Tekst źródłowy strony Rogoźnik (gm. Bobrowniki)

{{Miejscowość infobox
 | Miejscowość        = Rogoźnik
 | dopełniacz_miejscowości  = Rogożnik
 | panorama           = Rogoźnik 01.JPG
 | herb_miejscowość   = 
 | flaga_miejscowość  = 
 | województwo        = śląskie
 | grodzki            = 
 | powiat             = będziński
 | Gmina              = Bobrowniki
 | rodzaj_gminy       = wiejska
 | zarządzający       = Sołtys 
 | sołtys             = ?
 | miejska            = 
 | powierzchnia       = ?
 | wysokość           =
 | pozycja            = 
 | rok                =
 | populacja          = ? 
 | gęstość            = 
 | tablica_rej        = SBE
 | założone           = 
 | www                = 
}}

[[Plik:Rogoźnik Tablica informacyjna.JPG|thumb|260px|Tablica informacyjna]]

'''Rogoźnik''' - wieś położna w [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminie Bobrowniki]], w [[Powiat będziński|powiecie będziński]], w [[Województwo Śląskie|województwie śląskim]].

W poprzednim podziale administracyjnym Polski (lata [[1975]]-[[1998]]) miejscowość należała do województwa katowickiego.

==Położenie==
Wieś położona w niewielkiej kotlinie pomiędzy wzgórzami: Buczyna, Sadowie. według przekazów regionalnych wyrosła w borze Rogoza, między Jawornikiem (strumień [[Jaworznik]]), a pasmem wzgórz. 

==Nazwa Miejscowości==
Nazwa miejscowości wywodzi się z nazwy florystycznej – rogoza. Pierwsze zapisy nazwy miejscowości brzmiały: Rogosnic, Rogoznick, Rogosnig, Rogosenic. 


==Historia==
Nie wiadomo kiedy została założona, ale z jej istnieniem spotykamy się już w dokumentach z [[1225]] roku kiedy to przy fundacji [[Parafia p.w. Wszystkich Świętych w Siemoni|kościoła Wszystkich Świętych]] w [[Siemonia (gm. Bobrowniki)|Siemuni (Siemonia)]] wymienione są imiona rycerzy Boguchwała i Gausę (Gaunę) z Rogoźnika.

'''Kultura łużycka'''<br>
Jednak istnienie zorganizowanego życia społecznego na tym terenie miało miejsce znacznie wcześniej. W Rogoźniku przeprowadzono badania sondażowo – rozpoznawcze. Stanowisko badawcze zlokalizowano na łagodnym wzniesieniu około 100m. Od drogi Rogoźnik – [[Strzyżowice (gm. Psary)|Strzyżowice]]. Z lessowo-piaszczystej ziemi wydobyto kilka skorup i wyrobów ceramicznych z kultury łużyckiej pochodzących z późnej epoki brązu lub wczesnej epoki żelaza, a także wyroby pochodzące z epoki wczesnego średniowiecza. Przeprowadzone wstępne badania pozwoliły stwierdzić, że na terenie dzisiejszego Rogoźnika istniała wielokulturowa osada związana z kulturą łużycką, z późnej epoki brązu lub wczesnej epoki żelaza. Najstarsze znaleziska archeologiczne odkryte jednocześnie w [[Gródków (gm. Psary)|Gródkowie]], [[Góra Siewierska (gm. Psary)|Górze Siewierskiej]], [[Łagisza (Będzin)|Łagiszy]], [[Żychcice (Wojkowice)|Żychciach]], [[Kamyce (Wojkowice)|Kamycach]], Rogoźniku, [[Warężyn (gm. Siewierz)|Warężynie]], [[Siemonia (gm. Bobrowniki)|Siemoni]], [[Sączów (gm. Bobrowniki)|Sączowie]], Niezdarze i [[Ożarowice (gm. Ożarowice)|Ożarowicach]] datowane są na 8000-4500 lat p.n.e. można zatrem pokusić się o stwierdzenie, że był to okres bardzo intensywnego osiedlania się człowieka na tych terenach.

