Przędzalnia Czesankowa Politex , Przędzalnia Dietla, Sosnowiec, 1879 - 1994: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Politex-Sonowiec-0001.jpg|thumb|300px|Brama wjazdowa, widok z 2016 r.]] | [[Plik:Politex-Sonowiec-0001.jpg|thumb|300px|Brama wjazdowa, widok z 2016 r.]] | ||
[[Plik:Politex-Sonowiec-0002.jpg|thumb|300px|Widok od ulicy Żeromskiego, widok z 2016 r.]] | [[Plik:Politex-Sonowiec-0002.jpg|thumb|300px|Widok od ulicy Żeromskiego, widok z 2016 r.]] | ||
'''Przędzalnia Czesankowa ,,Politex”''' - nieistniejący zakład w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]. | '''Przędzalnia Czesankowa ,,Politex”''' - nieistniejący zakład w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], założony w 1879 roku przez niemieckiego przedsiębiorcę / przemysłowca [[Henryk Dietel|Henryka Dietla]]. Jego ojciec, Heinricha Gottlob Dietl, w 1853 roku uruchomił podobną przędzalnie w {{W|Wilkau-Haßlau|Wilkau}}<ref name="wikicyt">{{Cytuj stronę|url=https://de.wikisource.org/wiki/Heinrich_Dietel_in_Wilkau,_Kammgarnspinnerei|tytuł=Heinrich Dietel in Wilkau, Kammgarnspinnerei}}</ref><ref name="wilkau">{{Cytuj stronę|url=http://www.albert-gieseler.de/dampf_de/firmen4/firmadet49676.shtml|tytuł=Heinrich Dietel Aktiengesellschaft}}</ref>. Była to pierwsza przędzalnia czesankowa w {{W|Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim}} (1815 - 1918) i przez długi czas jedyna. Była też zarazem największą przędzalnią czesankową w {{W|Imperium Rosyjskie|Cesarstwie Rosji}}. Zatrudniała 2000 osób i przynosiła właścicielom ogromne zyski, dzięki którym przyczyniła się do rozwoju Sosnowca ([[Heinrich_Dietel#fundator|liczne inwestycje nieprzemysłowe Henryka Dietla]]). Przędzalnia przez lata była jednym z największych zakładów przemysłowych w mieście. Wkrótce otwarto w mieście również dwie inne przędzalnie, należące do [[:Kategoria:Schöenowie|rodziny Schoenów]]. | ||
==H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu== | |||
Po śmierci [[Henryk Dietel|założyciela]] (w [[1911]] roku) fabryką zarządzali jego synowie Przędzalnia wełny czesankowej rozwijała się dynamicznie do wybuchu I wojny światowej. Wojna spowodowała unieruchomienie fabryki, co pociągnęło za sobą wielkie straty. W [[1920]] roku przędzalnia została ponownie uruchomiona i wytwarzała przędzę przez cały okres międzywojenny. W [[1922]] utworzono spółkę '''H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu''', do której przekazano (sprzedano) wszystkie udziały przędzalni. Udziałowcami Spółki byli prawie wyłącznie członkowie rodziny Dietlów.<ref name="hdsa">{{Cytuj stronę|url=https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/de/zespol/-/zespol/141123|tytuł=Archiwum Państwowe w Katowicach|H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu}}</ref> | |||
Przędzalnia i Spółka funkcjonowały także w czasie II wojny światowej, ale ze względu na trudności stopniowo ograniczano produkcję i demontowano maszyny. W budynkach fabrycznych zainstalowano wytwórnię hamulców i kompresorów; część maszyn była jednak czynna do końca okupacji niemieckiej. | |||
==Politex== | |||
W lutym [[1945]] rok przędzalnia została przejęta przez tymczasowy zarząd państwowy [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. L. Domański, Będzin 1982]. [[11 kwietnia]] [[1946]] Rozporządzeniem Rady Ministrów zakłady zostały wciągnięte do piątego wykazu przedsiębiorstw, przechodzących na własność Państwa, a [[3 grudnia]] [[1947]] stan ten został zatwierdzony przez ówczesnego {{W|Hilary Minc|Ministra Przemysłu i Handlu - Hilarego Minca}}<ref name="nacjonalizacja">{{Cytuj stronę|url=http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP19480050030/O/M19480030.pdf|tytuł=Orzeczenie nr 16 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 3 grudnia 1947}}</ref>. | |||
