Tekst źródłowy strony Przędzalnia Czesankowa Politex , Przędzalnia Dietla, Sosnowiec, 1879 - 1994

[[Plik:Politex-Sonowiec-0001.jpg|thumb|300px|Brama wjazdowa, widok z 2016 r.]]
[[Plik:Politex-Sonowiec-0002.jpg|thumb|300px|Widok od ulicy Żeromskiego, widok z 2016 r.]]
'''Przędzalnia Czesankowa ,,Politex”''' / '''Przędzalnia Dietla''' - nieistniejący zakład w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], założony w 1879 roku przez niemieckiego przedsiębiorcę / przemysłowca [[Henryk Dietel|Henryka Dietla]]. Jego ojciec, Heinricha Gottlob Dietl, w 1853 roku uruchomił podobną przędzalnie w {{W|Wilkau-Haßlau|Wilkau}}<ref name="wikicyt">{{Cytuj stronę|url=https://de.wikisource.org/wiki/Heinrich_Dietel_in_Wilkau,_Kammgarnspinnerei|tytuł=Heinrich Dietel in Wilkau, Kammgarnspinnerei}}</ref><ref name="wilkau">{{Cytuj stronę|url=http://www.albert-gieseler.de/dampf_de/firmen4/firmadet49676.shtml|tytuł=Heinrich Dietel Aktiengesellschaft}}</ref>. Była to pierwsza przędzalnia czesankowa w {{W|Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim}} (1815 - 1918) i przez długi czas jedyna. Była też zarazem największą przędzalnią czesankową w {{W|Imperium Rosyjskie|Cesarstwie Rosji}}. Zatrudniała 2000 osób i przynosiła właścicielom ogromne zyski, dzięki którym przyczyniła się do rozwoju Sosnowca ([[Heinrich_Dietel#fundator|liczne inwestycje nieprzemysłowe Henryka Dietla]]). Przędzalnia przez lata była jednym z największych zakładów przemysłowych w mieście. Wkrótce otwarto w mieście również dwie inne przędzalnie, należące do [[:Kategoria:Schöenowie|rodziny Schoenów]]. 

==H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu==
Po śmierci [[Henryk Dietel|założyciela]] (w [[1911]] roku) fabryką zarządzali jego synowie  Przędzalnia wełny czesankowej rozwijała się dynamicznie do wybuchu I wojny światowej. Wojna spowodowała unieruchomienie fabryki, co pociągnęło za sobą wielkie straty. W [[1920]] roku przędzalnia została ponownie uruchomiona i wytwarzała przędzę przez cały okres międzywojenny. W [[1922]] utworzono spółkę '''H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu''', do której przekazano (sprzedano) wszystkie udziały przędzalni. Udziałowcami Spółki byli prawie wyłącznie członkowie rodziny Dietlów.<ref name="hdsa">{{Cytuj stronę|url=https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/de/zespol/-/zespol/141123|tytuł=Archiwum Państwowe w Katowicach|H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu}}</ref>

Przędzalnia i Spółka funkcjonowały także w czasie II wojny światowej, ale ze względu na trudności stopniowo ograniczano produkcję i demontowano maszyny. W budynkach fabrycznych zainstalowano wytwórnię hamulców i kompresorów; część maszyn była jednak czynna do końca okupacji niemieckiej. 

==Politex==
[[Plik:Park Dietla i Przędzalnia Dietla.jpg|right|thumb|300px|Przędzalnia na planie miasta z 1921 roku]]
W lutym [[1945]] rok przędzalnia została przejęta przez tymczasowy zarząd państwowy [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. L. Domański, Będzin 1982]. [[11 kwietnia]] [[1946]] Rozporządzeniem Rady Ministrów zakłady zostały wciągnięte do piątego wykazu przedsiębiorstw, przechodzących na własność Państwa, a [[3 grudnia]] [[1947]] stan ten został zatwierdzony przez ówczesnego {{W|Hilary Minc|Ministra Przemysłu i Handlu - Hilarego Minca}}<ref name="nacjonalizacja">{{Cytuj stronę|url=http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP19480050030/O/M19480030.pdf|tytuł=Orzeczenie nr 16 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 3 grudnia 1947}}</ref>.

