Przemysł węglowy w Zagłębiu Dąbrowskim

Przemysł węglowy w Zagłębiu Dąbrowskim

Referat zamieszczony w Katalogu Wystawy Polskiego Przemysłu, Handlu i Rzemiosła Zagłębia Dąbrowskiego w Sosnowcu, która miała miejsce w dniach 3 czerwca - 14 czerwca 1939 r.

Inż. JÓZEF PRZEDPELSKI Wiceprezes i Dyrektor Naczelny Tow. Górn.-Przemysł. "Saturn" S.Ą. w Sosnowcu.

Przemysł węglowy Zagłębia Dąbrowskiego Zagłębie Dąbrowskie w r. 1913 posiadało 15 dużych głębo- kich oraz 11 płytkich, odkrywek, które wyprodukowały łącznie 6833587 ton węgla. W chwili obecnej pracuje w Zagłębiu Dą- browskim 14 kopalń ~dużych głębokich oraz 1 kopalnia mała płytka, które wyprodukowały w r. 1938 łącznie 6696245 ton, co wynosiło 17,5% ogólnej produkcji węgla kamiennego w Polsce. Wynika stąd, że Zagłębie Dąbrowskie w r. 1938 wyprodukowało o 2% węgla mniej niż w r. 1913. Należy zaznaczyć, iż w latach . 1937 i 1938 produkcja węgla zwiększyła się stosunkowo dość znacznie w stosunku do lat największego kryzysu, t. j. 1932-1936; w r. 1932 produkcja całego Zagłębia Dąbrowskiego wynosiła za- ledwie 5 500 387 ton. Rokiem o największej produkcji węgla był rok 1929, w którym Zagłębie Dąbrowskie wydobyło 8947 128 ton. jeżeli porównujemy obecną produkcję węgla z okresem przedwojennym z r. 1913, to należy zaznaczyć, że po roku 1913 zostały zainstalowane i uruchomione w Zagłębiu Dąbrowskim

trzy wielkie kopalnie, a mianowicie: "jowisz", "juliusz" i "Mo- -drzejów" (w inwestycje ich włożono kilkadziesiąt miljonów złotych), które w r. 1938 wyprodukowały łącznie 1400000 ton t.j. 20% całej produkcji Dąbrowy, a które to kopalnie nie brały jeszcze udziału w produkcji 1913 roku. Przemysł węglowy w wyższym jeszcze stopniu niż inne prze- mysły odczuł skutki kryzysu lat 1932 do 1935. Wówczas unieru- <:homiono głównie z powoda braku zbytu 3 duże kopalnie oraz z różnych powodów kilka małych, płytkich kopalń. Od r. 1936 począwszy krzywa wydobycia i zbytu wykazuje wzrost, wyrażający się wskaźnikiem 75 w r. 1938 wobec wskaźni- ka 60 w r. 1934. Przemysł węglowy w Polsce jako całość, od szeregu już lat pracuje w niezmiernie trudnych warunkach i znaczna większość

kopalń nie pokrywa ustawowej amortyzacji, nie mówiąc już O zy-

skach. Nawet stosunkowo lepszy pod względem koniunktury rok 1937 nie pozwolił na pokrycie pełnej ustawowej amortyzacji niektórym kopalniom. Rok 1938 był już nieco gorszym pod względem rentow- ności, rok obecny zapowiada się jednak lepiej. Ogólną charakterystyką polskiego przemysłu węglowego w chwili obecnej, stwierdzoną przez różne komisje rządowe i organizacyj przemysłu węglowego, jest zaniedbanie pod względem urządzeń energetycznych i kapitalnych robót przygotowawczych, co wpływa ujemnie na zdolność produkcyjną kopalni. Przyczyną tego zaniedbania jest oczywiście nierentowność przemysłu węglowego. Przemysł węglowy Zagłębia Dąbrowskiego znajduje się w sytuacji niekorzystnej, zwłaszcza w stosunku do wielkiego śląskiego prze- mysłu węglowego i to pod wieloma względami. jak to już wspom- niałem wyżej, w ciągu ostatnich dwuch lat znacznie wzrosła pro- -dukcja węgla kamiennego w Polsce. jednak we wzroście pro- -dukcji węgla Zagłębie Dąbrowskie przyjmuje znacznie mniejszy udział niż Śląsk. Przyczyna leży w tym, że znaczna większość towarzystw węglowych śląskich posiada ogromne zakłady hutni- <:ze, żelazne czy cynkowe, bądź też koksownie, które to zakłady w ostatnich latach poważnie zwiększyły produkcję, a więc i spo- życie węgla, niezaliczanego do kluczy licencyjnych tych towa- rzystw. Poza tym w ostatnich latach wzrósł znacznie eksport za-

", morski węgla, z którego to eksportu kopalnie śląskie mają prawo korzystać w znacznie większym stopniu niż kopalnie Zagłębia. Dąbrowskiego. Niezależnie od tego ceny na węgiel śląski są wyż- sze niż ceny na węgiel dąbrowski. (~;i, Wszystkie te momenty składają się na znacznie gorsze wa- ~~:' runki bytowania kopalń dąbrowskich w stosunku do kopalń śląskich. ' Pomimo to wszystko kopalnie Zagłębia Dąbrowskiego w cią- gu ostatnich dwu ch lat, zachęcone poprawą koniunktury w r. 1937 i wierząc w rozwój uprzemysłowienia kraju i związane z tym znaczne zwiększenie spożycia węgla, wszczęły bardzo po~ażne wielo milionowe inwestycje, częściowo już ukończone, częściow() znajdujące się w wykonaniu.