Tekst źródłowy strony Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych

'''Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych''' – Towarzystwo zajmujące się przemysłem węglowym.

==Historia powstania==
W [[1871]] r. warszawski bankier [[Leopold Kronenberg]] założył, wspólnie z Jakubem Natansonem, profesorem Szkoły Głównej w Warszawie i G. Findeisenem, dyrektorem Towarzystwa Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, przedsiębiorstwo węglowe pn. „Leopold Kronenberg i Sp.”. W [[1874]] r. przekształcono je w spółkę akcyjną pn. „Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych”. Jeszcze w tym samym roku Towarzystwo rozpoczęło działalność inwestycyjną na terenie osady [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Niemce]], gdzie nabyło nieczynną po pożarze [[Kopalnia "Feliks" (Sosnowiec)|kopalnię „Feliks”]] wraz z sąsiednimi polami górniczymi. W [[1876]] r. wznowiono wydobycie pod nazwą „Feliks I” (z szybami „Leopold” i „Feliks”), a w następnym roku uruchomiono kopalnię „Feliks II” (posiadała szyby „Gustaw” i „Kronenberg”). Pierwsza z nich czynna była do [[1886]] r., druga do [[1910]] r., a następnie w latach [[1921]] - [[1925]]. W [[1874]] r. ponadto założono
w [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbce]] [[Kopalnia "Wiktor" (Sosnowiec)|kopalnię „Wiktor”]] eksploatowaną do [[1879]] r., a w [[1880]] r. kopalnię „Jakub” w Grabecinie (pracowała do [[1884]] r. i w latach [[1908]] - [[1910]],
potem została połączona z kopalnią „Kazimierz”; w latach 20. XX w. ponownie wyodrębniona i wydzierżawiona Spółce Knotha i Hłasko).

==Kopalnia „Kazimierz”==
Głównym zakładem Warszawskiego Towarzystwa stała się kopalnia „Kazimierz”, której budowę rozpoczęto we wsi [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbka]] w [[1874]] r. Początkowo była niewielkim zakładem wyposażonym w dwie maszyny wyciągowe o sile 10 i 8 KM, zatrudniającym 140 osób. Właściwy jej rozwój datuje się od lat 80. XIX w., kiedy wybudowano szyby ([[1879]] - [[1883]]) dochodzące do głębokości 205m do pokładu 510. Stosowano system zabierkowo-komorowy, początkowo na zawał, a od [[1903]] r. z zastosowaniem podsadzki płynnej. Kopalnię unowocześniono wprowadzając m.in. sprężone powietrze, elektryczne maszyny wyciągowe itp. Według danych z [[1894]] r. produkcja wynosiła 303 tys. ton węgla, a zatrudnienie 1650 osób (razem z [[Kopalnia "Feliks" (Sosnowiec)|„Feliksem”]]).

==Połączenie kopalń==
W latach [[1902]] - [[1914]] Towarzystwo wybudowało kopalnię ,,Juliusz”, którą w [[1938]] r. połączono z „Kazimierzem”. Od tej pory zakład funkcjonował pn. [[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec)|„Kazimierz-Juliusz”]]. Obie kopalnie wyprodukowały w [[1938]] r. łącznie 918.386 ton węgla przy zatrudnieniu 2300 robotników.

==Życie pracowników==
Towarzystwo zapewniało dobre warunki socjalne załogom kopalń. W Graboecinie i [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Niemcach (Ostrowy Górnicze)]] wybudowało domy dla robotników, a w pobliżu kopalni „Kazimierz”, przy ul. Ogrodowej dla urzędników i kadry technicznej. W latach 20. XX w. ponadto wzniesiono nowoczesne
budynki przy skrzyżowaniu dzisiejszych ulic: Głównej, Kościuszkowców i Armii Krajowej, przeznaczone dla pracowników. Oprócz kolonii mieszkalnych powstały trzy szkoły elementarne, szkoła gospodarstwa domowego dla dziewcząt, ochronka, szpital, ambulatorium, łaźnia, gospoda z salą balową, teatralną, bilardową i czytelnią, biblioteka publiczna, sklepy, park. Utworzono również kasę wsparć dla robotników i kasę pomocy dla urzędników. W [[1912]] r.
w osadzie [[Kazimierz Górniczy (Sosnowiec)|Kazimierz]] założono wodociąg uliczny tzw. pompki, a w [[1918]] r.
doprowadzono do domów robotniczych światło elektryczne.

==Okres międzywojenny==
Przed wybuchem II wojny światowej Warszawskie Towarzystwo z siedzibą w [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Niemcach]] dysponowało kapitałem zakładowym w wysokości 21 mln zł. Oprócz produkcji węgla ([[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec)| kopalnia „Kazimierz-Juliusz”]]) wytwarzano energię elektryczną (własna elektrownia). 

==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = [[Sosnowieckie ABC (6)|Sosnowieckie ABC, tom VI]] | data =[[2007]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 978-83-89199-34-8 | strony = 68-70}}

[[Kategoria:Górnictwo węglowe w Zagłębiu Dąbrowskim]]
[[Kategoria:Towarzystwa i spółki akcyjne]]
[[Kategoria:Zakłady przemysłowe]]