'''XIII i XIV wiek''' <br>
Kolejną wzmiankę o Rogoźniku znajdujemy w źródłach z [[1256]] r. gdzie jest przedstawiony jako własność klasztoru zwierzynieckiego. Przynależność tę potwierdza dokument z [[1287]] r. Nie wiadomo jakie były losy wioski podczas najazdów tatarskich, ponieważ kolejne wzmianki pochodzą z [[1367]] r. kiedy to natykamy się na informacje o Świętosławie i Jarosławie z Rogoźnika. Następnie widzimy osiadłych tu Jakusza i Abrahama z Rogoźnika. W latach [[1313]] - [[1337]] razem z całą [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminą Bobrowniki]] wchodziła w skład Księstwa Bytomskiego, a następnie cała gmina przeszła we władania książąt cieszyńskich.

Jak już wiadomo Rogoźnik istniał na początkach XIII w. i w wieku XIV, jednak ta nazwa nie pojawia się w Liber Benefictorum Jana Długosza. Figuruje natomiast nazwa Gawszyce, wieś tak bliska Rogoźnikowi, że uważana nawet za jego część. Jednak Długosz pisząc o Gawszycach wspomina o dwóch folwarkach jako o dwóch odrębnych częściach tejże wioski. Można zatem wysnuć, że Długosz pisząc o Gawszycach pisał zarazem o Gawszycach i Rogoźniku.

[[Plik:Rogoźnik kościół pariafialny p.w. św. Jadwigi 001.JPG|thumb|400px|Kościół parafialny p.w. św. Jadwigi (Foto: Dariusz JUREK)]]

'''XV - XVII wiek''' <br>
Z dokumentów z [[1441]] r. wynika, że wówczas w posiadaniu Rogoźnika był Mikołaj Rogozsky. Prawdopodobnie owi Rogozcy, a potem Rogójscy (wszyscy pieczętowali się herbem Strzemię) urobili swe nazwisko właśnie od nazwy miejscowości. W [[1442]] r. wioska jest wymieniona w składzie [[Księstwo Siewierskie|księstwa siewierskiego]] w akcie sprzedaży tegoż księstwa na mocy którego biskup krakowski (wówczas był to [[Zbigniew Oleśnicki]]) otrzymał prawo pobierania danin, czynszu i powinności między innymi z tej miejscowości. W [[1529]] roku wieś nadal należy do biskupów krakowskich, którzy za pośrednictwem starosty siewierskiego pobierali czynsz. Dziesięcina przypadała plebanowi z [[Siemonia (gm. Bobrowniki)|Siemonii]].

Na przełomie XVI i XVII wieku niepodzielnie panowali tutaj Rogojscy (chociaż nazwisko uległo zmianie prawdopodobnie byli to potomkowie Rogozów potem piszących się Rogowscy). Początki XVII wieku to jednak schyłek panowania tego rodu w Rogoźniku. Chociaż w dokumentach z [[1623]] r. dziedzicem wsi jest jeszcze Jan Rogojski to później pojawia się przejściowo nazwisko Rubiński. Następnie wieś przechodzi w ręce rodu Krylińskich i Marcina Żarskiego. W tym okresie Gawszyce pustoszeją, a wizytacja z [[1619]] (wg niektórych źródeł [[1618]] r.) r. wspomina już o nich jako o wsi opuszczonej. Później stają się integralną częścią Rogoźnika. Jak długo Rogoźnik był w posiadaniu tych rodów nie wiadomo. 
[[Plik:Rogożnik las - Kantor - 00001.jpg|thumb|400px|Lasek brzozowy rosnący na miejscu dawnej Rogodzy]]
'''XVII - XVIII wiek''' <br>
Około [[1668]] r. dziedzicem części Rogoźnika był także Adam Porębski posiadający swe dobra także w Dąbiu i Mysłowie W II połowie XVII w. pojawiają się już nazwiska innych dzierżawców tej miejscowości. Około roku [[1668]] w źródłach pojawia się nazwisko Adama Porębskiego, jako dziedzica części w Rogoźniku. W XVIII w dokumenty wskazują na Pawła Wąsowicza jako właściciela Rogoźnika, a około [[1747]] r. wieś znajduje się w rękach Franciszka Pożarskiego (lub Pożarowskiego), którego ród dzierży te ziemie aż do [[1790]] r. W tym okresie w Rogoźniku żyje 246 ludzi (w tym dwóch luteranów) zamieszkujących 45 domostw. W XVIII wieku Rogoźnik posiadał kilka młynów napędzanych wodą Jawornika (Jaworznika). Do najstarszych należał młyn Czabany. Inne to Karchowizna, Runot, Łata i Gorewoda.

