Cmentarz żydowski w Żarkach: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Cmentarz żydowski w Żarkach ... | [[Plik:Żarki-kirkut.02.JPG|thumb|350px|(Foto: Grzegorz Onyszko)]] | ||
'''Cmentarz żydowski w Żarkach''' w pobliżu ul. Polnej, na tzw. Kierkowie, zachował się jeden z obecnie największych i najciekawszych jurajskich cmentarzy żydowskich. Założony w [[1821]] roku. Rozciąga się - po późniejszej rozbudowie - na powierzchni 1,5 ha. Użytkowany do likwidacji getta żareckiego a nawet krótko po wojnie. | |||
Inwentaryzacja z lat [[1983]]-[[1985]] odnotowała tu ok. 900 nagrobków. Wtedy też dzięki [[Eli Zborowski|Eli Zborowskiemu]], rodakowi żareckiemu, przewodniczącemu American and International Societies for Yad Vashem, cmentarz został uporządkowany i częściowo odnowiony - powstało m.in. lapidarium. | |||
W [[2004]] roku miłośnicy Żarek, samorząd miasta oraz [[Eli Zborowski|E. Zborowski]] podjęli starania o przeprowadzenie przez Katedrę Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego - i wydanie w formie książkowej - naukowej inwentaryzacji kirkutu. Do naszych czasów zachowało się ok. 700 nagrobków - w całości lub w szczątkowych formach. Widać stojące i powalone stele-macewy, groby tumbowe i obramowane, resztki obelisków - z piaskowca, wapienia, granitu, betonu; nie zachowały się żeliwne. Podziwiać można bogatą symbolikę (np. niespotykany motyw gwiazdy 8- i 12-ramiennej), liternictwo i zdobienia. Ciekawostką są inskrypcje hebrajsko-polskie, czy z datami wykutymi arabskimi cyframi. | |||
Cmentarz ma charakter tradycyjnego, ale i malowniczo płożonego, porośniętego wysoką trawą, sosnami i brzozami. Po wejściu na kirkut po prawej (wschodniej) stronie znajduje się lapidarium w którym wmurowane zostały fragmenty macew i innych form nagrobnych. Natomiast po lewej stronie (zachodniej) mamy kwaterę z macewami między którymi znajdują się dwie z wyjątkowymi '''motywami 8 i 12 ramiennych gwiazd'''. W części północnej kirkutu znajdują się kwatery z wśród których dominują wykonane z wapienia macewami z bardzo ciekawymi ornamentami. Natomiast na północnym krańcu cmentarza znajdują '''się resztki wspaniałego grobowca''' (5/5m) wykonanego częściowo z betonu a częściowo z białego marmuru (obelisk i fragment kolumny). Wiele ciekawych macew znajduje się w najbardziej zarośniętej (przez co trudnodostępnej) północno – wschodniej części cmentarza. | |||
==Historia== | ==Historia== | ||
Cmentarz żydowski w Żarkach. | Cmentarz żydowski w Żarkach - założony w [[1821]] roku był prawdopodobnie trzecim z kolei kirkutem w Żarkach, rozciągając się - po późniejszej rozbudowie - na powierzchni 1,5 ha. Użytkowany do likwidacji getta żareckiego a nawet krótko po wojnie. | ||
.. | Nowy cmentarz stał się miejscem gdzie w okresie II wojny światowej niemieccy okupanci dokonywali egzekucji zamieszkujących w tym okresie Żarki Żydów. Właśnie to tutaj w październiku 1942 r. podczas likwidacji getta żareckiego hitlerowcy dokonali egzekucji około 300 Żydów. | ||
.... | Z dziejami cmentarza wiąże się ciekawa historia. W [[1836]] roku powstał spór pomiędzy przeorem paulinów z Leśniowa, a żareckim dozorem bóżniczym, w związku z zamiarem obmurowania cmentarza. Żydzi przekonywali, że kirkut założyli na gruntach dworskich, za zgodą właściciela miasta. Przeor udowodnił, że zmarłych grzebano na gruntach klasztornych, a do całej sytuacji doszło w wyniku niedopatrzenia jednego z poprzednich przeorów. Zawarto umowę, w której Żydzi zobowiązali się płacić czynsz za korzystanie z cmentarza, ale kiedy zaniechali płacenia w latach [[1847]]-[[1858]] - sprawa trafiła do sądu, gdzie zakończyła się wygraną paulinów. | ||
Inwentaryzacja z lat [[1983]]-[[1985]] odnotowała tu ok. 900 nagrobków. Wtedy też dzięki [[Eli Zborowski|Eli Zborowskiemu]], rodakowi żareckiemu, przewodniczącemu American and International Societies for Yad Vashem, cmentarz został uporządkowany i częściowo odnowiony - powstało m.in. lapidarium. | |||
== Galeria == | == Galeria == | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Plik: | Plik:Żarki-kirkut.01.JPG|Opis zdjęcia | ||
Plik: | Plik:Zarki._Zdjecie_nowego_kirkutu._009.JPG|Zdjęcie nowego kirkutu. | ||
Plik: | Plik:Żarki._Zdjęcie_macewy_z_wapienia_o_ciekawej_ornamentyce.001.JPG|Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce. | ||
Plik: | Plik:Zarki._Zdjecie_macewy_z_wapienia_o_ciekawej_ornamentyce.002.JPG|Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (przedstawienie lwa). | ||
Plik: | Plik:Zarki._Zdjecie_macewy_z_wapienia_o_ciekawej_ornamentyce.003.JPG|Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (widoczny jest prawdopodobnie orzeł). | ||
Plik: | Plik:Zarki._Zdjecie_macewy_z_wapienia_o_ciekawej_ornamentyce.004.JPG|Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (przedstawienie ptaka). | ||
Plik: | Plik:Zarki._Zdjecie_macewy_o_ciekawej_ornamentyce.005.JPG|Zdjecie macewy o ciekawej ornamentyce. | ||
Plik: | Plik:Zarki._Zdjecie_macewy_z_wapienia_o_ciekawej_ornamentyce.006.JPG|Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (grób kobiecy). | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia | ||
</gallery> | </gallery> | ||
[[Kategoria:Zagłębiowskie | [[Kategoria:Zagłębiowskie Nekropolie|Żarki]] | ||
[[Kategoria:Cmentarze żydowskie|Żarki]] | [[Kategoria:Cmentarze żydowskie|Żarki]] | ||
[[Kategoria:Judaica zagłębiana|cmentarz ]] | |||
Aktualna wersja na dzień 16:26, 29 cze 2012
Cmentarz żydowski w Żarkach w pobliżu ul. Polnej, na tzw. Kierkowie, zachował się jeden z obecnie największych i najciekawszych jurajskich cmentarzy żydowskich. Założony w 1821 roku. Rozciąga się - po późniejszej rozbudowie - na powierzchni 1,5 ha. Użytkowany do likwidacji getta żareckiego a nawet krótko po wojnie.
