produkcyjnych).

==Okres po II wojnie światowej==
Po wojnie przeszła pod zarząd państwowy, a następnie została znacjonalizowana. Produkcję wznowiono w marcu [[1945]] r. Początkowo nie była ona wysoka (361t), dopiero w końcu lat 40. osiągnęła stan sprzed wojny.

==Przekształcenie zakładu==
W okresie Polski Ludowej zakład był kilkakrotnie reorganizowany. Zgodnie z ówczesnymi tendencjami tworzenia dużych jednostek gospodarczych połączono go z przędzalnią na [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoni]], założoną w latach 70. XIX w. przez [[Henryk Dietel|Henryka Dietla]] (późniejszy ,,[[Politex]]"). Do końca [[1947]] r. obie przędzalnie funkcjonowały w ramach Zjednoczonych Zakładów Przemysłu Wełnianego C. G. Schön i H. Dietel, a w latach [[1948]] - [[1950 ]]jako Państwowe Zakłady Przemysłu Wełnianego nr 7 w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] (w skład Państwowych Zakładów wchodziła również fabryka w Białej Krakowskiej). W [[1951]] r. przedsiębiorstwo obejmowało dwie miejscowe fabryki włókiennicze i nosiło nazwę Sosnowieckich
Zakładów Przemysłu Wełnianego. Z dniem [[1 stycznia]] [[1952]] r. wydzielono z niego dawny zakład Schöna pn. Śląsko-Dąbrowskich Zakładów Przemysłu Wełnianego (od [[1 kwietnia]] [[1962]] r. działał jako Sosnowieckie Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Anastazego Kowalczyka).

W połowie [[1964]] r. fabryki ponownie połączono. Utworzone przedsiębiorstwo - Sosnowieckie Przędzalnie Czesankowe im. A. Kowalczyka – rozdzielono zarządzeniem Ministra Przemysłu Lekkiego z października [[1967]] r. Od tej pory funkcjonowały oddzielnie: Przędzalnia Czesankowa ,,[[Politex]]” (przy ul. S. Żeromskiego, obecnie nie istnieje) oraz Przędzalnia Czesankowa „Intertex” ([[Ulica Chemiczna (Sosnowiec)|ul. Chemiczna]] 12). Jako przedmiot działalności „lntertexu” określono: „pranie i karbonizowanie wełny zgrzebnej oraz wyrób czesanki i przędzy czesankowej surowej i barwionej z wełny i surowców wełnopodobnych”.

==Modernizacja==
W latach [[1958]] - [[1962]] fabrykę poddano gruntownej modernizacji – wybudowano nową przędzalnię i czesalnię włókien syntetycznych oraz oczyszczalnię ścieków, a w [[1969]] r. zakończono budowę farbiarni. Równocześnie powstały obiekty socjalno-usługowe: węzły sanitarne, szatnie, pomieszczenia śniadaniowe, urządzenia klimatyzacyjne i wyciszające. Kolejną przebudowę
zakładu kosztem wielkich nakładów inwestycyjnych, rozpoczęto w końcu [[1972]] r. W ciągu kilku lat odrestaurowano połowę budynków fabrycznych, wymieniono całkowicie park maszynowy w większości oddziałów, oddano do użytku nowe oddziały, zmodernizowano i zautomatyzowano produkcję. 

==Udogodnienia dla pracowników==
Pracownikom zapewniono kompleksową opiekę zdrowotną. Powstały: Zakładowa Przychodnia Zdrowia i liczne gabinety specjalistyczne (internistyczny, chirurgiczny, stomatologiczny, ginekologiczny, laboratorium analityczne). Funkcjonowały również przedszkole, żłobek, a poza miastem kilka ośrodków wczasowych.

==Edukacja pracowników==
Celom zdobywania i podnoszenia kwalifikacji zawodowych służyła działająca przy ,,Intertexie” szkoła włókiennicza (zasadnicza, technikum, średnie studium zawodowe).

