Kopalnia "Niwka-Modrzejów" (Sosnowiec): Różnice pomiędzy wersjami
(Podlinkowanie foto.) |
|||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
Początki tego przedsiębiorstwa sięgają roku [[1833]] i wiążą się z powstaniem [[Kopalnia "Jerzy" | Początki tego przedsiębiorstwa sięgają roku [[1833]] i wiążą się z powstaniem [[Kopalnia "Jerzy" w Niwce|kopalni "Jerzy"]] (od [[1928]] [[Kopalnia "Niwka" (Sosnowiec-Niwka)|"Niwka"]]). Założyli ją na gruntach [[Niwka (Sosnowiec)|niweckich]]: | ||
*hr. [[Maurycy Kossowski]] | |||
*[[Jacek Lipski]] | |||
*[[Wojciech Kryger]] | |||
*[[Antoni Klimkiewicz]] | |||
Była to trzecia z kolei kopalnia w | Była to trzecia z kolei kopalnia w Niwce (po [[Kopalnia "Maurycy" (Sosnowiec)|"Maurycym"]] i [[Kopalnia "Józef" Sosnowiec)|"Józefie"]]). | ||
Od [[1836]] r. | Od [[1836]] r. należała do [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Banku Polskiego]], w [[1843]] r. przeszła pod zarząd Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Około [[1844]] r. nieczynną kopalnię przejął [[Jacek Siemieński]] , właściciel [[Niwka (Sosnowiec)|Niwki]] i [[Zagórze (Sosnowiec)|Zagórza]]. W [[1864]] r. sprzedał ją wraz z majątkiem ziemskim niemieckiemu przemysłowcowi z Górnego Śląska [[Gustaw von Kramsta|Gustawowi von Kramście]], który w [[1867]] r. wznowił eksploatację. Po śmierci G. Kramsty ([[1869]]) stała się własnością jego spadkobierców, a następnie utworzonego przez nich w [[1883]] r. [[Gwarectwo von Kramsta|Gwarectwa von Kramsty]]. | ||
==Wydobycie== | ==Wydobycie== | ||
W latach 70 | W latach 70-tych i 80-tych XIX w. należała do najnowocześniejszych zakładów w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu Dąbrowskim]]. W [[1873]] r. wydobyto tutaj 30 tys. ton węgla, a w [[1884]] r. - 443 tys. ton przy zatrudnieniu ok. 1180 robotników. Gwałtowny wzrost wydobycia spowodowany był m. in. rozwojem [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|kolei żelaznych]], które stały się poważnym odbiorcą tego surowca, a jednocześnie ułatwiały jego transport do odległych miejscowości Królestwa Polskiego. | ||
==Nowi właściciele== | ==Nowi właściciele== | ||
[[Plik:NAC Kopalnia Modrzejów Sosnowiec.jpg|thumb | [[Plik:NAC Kopalnia Modrzejów Sosnowiec.jpg|thumb|250px|Kopalnia węgla Modrzejów]] | ||
W [[1891]] r. kopalnię nabyło Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich założone przez francuskich kapitalistów, będące największym potentatem węglowym na tym terenie. Kopalnia posiadała kilka szybów. W latach [[1909]] - [[1912]] wybudowano kolejny, pn. | W [[1891]] r. kopalnię nabyło [[Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich|Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich]] założone przez francuskich kapitalistów, będące największym potentatem węglowym na tym terenie. Kopalnia posiadała kilka szybów. W latach [[1909]] - [[1912]] wybudowano kolejny, pn. "Kazimierz", który dał początek założonej w [[1919]] r. [[Kopalnia "Modrzejów" (Sosnowiec-Modrzejów)|kopalni "Modrzejów"]]. W zakładzie zatrudniano ok. 1900 osób. Wśród dozoru reprezentowani byli: inż. K. Doborzyński (zawiadowca), inż. W. Władek i F. Frycz (pomocnicy zawiadowcy), J. Kaczorowski, J. Jakubowicz, R. Iwaszkiewicz, M. Soroko, E. Bronche, A. Sladczyk (sztygarzy). Maszyny zainstalowane w kopalni posiadały moc wysokości 5580 KM. | ||
J. Kaczorowski, J. Jakubowicz, R. Iwaszkiewicz, M. Soroko, E. Bronche, A. Sladczyk (sztygarzy). Maszyny zainstalowane w kopalni posiadały moc wysokości 5580 KM. | |||
W latach [[1894]] - [[1913]] nastąpił znaczny spadek wydobycia węgla, co związane było z wyczerpaniem się łatwo dostępnych pokładów oraz dekapitalizacją używanych w kopalni maszyn. W [[1895]] r. produkcja wynosiła 865,9 tys. ton, w [[1900]] r.- 673, I tys. ton, [[1913]] r.- 427,7 tys. ton. | W latach [[1894]] - [[1913]] nastąpił znaczny spadek wydobycia węgla, co związane było z wyczerpaniem się łatwo dostępnych pokładów oraz dekapitalizacją używanych w kopalni maszyn. W [[1895]] r. produkcja wynosiła 865,9 tys. ton, w [[1900]] r.- 673, I tys. ton, [[1913]] r.- 427,7 tys. ton. | ||