Inwentaryzacja z lat 1983-1985 odnotowała tu ok. 900 nagrobków. Wtedy też dzięki Eli Zborowskiemu, rodakowi żareckiemu, przewodniczącemu American and International Societies for Yad Vashem, cmentarz został uporządkowany i częściowo odnowiony - powstało m.in. lapidarium.
W 2004 roku miłośnicy Żarek, samorząd miasta oraz E. Zborowski podjęli starania o przeprowadzenie przez Katedrę Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego - i wydanie w formie książkowej - naukowej inwentaryzacji kirkutu. Do naszych czasów zachowało się ok. 700 nagrobków - w całości lub w szczątkowych formach. Widać stojące i powalone stele-macewy, groby tumbowe i obramowane, resztki obelisków - z piaskowca, wapienia, granitu, betonu; nie zachowały się żeliwne. Podziwiać można bogatą symbolikę (np. niespotykany motyw gwiazdy 8- i 12-ramiennej), liternictwo i zdobienia. Ciekawostką są inskrypcje hebrajsko-polskie, czy z datami wykutymi arabskimi cyframi.
Cmentarz ma charakter tradycyjnego, ale i malowniczo płożonego, porośniętego wysoką trawą, sosnami i brzozami. Po wejściu na kirkut po prawej (wschodniej) stronie znajduje się lapidarium w którym wmurowane zostały fragmenty macew i innych form nagrobnych. Natomiast po lewej stronie (zachodniej) mamy kwaterę z macewami między którymi znajdują się dwie z wyjątkowymi motywami 8 i 12 ramiennych gwiazd. W części północnej kirkutu znajdują się kwatery z wśród których dominują wykonane z wapienia macewami z bardzo ciekawymi ornamentami. Natomiast na północnym krańcu cmentarza znajdują się resztki wspaniałego grobowca (5/5m) wykonanego częściowo z betonu a częściowo z białego marmuru (obelisk i fragment kolumny). Wiele ciekawych macew znajduje się w najbardziej zarośniętej (przez co trudnodostępnej) północno – wschodniej części cmentarza.
Historia
Cmentarz żydowski w Żarkach - założony w 1821 roku był prawdopodobnie trzecim z kolei kirkutem w Żarkach, rozciągając się - po późniejszej rozbudowie - na powierzchni 1,5 ha. Użytkowany do likwidacji getta żareckiego a nawet krótko po wojnie.
Nowy cmentarz stał się miejscem gdzie w okresie II wojny światowej niemieccy okupanci dokonywali egzekucji zamieszkujących w tym okresie Żarki Żydów. Właśnie to tutaj w październiku 1942 r. podczas likwidacji getta żareckiego hitlerowcy dokonali egzekucji około 300 Żydów.
Z dziejami cmentarza wiąże się ciekawa historia. W 1836 roku powstał spór pomiędzy przeorem paulinów z Leśniowa, a żareckim dozorem bóżniczym, w związku z zamiarem obmurowania cmentarza. Żydzi przekonywali, że kirkut założyli na gruntach dworskich, za zgodą właściciela miasta. Przeor udowodnił, że zmarłych grzebano na gruntach klasztornych, a do całej sytuacji doszło w wyniku niedopatrzenia jednego z poprzednich przeorów. Zawarto umowę, w której Żydzi zobowiązali się płacić czynsz za korzystanie z cmentarza, ale kiedy zaniechali płacenia w latach 1847-1858 - sprawa trafiła do sądu, gdzie zakończyła się wygraną paulinów.
Inwentaryzacja z lat 1983-1985 odnotowała tu ok. 900 nagrobków. Wtedy też dzięki Eli Zborowskiemu, rodakowi żareckiemu, przewodniczącemu American and International Societies for Yad Vashem, cmentarz został uporządkowany i częściowo odnowiony - powstało m.in. lapidarium.
Galeria
Opis zdjęcia
Zdjęcie nowego kirkutu.
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce.
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (przedstawienie lwa).
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (widoczny jest prawdopodobnie orzeł).
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (przedstawienie ptaka).
Zdjecie macewy o ciekawej ornamentyce.
Zdjęcie macewy z wapienia o ciekawej ornamentyce (grób kobiecy).
Opis zdjęcia
Opis zdjęcia