==Zmiana profilu produkcji==
W okresie powojennym zmieniał się profil produkcji. Obok przędzy naturalnej, wełnianej zaczęto wytwarzać przędzę dziewiarską i tkacką z włókien syntetycznych krajowych oraz importowanych. Powstawały tutaj elanoangora, anilano-angora, anilana puszysta, przędza cottonowa, len, bawełna,
moher i in. Produkty ,,lntertexu” charakteryzowały się wysoką jakością i przeznaczane były na zaopatrzenie licznych zakładów specjalistycznych w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] i wielu miastach kraju (Łódź, Opole, Kalisz, Zielona Góra, Płock i in.).
Od [[1985]] r. zaczęto produkować włóczkę na potrzeby rynku wewnętrznego; w dwa lata później uruchomiono w zakładzie sklep fabryczny z własną włóczką.

==Ilość produkowanej przędzy==
Roczna produkcja przędzy, niezbyt duża w pierwszych latach po wojnie stopniowo rosła i wynosiła:  
* [[1950]] r. - 1420 t, 
* [[1955]] r. - 1312 t,
* [[1960]] r. - 1462 t, 
* [[1965]] r. - 2263 t, 
* [[1970]] r. - 2577 t. 
Największy poziom – ponad 4000 t - uzyskano w połowie lat 70. XX w. 

W późniejszych latach produkowano coraz mniej w [[1990]] r. tylko 900 t.

==Zatrudnienie==
Zatrudnienie zmieniało się zgodnie z koniunkturą w przemyśle włókienniczym i wynosiło: 
* [[1946]] r. - 1496 osób (w tym 1272 robotników),
* [[1950]] r. - 2230 (1841 robotników), 
* [[1955]] r. - 2022 (1747), 
* [[1960]] r. - 2162 (I 867),
* [[1970]] r. ok. 2500 osób.
 
Od lat 70. XX w. stan zatrudnienia wykazuje tendencję spadkową:
* [[1980]] r. ok. 1900 osób, 
* [[1990]] - 1073 osoby.

==Lata 90 czas kryzysu==
Poważne trudności przeżywał zakład na początku lat 90. XX w., w okresie transformacji ustrojowej. Zaistniała konieczność znacznego ograniczenia produkcji i zatrudnienia. Niektóre budynki fabryczne wydzierżawiono bądź sprzedano innym podmiotom gospodarczym.

==Przekształcenie zakładu w spółkę akcyjną==
W [[1998]] r. „lntertex” został przekształcony w spółkę akcyjną z kapitałem zakładowym w wysokości 4 mln zł. Na pewien czas sytuacja zakładu uległa poprawie. Produkowano tu przędzę czesankowa surową i barwioną dla potrzeb tkackich i dziewiarskich, a także przędzę specjalnego przeznaczenia.

==Upadłość spółki==
[[14 maja]] [[2007]] r. ogłoszono upadłość spółki (produkcję zakończono w połowie [[2006]] r.). Z dniem [[1 sierpnia]] [[2007]] r. na teren zakładu wkroczył Syndyk Masy Upadłości Sądu Rejonowego w Katowicach.

==Podział terenu po zakładzie==
Majątek byłego ,,Intertexu” ulega dalszym podziałom. Część terenu należy obecnie do hurtowni spożywczej Sygel - Jool S.A. Jej właściciel wyburzył główną halę przędzalni, która znajdowała się w złym stanie technicznym. Inna firma, Megaplot, zajmująca się produkcją ploterów termicznych, wyremontowała na własne potrzeby zakupiony wcześniej budynek warsztatów mechanicznych. W pomieszczeniach fabryki funkcjonuje, obok wymienionych, wiele innych firm. Do sprzedaży przeznaczono również pozostałe budynki ,,lntertexu”.

==Galeria==
<gallery>
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>

==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (6)|Sosnowieckie ABC, tom VI]] | data =[[2007]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 978-83-89199-34-8 | strony = 26-29}}

[[Kategoria: Zakłady przemysłowe]]