Kościół p.w. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu

Kościół parafialny p.w. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu Pogoni

W 1903 r., w pobliżu Sosnowieckiej Szkoły Realnej wzniesiono drewnianą kaplicę filialną, w której wikariuszem został ks. Mieczysław Froehlich, kapelan szpitala Towarzystwa Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich, przyszły budowniczy kościoła św. Tomasza. Już wtedy (od połowy 1902 r.) miał pozwolenie władz carskich na wzniesienie dużej świątyni według projektu Józefa Pomian-Pomianowskiego.

Komitet budowy kościoła
W skład powołanego komitetu budowy weszli: Oskar Preiss (prezes) oraz członkowie: ks. M. Froehlich, Jan Kanty Lipski, Władysław Maciejowski, Antoni Kurcyna, Alfons Szeligowski, Antoni Bujnowski, Józef Ublich, Radosław Ćwikliński, Jan Lipiński, Józef Kalusiński, Alfons Rowiński, Antoni Krauze, Franciszek Syk, Wincenty Madejski, Ludwik Kowalczewski, Franciszek Janusz. Fundusze pochodzić miały z comiesięcznych składek parafian, w dużej mierze robotników fabrycznych, którzy na ten cel przeznaczali 1% swoich zarobków. Gdy zgromadzono znaczną część środków (całkowity koszt budowy świątyni wynosić miał 97 tys. rubli), w połowie maja 1904 r. przystąpiono do robót ziemnych, w czym licznie uczestniczyli parafianie.

W stanie surowym gmach stanął w 1911 r.; poświęcił go ks. Klemens Hołociński, ówczesny dziekan będziński.

Architektura
Trójnawowy neogotycki kościół wzniesiono z czerwonej, prasowanej cegły z dodatkiem niewielkiej ilości kamienia szydłowieckiego. Jest on dużą bazyliką z transeptem i wydłużonym, zamkniętym prezbiterium. Bryła budowli przypomina świątynię w Strzemieszycach zaprojektowaną wcześniej przez J. Pomian-Pomianowskiego, zawiera także pewne elementy zastosowane przez tego architekta w kościele św. Zbawiciela w Warszawie.

Ze względów oszczędnościowych projekt nie został w pełni zrealizowany. Największym zmianom uległa fasada główna - wieże ucięto ponad fryzem, w połowie wysokości znajdujących się tam okien i przykryto prowizorycznymi daszkami. Nieznacznie zmieniono także proporcje portalu wejściowego oraz uproszczono szczyt transeptu.

Prace wykończeniowe w kościele prowadzili kolejni jego proboszczowie: ks. prałat Stanisław Mazurkiewicz (1911 - 1916) i ks. prałat Franciszek Pędzich (1916 - 1938). Z tego okresu pochodzi istotna część wyposażenia kościoła, w tym oryginalny ołtarz główny, wsparty na wachlarzykowatych wspornikach, z rzeźbą Zmartwychwstałego Chrystusa ukazującego się św. Tomaszowi i Apostołom.

W późniejszych latach wiele innowacji wprowadził ks. prałat Jerzy Imiela (1941 - 1966); zakupił 54-głosowe organy, ławki i konfesjonały, wtedy także zamontowano część witraży z wizerunkami świętych i wykonano polichromie. Staraniem tego proboszcza przy kościele zbudowano plebanię. 26 kwietnia 1956 r. świątynię konsekrował bp częstochowski ks. Zdzisław Goliński.

Kolejny proboszcz, ks. prałat Władysław Sobczyk (1967 - 1985) zbudował ołtarz soborowy z brązu, a na cmentarzu, w latach 1980 - 1985, kaplicę p. w. św. Karola Boromeusza.

Następny proboszcz, ks. prałat Jan Szkoc (1985 - 2008), odrestaurował świątynię, założył 15 kryształowych żyrandoli z kinkietami, a ponadto, co warto podkreślić, podjął się dzieła dokończenia budowy wież. Z jego inicjatywy, w czerwcu 2005 r., rozpoczęto prace z tym związane według nowego projektu Ewy i Tomasza Taczewskich. Zakłada on m.in. umieszczenie wewnątrz stalowych konstrukcji szklanych podświetlanych cylindrów o wysokości 30m i średnicy 1,8m, i osadzenie na szczytach wież krzyży (4,5 m), a u ich podstawy zestawu dzwonów.