Wraz z [[Zakłady Przemysłu Włókienniczego C. G. Schön, później Intertex, Sosnowiec, 1886 - 2007|przędzalnią Schoenów]] wchodziły w skład '''Zjednoczonych  Zakładów   Przemysłu   Wełnianego  C.  G.  Schön  i   H.   Dietel''', po czym w latach  [[1948]]-[[1950]] jako '''Państwowe      Zakłady Przemysłu Wełniane-go nr 7'''  w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], w skład których wchodziła również fabryka w Białej Krakowskiej. W [[1951]] roku  wyłącznie dwie miejscowe  fabryki  włókiennicze  wchodziły  w  skład    '''Sosnowieckich  Zakładów  Przemysłu  Wełnianego'''. W  połowie [[1964]] r. fabryki połączono tworząc '''Sosnowieckie Przędzalnie Czesankowe im.   A. Kowalczyka'''. W październiku [[1967]] ponownie je rozdzielono zarządzeniem Ministra Przemysłu Lekkiego. Od tej pory funkcjonowały oddzielnie: '''Przędzalnia Czesankowa ,,Politex”''' (przy ul. S. Żeromskiego) oraz '''[[Zakłady Przemysłu Włókienniczego C. G. Schön, później Intertex, Sosnowiec, 1886 - 2007|Przędzalnia Czesankowa „Intertex”.

Jeszcze w latach 70. w zakładzie produkowano tkacką i dziewiarską przędzę czesankową. Fabryka była też jedynym producentem przędzy na tkaniny trudnopalne dla przemysłu okrętowego i włókien polipropylenowych na tzw. suche pieluszki". 

[[17 maja]] [[1994]] roku ogłoszono upadłość '''Sosnowieckiej Przędzalni  Czesankowej „Politex”'''. 

Po  upadku  '''„Politexu”'''  budynki  przędzalni  zostały  wyprzedane prywatnym właścicielom. W budynku administracyjnym  po  gruntownym  remoncie mieści się [https://goo.gl/maps/KSbzAe61CiYnre8s9 komisariat policji]

W [[1999]] roku władze miasta ściągnęły do fabryki architektów i wizjonerów, którzy mieli stworzyć z niej tętniące rozrywką i kulturą studenckie centrum  na kształt dzielnicy klubów przy ul. Stodolni w Ostrawie. Niestety, plan się okazał utopią. 
W [[2009]] roku [[Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego-Sosnowiec]] zaproponowało stworzenie ośrodka  pod nazwą '''Przędzalnia Kultury'''. Niestety i ten pomysł nie został zrealizowany. 
Syndyk masy upadłościowej państwowego Politeksu rozparcelował fabrykę między kilkunastu prywatnych właścicieli. W wyniku zaniedbań budynki zostały doprowadzone do ruiny.
Ponieważ zakład nie był wpisany do rejestru zabytków, w 2012 roku rozpoczęto wyburzanie głównej hali, będącej już w stanie posuniętej ruiny.  Przed wyburzeniem udało uratować się jedną frontową ścianę fabryki, budynek administracyjny - dyrekcję przędzalni, którą podobnie jak pałac, kościół i szkołę udało się wpisać do rejestru zabytków.

==Przypisy==
<references />

==Liki zewnętrzne==
*[https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/141346?_Zespol_javax.portlet.action=zmienWidok&_Zespol_nameofjsp=jednostki&_Zespol_delta=20&_Zespol_resetCur=false&_Zespol_cur=1 Wykaz dokumentów zakładów Politex w Archiwum Państwowym]

[[Kategoria: Zakłady przemysłowe]]
[[Kategoria:Zakłady przemysłowe w Sosnowcu]]