Niwka (Sosnowiec)

Niwka - południowa dzielnica Sosnowca, granicząca z Mysłowicami

Historia

Początki istnienia wioski o pierwotnej nazwie Niwki, położonej u ujścia Bobrka do Białej Przemszy są nieznane. Wiadomo jednak, iż w 1581 roku była osadą rybacką wchodzącą w skład dóbr klimontowskich. Źródła niemieckie odnotowują jej istnienie w 1590 roku, informując o pracującym w niej młynie. Nowa Niwka powstała obok starej osady rybackiej, a pierwsze o niej wzmianki pochodzą z 1628 roku. Zlokalizowana była mniej więcej w miejscu, gdzie krzyżują się drogi Modrzejów - Klimontów i Niwka - Zagórze.

Nowa Niwka to Niwka dzisiejsza, a wspomniana wyżej osada rybacka to obecny Jęzor. Właścicielami osady byli m.in. : Broniowscy, Gocławscy, Mieroszewscy, Jacek Siemieński, Gustaw von Kramsta, a od 1890 roku Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich.

Modrzewiowy kościółek wybudowano w Niwce na początku XVIII wieku. W 1826 roku utworzono tu parafię (jedna z najstarszych w obrębie Sosnowca), lecz w 1854 roku przeniesiono ją do Zagórza. Nowy kościół parafialny, pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, dziś zabytkowy, powstał w latach 1896-1910. Już w pierwszej połowie XIX wieku rozwijał się w osadzie przemysł. Od 1814 roku czynna była tutaj kopalnia "Maurycy", unieruchomiona w 1857 roku. W 1833 roku Maurycy Kossowski, Jacek Lipski i Antoni Klirnkiewicz założyli kopalnię "Jerzy" (od 1928 roku "Niwka") oraz przystąpili do budowy w kolonii Henryków huty żelaznej, pierwszej na terenie obecnego Sosnowca.

W 1836 roku prawa do kopalni i huty przejął Bank Polski. Huta - tzw. Zakłady Henrykowskie - przestała istnieć w 1860 roku. W latach 1844-1867 nieczynna była także kopalnia. Jej eksploatację wznowił Gustaw von Kramsta, a w 1891 roku przeszła w posiadanie Towarzystwa Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich.

Po II wojnie światowej połączona została z kopalnią "Modrzejów". Obecnie nie istnieje. Na polach górniczych dzierżawionych od Towarzystwa Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich funkcjonowały kopalnie: "Alwina I" (1900-1926), "Alwina II" (1915-1925) i "Alwina III" (1919-1923). Do 1840 roku istniał w Niwce port rzeczny połączony kanałem tzw. henrykowskim z dawną hutą cynku. W latach międzywojennych Niwka tworzyła gminę z Dańdówką, Bobrkiem i Borem.

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów, Sosnowiec, 2004