'''XIX wiek''' <br>
XIX wiek znowu przynosi zmianę dziedzica. Zostaje nim Jan Grabiański herbu Świeńczyc. Jest to okres przekształcania się Rogoźnika ze wsi typowo rolniczej w osadę przemysłową. Przemysł dotarł do Rogoźnika już wcześniej. Około [[1797]] r. śląski przedsiębiorca Herdliztka otwarł na granicy Rogoźnika, [[Wojkowice|Wojkowic]] i [[Żychcice (Wojkowice)|Żychcic]] [[kopalnię Galmanu „Fanny”]] która funkcjonowała do [[1807]] r. Swoją działalność wznowiła w [[1822]] r. pracując nieprzerwanie do [[1845]] r. W latach [[1822]] - [[1840]] wraz z wsią należała do Błeszyńskich, a wydobywany galman dostarczano do [[Huta "Milowice" (Sosnowiec)|huty w Milowicach]]. W tym okresie wioska rozrosła się do 76 domostw. Wg [[Marian Kantor-Mirski|M. Kantora – Mirskiego]] na terenie Rogoźnika istniały ponadto jeszcze trzy małe kopalnie rudy żelaznej. Jednak eksploatacja złóż okazała się nieopłacalna toteż ten rodzaj górnictwa szybko zaniknął we wsi pozostawiając tylko stare wyrobiska. Najbardziej znaną pozostałością po eksploatacji złóż w tamtych czasów jest wyrobisko zwane Rudnym Dołem znajdujący się na stokach Buczyny. Nadania górnicze w [[1900]] r. wykupiło wprawdzie [[Czeladź|czeladzkie]] [[Towarzystwo „Saturn”]] ale nie wznowiło wydobycia, z czasem lokując tutaj cegielnię oraz szkółkę drzewek owocowych. Później przemysł reprezentowała jedynie fabryka materiałów ogniotrwałych RZMO.

W okresie istnienia Księstwa Warszawskiego [[Parafia p.w. Wszystkich Świętych w Siemoni|parafia Siemonia]] wraz z Rogoźnikiem znajdowała się w diecezji krakowskiej. W administracji państwowej Rogoźnik znajdował się w [[1826]] r. w [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminie Bobrowniki]], powiat lelowski, z miastem powiatowym [[Żarki]], obwód [[Olkusz|olkuski]], województwo krakowskie. W [[1858]] r. należał wraz z [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminą Bobrowniki]] do [[Powiat olkuski|powiatu olkuskiego]], okręg lelowski guberni radomskiej.

W drugiej połowie XIX w. wzmianki o Rogoźniku pojawiają się w związku z występującymi na terenach [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia]] strajkami chłopskimi o podłożu ekonomicznym. Polegały one najczęściej na odmowie odrabiania pańszczyzny. Jednym z najdłużej trwających strajków było wystąpienie włościan z Rogoźnika, którzy odmawiali wykonywania pańszczyzny przez 24 dni. Z tego też okresu pochodzi informacja o liście gończym wystawionym na nazwisko M. Niewiadomskiego, który ukrywał się przed poborem do carskiej armii.

W XIX wieku Rogoźnik należał do [[Gmina Ożarowice (powiat tarnogórski)|gminy Ożarowice]] z siedzibą w [[Tąpkowice (gm. Ożarowice)|Tąpkowicach]]. Po [[1918]] r. wszedł w skład [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminy Bobrowniki]], która należała do [[Powiat będziński|powiatu będzińskiego]] znajdującego się w województwie kieleckim. W [[1930]] r. liczył sobie 1600 mieszkańców. Jak podają źródła przedwojenne Rogoźnik charakteryzowany był jako wieś z zabudowaniami folwarcznymi po dawnym dworze z wzorcową szkółką drzew owocowych oraz wielkim ogrodem kwiatowym należącymi do [[Towarzystwo „Saturn”|Towarzystwa „Saturn”]]. Po rozwiązaniu gmin w latach 50-siątych utworzył samodzielną gromadę zajmującą obszar około 8km2 i liczącą około 2800 mieszkańców. Do [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminy Bobrowniki]] powrócił ponownie w latach 70-tych.

