Jan Dorman

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Jan Dorman
Data i miejsce urodzenia	11 marca 1912 Dębowa Góra
Data i miejsce śmierci	21 lutego 1986 Będzin
Zawód	reżyser teatralny, aktor, plastyk, pedagog, pisarz

Jan Dorman (1912 - 1986) reżyser teatralny, aktor, plastyk, pedagog, pisarz.

Urodził się 11 marca 1912 w Dębowej Górze, od 1915 dzielnica Sosnowca, zm. 21 lutego 1986 w Będzinie. W latach 1928-1933 był słuchaczem Męskiego Seminarium Nauczycielskiego w Sosnowcu. Następnie pracował jako nauczyciel na Polesiu. Od 1938 do 1939 r. studiował malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Już w seminarium nauczycielskim grywał na scenie, reżyserował i tworzył scenografie do spektakli. Zajęcia teatralne z dziećmi prowadził też jako nauczyciel i student.

Wraz z kierownikiem Referatu Kultury - Janiną Kiepurą-Osiecką stworzył Międzyszkolny Teatrzyk Dziecka, przekształconego później w Eksperymentalny Teatr Dzieci. 22 grudnia 1945 roku teatrzyk ten pod kierownictwem Dormana wystawił w Sosnowcu przedstawienie zatytułowane "Malowane dzbanki". Pierwszy spektakl na profesjonalnej scenie również został wystawiony w Sosnowcu w ówczesnym Teatrze Miejskim, dzisiejszym Teatrze Zagłębia. Dopiero w roku 1950 Jan Dorman przeniósł się do Będzina, gdzie założył Teatr Dzieci Zagłębia. Do roku 1963 był to lalkowy teatr objazdowy, ale od tego roku Teatr miał już siedzibę z prawdziwego zdarzenia, w której można było realizować najśmielsze pomysły. W 1958 roku Dorman wystawił "Krawca Niteczkę" według Kornela Makuszyńskiego, w którym to spektaklu zrezygnował z parawanu, za którym ukryci są animatorzy lalek. W latach 1965-1973 organizował przeglądy ludowych zespołów kolędników "Herody". W 1978 roku Jan Dorman przeszedł na emeryturę. W tym czasie teatr uchodził za jedną z najbardziej awangardowych scen polskich dla dzieci i młodzieży oraz jedną z najlepszych scen dziecięcych w kraju. Później nadal tworzył swoje autorskie spektakle w teatrach całej Polski. Dormana.

W swoim teatrze stworzył 59 przedstawień, a w 22 innych teatrach przygotował 32 inscenizacje, a także kilka przedstawień dyplomowych i warsztatowych ze studentami wydziału lalkarskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu. Do najważniejszych jego inscenizacji należą m.in.: "Która godzina?" Z. Wojciechowskiego (1964), "Szczęśliwy książę" wg Wilde’a (1967), adaptacje Hamleta Szekspira (1968) i "Kubusia Fatalisty" Diderota (1968) oraz jego własne teksty: "Kaczka i Hamlet" oraz "Konik" (1975).

Również najbliższa rodzina Dormana związana była z Teatrem Dzieci Zagłebia. Żona Janina współtworzyła teatr, do 1989 r. zagrała w nim 60 ról, była asystentem reżysera i sama reżyserowała. Dwaj synowie już jako dzieci grali na scenie. Jacek współpracował m.in. przy tworzeniu scenografii, drugi syn jeździł teatralnym autobusem. Iwona Dowsilas przygotowywała opracowania muzyczne spektakli. W 1998 r. założyła Fundację im. Jana Dormana. Dormana.

Biogram opracował: Piotr Dudała

źródło: www.teatr.bedzin.pl

Spektakle:

Międzyszkolny Teatr Dziecka

• "Malowane Dzbanki" (premiera 22 grudnia 1945)

Eksperymentalny Teatr Dzieci

• "Awantury z ogniem" Anny Świrszczyńskiej (1950)

Teatr Dzieci Zagłębia

• "Krawiec Niteczka" (1956, inne źródło: 1958) wg Kornela Makuszyńskiego
• „Sen nocy letniej” (1965)
• „Dyl Sowizdrzał” (1965)
• „Czarodziejski bęben” (1965)
• „Zimowa przygoda” (1965)
• „Koziołek Matołek” (1965)
• „Przygody Wiercipięty” (1965)
• „Która godzina” (1965)
• „Cztery mile za piec” (1965)
• „Pierwszy Przegląd Herodów” (6 stycznia 1965)
• "Kaczka i Hamlet" (1968)
• Pierwszy "Przegląd Teatrów Lalkowych" (1970)

Inne teatry

• "Która godzina?" Z. Wojciechowskiego (1964)
• "Niezwykła przygoda Pana Kleksa" (1966, Teatr Groteska w Krakowie)
• "Szczęśliwy książę" wg Wilde’a (1967)
• "Hamlet" Szekspira (1968)
• "Kubuś Fatalista" Diderota (1968)
• "Kandyd" Woltera (1972)
• "Choinka futurystów lub Kolej na bunt przedmiotów" (1973, Festiwal Teatrów Lalek w Opolu)
• "Konik" (1975)
• "Szkoła błaznów" Michela de Ghelderode (1981, Wrocław)
• "Publiczność" Federica Garcii Lorki (1984, Wrocław)
• "Powiedz, że jestem" Hanny Krall (1985, Wrocław)
• "Noc Walpurgii" (1986, Jelenia Góra)