Na podstawie przejętego majątku utworzono'''Sosnowiecką Przędzalnię Czesankową Politex'''. Jeszcze w latach 70. w zakładzie produkowano tkacką i dziewiarską przędzę czesankową. Fabryka była też jedynym producentem przędzy na tkaniny trudnopalne dla przemysłu okrętowego i włókien polipropylenowych na tzw. suche pieluszki". W 1993 ogłoszono upadłość i likwidację zakładów. Ponieważ zakład nie był wpisany do rejestru zabytków, w 2012 roku rozpoczęto wyburzanie głównej hali, będącej już w stanie posuniętej ruiny. | |||
==Przypisy== | |||
<references /> | |||
==Liki zewnętrzne== | |||
*[https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/141346?_Zespol_javax.portlet.action=zmienWidok&_Zespol_nameofjsp=jednostki&_Zespol_delta=20&_Zespol_resetCur=false&_Zespol_cur=1 Wykaz dokumentów zakładów Politex w Archiwum Państwowym] | |||
[[Kategoria: Zakłady przemysłowe]] | [[Kategoria: Zakłady przemysłowe]] | ||
[[Kategoria:Zakłady przemysłowe w Sosnowcu]] | [[Kategoria:Zakłady przemysłowe w Sosnowcu]] | ||
Wersja z 16:32, 10 gru 2021
Przędzalnia Czesankowa ,,Politex” - nieistniejący zakład w Sosnowcu, założony w 1879 roku przez niemieckiego przedsiębiorcę / przemysłowca Henryka Dietla. Jego ojciec, Heinricha Gottlob Dietl, w 1853 roku uruchomił podobną przędzalnie w Wilkau[1][2]. Była to pierwsza przędzalnia czesankowa w Królestwie Polskim (1815 - 1918) i przez długi czas jedyna. Była też zarazem największą przędzalnią czesankową w Cesarstwie Rosji. Zatrudniała 2000 osób i przynosiła właścicielom ogromne zyski, dzięki którym przyczyniła się do rozwoju Sosnowca (liczne inwestycje nieprzemysłowe Henryka Dietla). Przędzalnia przez lata była jednym z największych zakładów przemysłowych w mieście. Wkrótce otwarto w mieście również dwie inne przędzalnie, należące do rodziny Schoenów.
H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu
Po śmierci założyciela (w 1911 roku) fabryką zarządzali jego synowie Przędzalnia wełny czesankowej rozwijała się dynamicznie do wybuchu I wojny światowej. Wojna spowodowała unieruchomienie fabryki, co pociągnęło za sobą wielkie straty. W 1920 roku przędzalnia została ponownie uruchomiona i wytwarzała przędzę przez cały okres międzywojenny. W 1922 utworzono spółkę H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu, do której przekazano (sprzedano) wszystkie udziały przędzalni. Udziałowcami Spółki byli prawie wyłącznie członkowie rodziny Dietlów.[3]
Przędzalnia i Spółka funkcjonowały także w czasie II wojny światowej, ale ze względu na trudności stopniowo ograniczano produkcję i demontowano maszyny. W budynkach fabrycznych zainstalowano wytwórnię hamulców i kompresorów; część maszyn była jednak czynna do końca okupacji niemieckiej.
Politex
W lutym 1945 rok przędzalnia została przejęta przez tymczasowy zarząd państwowy [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. L. Domański, Będzin 1982]. 11 kwietnia 1946 Rozporządzeniem Rady Ministrów zakłady zostały wciągnięte do piątego wykazu przedsiębiorstw, przechodzących na własność Państwa, a 3 grudnia 1947 stan ten został zatwierdzony przez ówczesnego Ministra Przemysłu i Handlu - Hilarego Minca[4]. Na podstawie przejętego majątku utworzonoSosnowiecką Przędzalnię Czesankową Politex. Jeszcze w latach 70. w zakładzie produkowano tkacką i dziewiarską przędzę czesankową. Fabryka była też jedynym producentem przędzy na tkaniny trudnopalne dla przemysłu okrętowego i włókien polipropylenowych na tzw. suche pieluszki". W 1993 ogłoszono upadłość i likwidację zakładów. Ponieważ zakład nie był wpisany do rejestru zabytków, w 2012 roku rozpoczęto wyburzanie głównej hali, będącej już w stanie posuniętej ruiny.