==Okres po I wojny światowej== | ==Okres po I wojny światowej== | ||
Podczas I wojny światowej kopalnia była nieczynna. Po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich ponownie ją uruchomiło. W [[1919]] r. wydobycie wynosiło 238,3 tys. ton. Najwyższy w dwudziestoleciu międzywojennym poziom produkcji | Podczas I wojny światowej kopalnia była nieczynna. Po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich ponownie ją uruchomiło. W [[1919]] r. wydobycie wynosiło 238,3 tys. ton. Najwyższy w dwudziestoleciu międzywojennym poziom produkcji kopalnia osiągnęła w [[1929]] r. tj. 394,4 tys. ton, a najniższy - 207,9 tys. ton, w [[1932]] r. | ||
Od [[1919]] r. samodzielną działalność prowadziła wyodrębniona z [[Kopalnia "Niwka" (Sosnowiec)|"Niwki"]] kopalnia [[Kopalnia "Modrzejów" (Sosnowiec-Modrzejów)|"Modrzejów"]]. Początkowo produkowała niewiele - w [[1920]] r. wydobyła tylko 14 tys. ton węgla, w [[1922]] r. - 87 tys. ton, ale w [[1929]] r. już 328,5 tys. ton. Podczas wielkiego kryzysu gospodarczego produkcja spadła - do 216 tys. ton w [[1932]] r. Od [[1935]] r. wzrastała i w [[1938]] r. wynosiła 396,6 tys. ton. | |||
==Okres II wojny światowej== | ==Okres II wojny światowej== | ||
W okresie okupacji hitlerowskiej obie kopalnie przejął i połączył ([[1 stycznia]] [[1942]] r.) koncern Preussag. Zakład nosił nazwę | W okresie okupacji hitlerowskiej obie kopalnie przejął i połączył ([[1 stycznia]] [[1942]] r.) koncern Preussag. Zakład nosił nazwę "Thedor Koener". | ||
==Okres po II wojnie światowej== | ==Okres po II wojnie światowej== | ||
Po wyzwoleniu utworzono przedsiębiorstwo pn. | Po wyzwoleniu utworzono przedsiębiorstwo pn. "Niwka - Modrzejów", które należało do Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. | ||
W okresie Polski Ludowej przebudowano obydwa zespoły wydobywcze ( | W okresie Polski Ludowej przebudowano obydwa zespoły wydobywcze ("Niwka" i "Modrzejów"). Uruchomiono nowe poziomy, zgłębiono kilka szybów, powiększono i unowocześniono park maszynowy, zbudowano urządzenia wentylacyjne i podsadzkowe. Prace dołowe zostały zmechanizowane. Produkcja węgla wynosiła w [[1970]] r. l. 777 tys. ton, a w [[1979]] r. - 2.304,3 tys. ton. | ||
==Kryzys== | ==Kryzys== | ||
| Linia 37: | Linia 39: | ||
Od [[1993]] r. kopalnia wchodziła w skład Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. w Katowicach jako wyodrębniony organizacyjnie i majątkowo zakład. W ramach realizacji rządowego programu reformy górnictwa węgla kamiennego wyznaczony został do likwidacji. [[30 czerwca]] [[1999]] r. kopalnia zakończyła wydobycie. | Od [[1993]] r. kopalnia wchodziła w skład Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. w Katowicach jako wyodrębniony organizacyjnie i majątkowo zakład. W ramach realizacji rządowego programu reformy górnictwa węgla kamiennego wyznaczony został do likwidacji. [[30 czerwca]] [[1999]] r. kopalnia zakończyła wydobycie. | ||
Na terenie byłej Kopalni Węgla Kamiennego | Na terenie byłej Kopalni Węgla Kamiennego "Niwka-Modrzejów" powstał Sosowiecki Park Naukowo-Technologiczny. | ||
==Galeria== | ==Galeria== | ||
Aktualna wersja na dzień 19:09, 8 cze 2022
_0001.jpg)
Kopalnia "Niwka-Modrzejów" - kopalnia węgla powstała w 1833 r. położona była na Niwce.
Historia
Początki tego przedsiębiorstwa sięgają roku 1833 i wiążą się z powstaniem kopalni "Jerzy" (od 1928 "Niwka"). Założyli ją na gruntach niweckich:
Była to trzecia z kolei kopalnia w Niwce (po "Maurycym" i "Józefie"). Od 1836 r. należała do Banku Polskiego, w 1843 r. przeszła pod zarząd Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Około 1844 r. nieczynną kopalnię przejął Jacek Siemieński , właściciel Niwki i Zagórza. W 1864 r. sprzedał ją wraz z majątkiem ziemskim niemieckiemu przemysłowcowi z Górnego Śląska Gustawowi von Kramście, który w 1867 r. wznowił eksploatację. Po śmierci G. Kramsty (1869) stała się własnością jego spadkobierców, a następnie utworzonego przez nich w 1883 r. Gwarectwa von Kramsty.
