Pomnik Czynu Rewolucyjnego
| Miejsce Pamięci | |||||||
| Pomnik Czynu Rewolucyjnego | |||||||
|
| ||||||
| Numer ewidencyjny | Data odsłonięcia | Data likwidacji | Gmina | Miejscowość | Lokalizacja | Rodzaj obiektu |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ' | 1967 | 1990 | Sosnowiec | ' | Park Sielecki | ' |
Pomnik Czynu Rewolucyjnego - monument wzniesiony w 1967 roku w Sosnowcu - Parku Sieleckim. Pomnik autorstwa Husarskich i Cęckiewicza wybudowany został z 300 bloków sjenitu (symbol węgla) oraz stalowego obelisku (symbol hutnictwa) wysokości 56 metrów.
Historia
Wrósł w krajobraz Sosnowca - przez ponad 20 lat był symbolem i wizytówką miasta. Tutaj, w Parku Sieleckim, przed Pomnikiem Czynu Rewolucyjnego odbywały się patriotyczne manifestacje i różne podniosłe uroczystości. Wzniesiony został z inicjatywy władz komunistycznych w hołdzie dla walczących robotników. Ówczesny I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka tak to sformułował: „Pomnik ten wyraża najwyższą cześć i uznanie, dla czynu rewolucyjnego, dla ofiarności i bohaterstwa całych pokoleń robotników Zagłębia i Śląska, które toczyły nieustanne boje o prawa ludu pracującego, o niepodległość Polski, o socjalizm”.
Odsłonięto go 16 września 1967 r. Datę tę wybrano nieprzypadkowo - w 1967 r. przypadała 50 rocznica rewolucji październikowej i 25 rocznica utworzenia PPR-u.
W uroczystości, która zgromadziła wielotysięczne rzesze mieszkańców Sosnowca, udział wzięli członkowie najwyższych władz partyjnych i państwowych z I sekretarzem KC PZPR W. Gomułką, I sekretarz KW PZPR w Katowicach Edward Gierek, przewodniczący Prezydium WRN w Katowicach Jerzy Ziętek, władze Sosnowca, działacze i weterani ruchu robotniczego. Pomnik odsłonił W. Gomułka, który ponadto udekorował Orderem Sztandaru Pracy I klasy sztandar miejski.
Architekci pomnika
Obiekt zaprojektowali wybitni twórcy: architekt prof. Witold Cęckiewicz (projektował m.in. hotel "Cracovia" i kino "Kijów" w Krakowie, był autorem założeń pomnikowych na Polach Grunwaldu i w Obozie Straceń w Płaszowie i in.) oraz artyści plastycy Helena i Roman Husarscy, uczniowie i długoletni współpracownicy Ksawerego Dunikowskiego.
Budowa i symbolika pomnika
Pomnik składał się z dwóch elementów: bryły o wymiarach 13 x 7.5 metra o wysokości 8 metrów o nieregularnych kształtach i stalowego obelisku o wysokości 56 metrów, zbudowanego z rur.
Bryła wykonana została z przedborowskiego sjenitu, zaliczanego do najtrwalszych i najszlachetniejszych minerałów. Wykuto w niej 8 monumentalnych płaskorzeźb, przedstawiających postacie ludzkie w różnych pozach. Był więc górnik ze świdrem i hutnik z łyżką, trzy osoby dzierżące młoty, postacie z dłońmi uniesionymi w górę, postacie uzbrojone z których dwie stały, a trzecia trwała w przyklęku, mężczyzna oraz kobieta pod sztandarami i transparentami, robotnicy trzymający narzędzia, robotnicy z trumną na ramionach. Wymowa pomnika była wieloznaczna - wyobrażenia na płaskorzeźbach mogły być różnie interpretowane. Według jednej z wersji dwie czołowe płaskorzeźby przedstawiały warty robotnicze, które w styczniu 1945 r. zabezpieczały mienie narodowe, a pozostałe nawiązywały do dziejów walk robotniczych począwszy od rewolucji 1905 r.
Jan Pierzchała, autor „Legendy Zagłębia” dopatrzył się m.in. sceny pogrzebu ofiar I powstania śląskiego, który odbył się w Sosnowcu 23 sierpnia 1919 r. oraz manifestacji solidarnościowej robotników zagłębiowskich z robotnikami śląskim po przejęciu przez Polskę, w czerwcu 1922 r., Górnego Śląska.
Po latach sprawę wyjaśnił współautor projektu pomnika, prof. W. Cęckiewicz „Ten projekt pierwotnie został złożony na konkurs na pomnik Powstań Śląskich i zyskał drugą nagrodę - powiedział w kwietniu 2004 r. w wywiadzie dla ,,Gazety Wyborczej” - To był około 60 metrowy stalowy obelisk i głaz, jako symbol walki Śląska o węgiel i stal. Decyzją Gierka i Ziętka, postanowiono wybudować pomnik w Sosnowcu, nazywając go Pomnikiem Czynu Rewolucyjnego. Tak go niestety błędnie nazwano”.
Stalowy obelisk z rur - wysoki na 56 metrów, widoczne był z daleka, górował nad okolicą i stanowiły swoisty punkt orientacyjny. Wykonane ze stali nierdzewnej prototypowego składu. Stop odlały katowicka Huty Baildon i chorzowska Batory, a katowicka Huta Ferrum z otrzymanego surowca wykonała rury. Ważyły 80 ton, łączna ich długość przekroczyła 1300 metrów. W Hucie Buczek rury wytrawiono i wypolerowano w czynie społecznym. Na miejscu montażem i ustawieniem zajął się będziński Mostostal. Długość połączeń spawanych razem wyniosła 2000 metrów. Bryła symbolizowała więc górnictwo, a rury – hutnictwo.
Likwidacja pomnika
26 października 1990 r. Rada Miejska Sosnowca podjęła uchwałę o demontażu pomnika, jako komunistycznego reliktu. W jego miejsce postawiono niewielki obelisk z napisem „WOLNOŚĆ, PRACA, GODNOŚĆ”.
Treść uchwały Rady Miasta: „Istnieje konieczność zadośćuczynienia mieszkańcom Sosnowca za narzuconą miastu rolę Stolicy Czerwonego Zagłębia. Uznając ,że powinna odejść w niepamięć także symbolika okresu oraz fakt,że funkcja narzędzia indoktrynacji i symbolu arogancji władzy jaką pełnił jest sprzeczna z ideą wystąpień robotników z 1905 r Rada Miejska uchwala,że pomnik zostanie zdemontowany”
Demontaż pomnika trwa od 6 maja do połowy sierpnia 1991 r.
Video
- Fidel Castro w Sosnowcu po pomnikiem, czerwiec 1972 r.
<videoflash>PA0eMZQVtKE</videoflash>
Galeria
Uroczystość odsłonięcia Pomnika Czynu Rewolucyjnego w Parku Sieleckim w roku 1967.
Pochód 1 majowy 1988 r. Delegacja Huty "Cedler"
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Warta 1 maja 1988 r.
Warta 1 maja 1988 r.
Warta 1 maja 1988 r.
Warta 1 maja 1988 r.
Warta 1 maja 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Pochód 1 majowy 1988 r.
Delegacja z Halle
Delegacja z Halle
Delegacja z Halle
Delegacja z Halle
Delegacja z Halle
Delegacja z Halle
Delegacja z Halle
Delegacja z Halle
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Linki zewnętrzne
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom IV. Muzeum w Sosnowcu, 2005, s. 50-52. ISBN 83-89199-15-7.
