Tekst źródłowy strony Mieczysław Zenon Rajs

{{
Biogram infobox
|imię i nazwisko      = '''Mieczysław Rajs'''
|pseudonim            = Dewajtis
|grafika              = Mieczysław Rajs.jpg
|opis grafiki         = Mieczysław Rajs
|podpis               =
|data urodzenia       = [[20 stycznia]] [[1887]]
|miejsce urodzenia    = Jurgiszki (Litwa)
|imię przy narodzeniu =
|data śmierci         = [[26 grudnia]] [[1960]]
|miejsce śmierci      = [[Sosnowiec]]
|przyczyna śmierci    = 
|miejsce spoczynku    = [[Sosnowiec]]
|zawód                = Żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej J. Piłsudskiego, oficer WP
|odznaczenia          = 
|commons              =
|wikiźródła           =
|wikicytaty           =
|www                  =
}}
[[Plik:Odznaka Pierwszej Kompanii Kadrowej.JPG||thumb|left|150px|Odznaka [[Pierwsza Kompania Kadrowa|Pierwszej Kompanii Kadrowej]]]]


'''Mieczysław Zenon Rajs ps. Dewajtis''' - (ur. [[20 stycznia]] [[1887]] r. w Jurgiszki (Litwa), zm. [[26 grudnia]] [[1960]] r. w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]).


[[Plik:Odznaka Pierwszej Kompanii Kadrowej.JPG||thumb|recht|150px|Odznaka Pierwszej Kompanii Kadrowej]]

*[http://www.youtube.com/watch?v=aIsuJ3RvGDU/ '''''My, Pierwsza Brygada''''' (wersja 1930)]
*[http://www.youtube.com/watch?v=_k24j4F2o9w/ '''''My, Pierwsza Brygada''''' (wersja współczesna)]


RAJS MIECZYSŁAW
ZENON
Pseudonim Dewajtis, lekarz,
żohńerz I Kompanii Kadrowej, major
Armii Krajowej. Urodził się 20
stycznia w Jurgiszkach (pow.
kalwaryjski) na Litwie, był jednym z
trojga dzieci Antoniego, ziemianina, i
Bronisławy ze Stombrowskich.
Naukę rozpoczął w szkole
średniej w Suwałkach, od VII klasy
uczył się w gimnazjum w Wilnie, które
ukończył w 1907r. W szkolewW1Inie
założył tajne kółka samokształce-
niowe. Przeniósł się po maturze do
Krakowa, gdzie w latach 1907-1916
(zprzerw~) studiował medycynę na
Uniwersytecie Jagiellońskim. W
czasie studiów pracował od 1913 r.
jako asystent i demonstrator anatomii
patologicznej Uniwersytetu Jagielloń-
skiego. W Krakowie związał się z
ruchem niepodległościowym kierowa-
nym przez Józefa Piłsudskiego,
przechodząc kolejne szczeble prze-
szkolenia. Od 1912 r. działał w
"Strzelcu". Uczestnicząc w wakacyj-
nym kursie letnim w podkrakowskich
Oleandrach, wyznaczony został
3. VIII. 1914 r. do Pierwszej Kompanii

Kadrowej, z którą 6. vm wyruszył w
pole jako podoficer patrolu
sanitarnego. Używał pseud. Dewajtis.
W działaniach wojennych uczestniczył
do 4.XI tegoż roku, następnie z
powodu reumatyzmu mięśniowego
odesłano go do szpitala. Później leczył
legionistów w Cieplicach Czeskich.
4 .ll.1915 r. został cho~ z nomina-
cji Departamentu Sanitarnego Naczel-
nego Komitetu Narodowego, 8.m tego
samego roku zwolniono go z Legio-
nów. Kontynuował studia medyczne i
12 lutego 1916 r. uzyskał dyplom
doktom wszech nauk lekarskich.
Pracę zawodową rozpoczął w
roku 1916 jako ordynator szpitala
Czerwonego Krzyża w Radomiu, ale
już w styczniu 1917 r. powierzono mu
zorganizowanie szpitala epidemi-
cznego w Szydłowcu. W roku nastę-
pnym przeniósł się do Zagłębia
Dąbrowskiego, gdzie objął stanowisko
lekarza w kopalni w Niwce (dziś
Sosnowiec). W kwietniu 1919 r.
powołany do wojska, od 16 kwietnia
przydzielony do Szpitala Okręgowego
w Krakowie w stopniu porucznika. 2
czerwca tegoż roku przeniesiono go
na front litewsko-białoruski, tu służył
w 213 Szpitalu Polowym jako
ordynator, kierownik czołówki, p.o.
szefa. Od czerwca 1920 r. pracował w
szpitalach pozafrontowych, m.in. w
dyspozycji Szpitala Ujazdowskiego w
Warszawie, a od 10 listopada przydzie-
lono go do Szpitala "Frydrychówka"
w Sosnowcu. Zdemobilizowany został
1 listopada 1921 r. ze względu na

