Stanisław Arnold

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Stanisław Arnold
Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1895 Dąbrowa Górnicza
Data i miejsce śmierci	3 listopada 1973 Warszawa
Odznaczenia

Stanisław Arnold (ur. 20 grudnia 1895 w Dąbrowie Górniczej, zm. 3 listopada 1973 w Warszawie) – polski historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek PAN, szef Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków

Życiorys

Był synem Jana (dyrektora kopalni) i Romany z Bojanowskich. Kształcił się w szkole handlowej w Sosnowcu, Szkole Komercyjnej w Wilnie. Odbył studia historyczne i socjologiczne na Uniwersytecie Warszawskim (1916-1920), ponadto studiował historię na uniwersytetach w Wiedniu i Florencji. W 1920 obronił doktorat na UW pod kierunkiem Marcelego Handelsmana na podstawie pracy Władztwo biskupie na grodzie wolborskim w wieku XIII. Podjął wówczas pracę na Uniwersytecie, z którym pozostał związany do emerytury w 1966. W latach 1924-1928 uczył historii w warszawskim Gimnazjum im. Stefana Batorego.

Na UW pracował początkowo jako starszy asystent Seminarium Historycznego, a po przedstawieniu pracy Stanowisko Longobardów do Rzymian we Włoszech północnych (1925) został docentem w Katedrze Historii Gospodarczej. Od 1929 był profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Historii Społeczno-Gospodarczej i Geografii Historycznej, w 1938 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego oraz objął funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego na rok akademicki 1938/1939. W latach 1931-1939 kierował ponadto Katedrą Historii Polski Średniowiecznej w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Prowadził wykłady w Tajnym Uniwersytecie Warszawskim.

Po wojnie kontynuował pracę na UW, kierował Studium Nauki o Polsce i Świecie Współczesnym oraz katedrami Historii Polski Feudalnej i Historii Polski do XVIII Wieku i Nauk Pomocniczych Historii.

Od 1948 pracował także w Wyższej Szkole Partyjnej w Warszawie (w 1950 przemianowanej na Instytut Kształcenia Kadr Naukowych, a w 1954 na Instytut Nauk Społecznych przy KC PZPR, a w 1957 na Wyższą Szkołę Nauk Społecznych przy KC PZPR), gdzie kierował Katedrą Historii Polski i Polskiego Ruchu Robotniczego. Kierował ponadto Pracownią PRL oraz Radą Naukową Instytutu Historii PAN oraz Katedrą Historii Gospodarczej Szkoły Głównej Planowania i Statystyki.

W latach 1945-1947 stał na czele Departamentu Szkół Wyższych i Nauki Ministerstwa Oświaty. Był przewodniczącym Rady Naukowej Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie (1964-1968). W 1936 został członkiem-korespondentem, a w 1945 członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Od 1952 członek-korespondent PAN, od 1958 członek rzeczywisty. Pełnił funkcje sekretarza Wydziału I PAN, przewodniczącego Komisji ds. Bibliotek i Bibliografii PAN, przewodniczącego Komitetu Nauk Historycznych PAN, a w latach 1957-1968 wchodził w skład Prezydium PAN. Był również m.in. prezesem Polskiego Stowarzyszenia Filmu Naukowego.

W pracy naukowej zajmował się średniowieczną historią gospodarczą, geografią historyczną, historią Warszawy. Był uznanym specjalistą w dziedzinie ustroju administracyjnego Polski Piastów. W badaniach z zakresu historii gospodarczej stosował metody statystyczne, przedstawił własny podział dziejów Polski na okresy i podokresy na podstawie stosunków produkcyjnych, kulturalnych i politycznych. Przeprowadził identyfikację terytoriów plemiennych wczesnego okresu Polski piastowskiej.

Odznaczenia

Był m.in. odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1965) oraz Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1955).

Publikacje

• Możnowładztwo polskie w XI i XII wieku i jego podstawy gospodarczo-społeczne (1925)
• Terytoria plemienne w ustroju administracyjnym Polski piastowskiej (wiek XII-XIII) (1927)
• W sprawie ustroju plemiennego na ziemiach polskich (1928)
• Geografia historyczna, jej zasady i metody (1929)
• Rozwój handlu polskiego (1939)
• Geografia historyczna Polski (1951)
• Historia Polski od połowy XV wieku do roku 1795 (1953, z Kazimierzem Piwarskim i Jerzym Michalskim)
• Podłoże gospodarczo-społeczne polskiego Odrodzenia (1953)

Bibliografia

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983