Dłużec (gm. Wolbrom)

Dłużec – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom.

W latach 1931-1954 istniała gmina Dłużec. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Miejscowość leży na niebieskim szlaku Warowni Jurajskich oraz Szlaku Architektury Drewnianej. Parafialne uroczystości odpustowe odbywają się 6 grudnia(św. Mikołaj) i 10 sierpnia (św. Wawrzyniec)

Historia

• czasy przedhistoryczne – istniało tu grodzisko albo było tu miejsce pogańskiego kultu
• 1311 – powstaje wieś Dłużec za sprawą zasadźców braci Wolframa i Hilarego
• 1325 – istniał tu pierwotny kościół, obecnie nie istniejący
• 1327 – sołtysi Dłużca (wsi królewskiej) – Wolfram i Hilary otrzymali od Władysława Łokietka pozwolenie na kolonizację okolicznych lasów. Bracia ci wykarczowali lasy koło Dłużca i osadzili tam mieszkańców. Założyli też wkrótce osadę Wolfram (obecny Wolbrom), która niedługo potem uzyskała prawa miejskie. Wraz z miastem Wolbrom oraz okolicznymi wsiami: Łobzów i Lgota, Dłużec wchodził w skład starostwa niegrodowego w Książ Wielki. Należące do Dłużca lasy były bardzo rozległe, gdyż z dokumentu Łokietka z 1327 r. wynika, że sięgały do granic ówczesnej wsi Pilica [wg L. Marca, K. Mazurka i T. Sucheckiech nadanie miało miejsce w 1321 r. – przyp. autora]
• ok. poł. XIV w. – wieś Dłużec stała się własnością potężnego i zamożnego Ottona h. Topór z pobliskiej Pilicy
• 12 kwietnia 1432 – od tej daty, czyli okresu kiedy podniesione zostało pilickie probostwo do godności prepozytury zagrodnicy z Dłużca zmuszeni byli płacić dziesięcinę snopową na jego rzecz
• XVIII w. – budowa murowanych kapliczekśw. Barbary i św. Józefa
• 1780 – budowa kościoła z fundacji starościny wolbromskiej Urszuli z Morsztynów Dembińskiej [wg serwisu diecezji sosnowieckiej kościół pochodzi z 1786 r. – przyp. autora]
• 1825 – budowa wolno-stojącej wieży dzwonnicy przy kościele parafialnym
• 1838 – po powstaniu listopadowym z okolicznych dóbr w tym Dłużca, Wolbromia, Łobzowa i Nowej Łąki władze carskie utworzyły majorat donacyjny, którego otrzymał gen. Niejołow za zasługi dla państwa rosyjskiego
• 1920 – przedłużenie nawy kościoła i połączenie jej z wolno-stojącą dotychczas wieżą
• 1921 – otynkowano miejscowy drewniany kościół
• 26 października 1939 – gmina Dłużec została włączona do utworzonej przez okupanta Generalnej Guberni
• 1939-45 – podczas pacyfikacji wsi zostało zamordowanych 5 jej mieszkańców
• 1942 – gmina Dłużec wchodziła w skład obwodu 15 BCh. Jej komendantem był Stanisław Myszor ps. "Obuch" a od listopada 1942 Józef Barczyk ps. "Bartosik", zastępcą został Stanisław Pasich ps. "Młot". Instruktorem szkolenia wojskowego był "Tomasz" a Władysław Myszor był szefem łączności tej jednostki. Gmina Dłużec wraz z gmina Jangrot i miastem Wolbrom stanowiły Środkowy II rejon organizacyjny BCh w powiecie olkuskim
• 1943 – Dłużec został przypisany w strukturach PPR do dzielnicy "Warka" (Wolbrom) w Podokręgu Zachodnim okręgu Miechów. M. in. z Dłużca odnotowano sporo młodych rekrutów zaciągających się do oddziału BCh/AK pod dowództwem Jana Pieńkowskiego ps. "Mohort"

Atrakcje Turystyczne

Wznosi się tu drewniany kościół pod wezwaniem św. Mikołaja i Wawrzyńca

Naprzeciw kościoła wznosi się niewielki kopiec porośnięty drzewami, na którym stoi murowana ośmioboczna kapliczka św. Józefa z XVIII w. [wg L. Marca, K. Mazurka i T. Sucheckiech kapliczka pochodzi z 1 poł. XIX w. – przyp. autora] Być może, że kopiec ten stanowi część jakiejś przedhistorycznej fortyfikacji lub też mógł być miejscem kultowym pogan. Kapliczka stojąca na nim kryta jest gontem z wieżyczką i sklepieniem kolebkowym. Od frontu ma niewielki przedsionek. Według legendy pewien rycerz, który wyruszył na wojnę pozostawił wierną żonę w domu. Po dłuższym czasie nieobecności męża kobieta otrzymała wiadomość, że jej mąż poległ w boju. Po kilku latach kobieta stanęła ponownie na ślubnym kobiercu, a wtedy nieoczekiwanie powrócił jej pierwszy mąż. Rycerze postanowili rozwiązać problem w pojedynku. Niestety podczas długiej walki obaj rycerze zginęli. Nieszczęśliwa wdowa pochowała obydwu mężów we wspólnej mogile, na której usypała kopiec i postawiła kapliczkę. Legenda ta mówi również, że mężczyźni ci byli braćmi a jeden z nich miał na imię Józef stąd wezwanie tej kapliczki.

Na północnym skraju Dłużca przy drodze do Pilicy, na tzw. Lizaku, na niewielkiej skałce wśród zabudowań gospodarczych stoi czworoboczna kapliczka św. Barbary z XVIII w. (w niej na ołtarzyku stoi posąg św. Barbary z początku XVII w. – wczesnobarokowy). Wg podań dawno temu na pastwisku, wśród lasu pasły się woły, a jeden z nich "wylizał" na tej skałce wyobrażenie św. Barbary w związku z czym postawiono tu kapliczkę ku jej czci.

Ok. 250 metrów od centrum wsi w kierunku Domaniewic na wzgórzu górującym nad wsią znajduje się niewielka jaskinia zwana Posełkową.

Kościół św. Mikołaja i Wawrzyńca

Modrzewiowy z 1780 r. [wg serwisu diecezji sosnowieckiej z 1786 r. – przyp. autora], jednonawowy o konstrukcji zrębowej, otoczony starymi drzewami. Stoi on na miejscu starszego kościoła wzmiankowanego w 1325 r. i z wykorzystaniem jego podmurowania. Fundatorem była "starościna wolbromska" Urszula z Morsztynów Dembińska. W 1920 r. nawę kościoła przedłużono i połączono ze stojącą dotychczas wolno wieżą-dzwonnicą z 1825 r. W 1921 r. był otynkowany

Wyposażenie kościoła z XV, XVII i XVIII w. Wewnątrz późno renesansowy, bogato zdobiony ołtarz główny z pocz. XVII w., dwa manierystyczne ołtarz boczne ołtarze z przeł. XVI i XVII w., jeden z dwoma wcześniejszymi posągami Świętych Niewiast z 2 poł. XV w. [wg wyd. Compass z 3 ćw. XV w. – przyp. autora] oraz drugi z późnogotyckim tryptykiem z końca XV w. (rzeźba Madonny na tronie). Rzeźba św. Mikołaja z ok. 1500 r. oraz obrazy z 1 ćw. XVI w. Dzwony z 1595 i 1720 r.