Wydobycie
W latach 70-tych i 80-tych XIX w. należała do najnowocześniejszych zakładów w Zagłębiu Dąbrowskim. W 1873 r. wydobyto tutaj 30 tys. ton węgla, a w 1884 r. - 443 tys. ton przy zatrudnieniu ok. 1180 robotników. Gwałtowny wzrost wydobycia spowodowany był m. in. rozwojem kolei żelaznych, które stały się poważnym odbiorcą tego surowca, a jednocześnie ułatwiały jego transport do odległych miejscowości Królestwa Polskiego.
Nowi właściciele
W 1891 r. kopalnię nabyło Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich założone przez francuskich kapitalistów, będące największym potentatem węglowym na tym terenie. Kopalnia posiadała kilka szybów. W latach 1909 - 1912 wybudowano kolejny, pn. "Kazimierz", który dał początek założonej w 1919 r. kopalni "Modrzejów". W zakładzie zatrudniano ok. 1900 osób. Wśród dozoru reprezentowani byli: inż. K. Doborzyński (zawiadowca), inż. W. Władek i F. Frycz (pomocnicy zawiadowcy), J. Kaczorowski, J. Jakubowicz, R. Iwaszkiewicz, M. Soroko, E. Bronche, A. Sladczyk (sztygarzy). Maszyny zainstalowane w kopalni posiadały moc wysokości 5580 KM.
W latach 1894 - 1913 nastąpił znaczny spadek wydobycia węgla, co związane było z wyczerpaniem się łatwo dostępnych pokładów oraz dekapitalizacją używanych w kopalni maszyn. W 1895 r. produkcja wynosiła 865,9 tys. ton, w 1900 r.- 673, I tys. ton, 1913 r.- 427,7 tys. ton.
Okres po I wojny światowej
Podczas I wojny światowej kopalnia była nieczynna. Po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich ponownie ją uruchomiło. W 1919 r. wydobycie wynosiło 238,3 tys. ton. Najwyższy w dwudziestoleciu międzywojennym poziom produkcji kopalnia osiągnęła w 1929 r. tj. 394,4 tys. ton, a najniższy - 207,9 tys. ton, w 1932 r.
Od 1919 r. samodzielną działalność prowadziła wyodrębniona z "Niwki" kopalnia "Modrzejów". Początkowo produkowała niewiele - w 1920 r. wydobyła tylko 14 tys. ton węgla, w 1922 r. - 87 tys. ton, ale w 1929 r. już 328,5 tys. ton. Podczas wielkiego kryzysu gospodarczego produkcja spadła - do 216 tys. ton w 1932 r. Od 1935 r. wzrastała i w 1938 r. wynosiła 396,6 tys. ton.
Okres II wojny światowej
W okresie okupacji hitlerowskiej obie kopalnie przejął i połączył (1 stycznia 1942 r.) koncern Preussag. Zakład nosił nazwę "Thedor Koener".
Okres po II wojnie światowej
Po wyzwoleniu utworzono przedsiębiorstwo pn. "Niwka - Modrzejów", które należało do Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. W okresie Polski Ludowej przebudowano obydwa zespoły wydobywcze ("Niwka" i "Modrzejów"). Uruchomiono nowe poziomy, zgłębiono kilka szybów, powiększono i unowocześniono park maszynowy, zbudowano urządzenia wentylacyjne i podsadzkowe. Prace dołowe zostały zmechanizowane. Produkcja węgla wynosiła w 1970 r. l. 777 tys. ton, a w 1979 r. - 2.304,3 tys. ton.
Kryzys
W 1990 r. kopalnia znalazła się w sytuacji kryzysowej - okazało się, iż jest zakładem deficytowym. Podejmowane działania mające na celu przystosowanie zakładu do zasad gospodarki rynkowej nie przeniosły większych efektów.
Zamknięcie kopalni
Od 1993 r. kopalnia wchodziła w skład Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. w Katowicach jako wyodrębniony organizacyjnie i majątkowo zakład. W ramach realizacji rządowego programu reformy górnictwa węgla kamiennego wyznaczony został do likwidacji. 30 czerwca 1999 r. kopalnia zakończyła wydobycie.
Na terenie byłej Kopalni Węgla Kamiennego "Niwka-Modrzejów" powstał Sosowiecki Park Naukowo-Technologiczny.
Galeria
Odznaka KWK Niwka-Modrzejów
Odznaka Zasłużony Pracownik KWK Niwka-Modrzejów
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom IV. Muzeum w Sosnowcu, 2005, s. 45-47. ISBN 83-89199-15-7.