'''XX wiek''' <br>           
Początek XX w. wiążę się z rozwojem z silnym rozwojem życia kulturalnego i społecznego. W [[1900]] r. powstaje Spółdzielnia Spożywców „Jedność”. Na jego zebraniach omawiano nie tylko sprawy stowarzyszenia ale także bieżące potrzeby mieszkańców. Na jednym z takich spotkań wniesiono projekt utworzenia [[Ochotnicza Straż Pożarna w Rogoźniku|Ochotniczej Straży Pożarnej]], który z entuzjazmem został przyjęty. OSP utworzono w [[1911]]r. [[1916]] r. to utworzenie Polskiej Macierzy Szkolnej oraz amatorskiego kółka scenicznego. Urządzano zabawy taneczne i przedstawienia, a dochód przeznaczano na cele oświatowe. W ten sposób powstała w Rogoźniku pierwsza biblioteka oraz organizowano kursy dokształcające dla dorosłych. Kolejną inicjatywą jest utworzenie Koła Gospodyń Wiejskich, które założ0no w [[1922]] r. Okres powstań śląskich to okres wzmożonej pomocy dla walczących Ślązaków.

==Religia==
Życie religijne mieszkańców Rogoźnika przez całe wieki związane było z [[Parafia p.w. Wszystkich Świętych w Siemoni|parafią w Siemoni]]. Początkowo miejscem nabożeństw była stara zabytkowa kapliczka pochodząca z czasów Jana III Sobieskiego. Dopiero w [[1957]] roku erygowano [[Parafia p.w. św. Jadwigi Śląskiej w Rogoźniku|parafię w Rogoźniku]].

==Dzielnice i osiedla==
*Brak danych

==Wykaz ulic==
{|valign=top
|align=left|
*Brzozowa
*Cmentarna
*Fabryczna
*Gawczyce
*Kolejowa<br />
|align=left|
*Kościuszki
*Krótka
*Krupna
*11 Listopada 
*Łączna<br />
|align=left|
*1 Maja
*3 Maja 
*Modrzewiowa
*Narutowicza
*Ogrodowa<br />
|align=left|
*Ogrodzieniec
*Okrzei
*Osiedle Robotnicze
*Parkowa
*Podmiedze<br />
|align=left|
*Podraszkowie
*Polna
*Szkolna
*Trzcionki
*Wczasowa<br />
|align=left|
*Węgroda
*Zacisze
*Źródlana
|}

==Galeria==
<gallery>
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: 
</gallery>

Autor tekstu: '''Artur Pycela'''<br>
Tekst o historii Rogoźnika zamieszczono na Wiki Zagłębie za zgodą jego Autora.
==Bibliografia==
*Broszury wydanej z okazji 30-lecia szkoły podstawowej im. J. Słowackiego w Rogoźniku.
*''"Poznaj swoją małą ojczyznę - Zagłębie Dąbrowskie i okolice"'' wg Anatola Zielińskiego
*''"Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i Zagłębiu w latach 1991-1992"'' artykuł Renaty Abłamowicz
*Zeszytów Zagłębiowskich
*''"Będzin"'' M. Kantora-Mirskiego
*''"Siewierz, Czeladź, Koziegłowy - studia z dziejów Księstwa Siewierskiego"'' pod red. Feliksa Kiryka
*''"Przesławne Miasto Będzin i najbliższe okolice od Bobrowniki do Żychcic"'' Jan Przemsza-Zieliński

==Linki zewnętrzne==
*

[[Kategoria:Miejscowości w gminie Bobrowniki|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z gminą Bobrowniki|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem będzińskim|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Rogoźnik]]