inwalidztwo (w aktach podano, że
~ał 45% utraty zdrowia, a w innym
miejscu, że 80%) w randze kapitana
(zestu-szeństwemod 1 czerwca 1919).
Powrócił na stanowisko lekarza So-
snowieckiego Towarzystwa Kopalni
Węgla i Zakładów Hutniczych w
Niwce. Tam też po utworzeniu Ube-
zpieczalni Społecznej pehlił obowiązki
lekarza rejonowego. W 1922 r. założył
w Niwce oddział Związku Strzele-
ckiego (ZS) i do końca 1926 r. byłjego
prezesem; był też prezesem Zarządu
Powiatowego ZS w Sosnowcu i
członkiem Zarządu Głównego ZS.
Działał w samorządzie powiatowym
powiatu będzińskiego oraz jako prezes
Oddziału Lekarzy RP w Sosnowcu. Z
ramienia tego samorządu kandydował
w 1935r. wwyborachsejmowychjako
bezpartyjny działacz. Związany
wówczas z grupą Walerego Sławka,
na skutek działania jego przeciwników
w obozie sanacyjnym, nie został
obrany posłem. Otrzymał jednak,
wedle danych oficjalnych, 22.989
głosów, a w gminie Niwka liczba
oddanych na niego głosów była bez
mała dwukrotnie większa niż na
wszystkich pozostałych razem.
W latach 1937-1939 był M. Rajs
członkiem Obozu Zjednoczenia
Narodowego, w czasie drugiej wojny
światowej działał konspiracyjnie,
otrzymał awans na majora i jako szef
służby sanitarnej Śląskiego Okręgu
Annii Krajowej organizował punkty
sanitarne. Po zakończeniu działań
wojennych zajął się wyłącznie pracą

zawodową. Do 1951 r. pracował jako
lekarz kopalniany, a jako lekarz
rejonowy - do śmierci. Zmarł 26 gru-
dnia 1960 r. w Sosnowcu i tam został
pochowany. Odznaczony był m.in.
Krzyżem Niepodległości, złotym
Krzyżem Zasługi, srebrnym Krzyżem
Zasługi z Mieczami.
Z małżeństwa z Kamilą, z domu
WejtkomiałsynaAntoniego(ur.1920)
i córkę- Krystynę- (ur. 1923).


Opracował: JACEKM. MAJOiROWSKI.
Źródła: Fot. w: CA W (Akta personalne
Rajsa);-RoczniklekarskiRP 1933/4, W.
1933; toż narok 1938, W.1938;tożnarok /
1948, W. 1949;Rocznikoficerski, W.1923;
Spis oficerów służących czynnie w dniu
1.06.1921 r., W. 1921, s. 442; -
MAJOiROWSKI J.M., Pierwsza Kompania
Kadrowa (Cz. 1), Kraków 1985;WALTER-
JANKE Z., W Armii Krajowej na Śląsku,
Katowice 1986 (Reiss); -"Ekspres
Zagłębia" 1935, nr 221,235,247,250;
"Strzelec" 1934, nr 31; - Archiwum UJ:
S n 515, S n 619, Księga doktorska poz.
4586; CAW: Akta personalne Rajsa
(infonnacje Piotra Staweckiego z W.); -
Materiały rodzinne, relacje syna
Antoniego.

==Linki zewnętrzne==
*[http://www.genealogia.okiem.pl/1kadrowa.htm / Lista żołnierzy I Kompanii Kadrowej]


Źródło: [[Emilian Kocot]] ''"[[Lekarze Zagłębia Dąbrowskiego - Wstęp do słownika biograficznego]]"''
(zamieszczone na Wiki Zagłębie za zgodą autora)


[[Kategoria:Zagłębiowskie Biogramy|Rajs, Mieczysław]]
[[Kategoria:Lekarze|Rajs, Mieczysław]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Sosnowcem|Rajs, Mieczysław]]
[[Kategoria:Żołnierze Pierwszej Kompanii Kadrowej 1914|Rajs, Mieczysław]]