Tekst źródłowy strony Odznaka Krajoznawcza „Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”

[[Plik:Odznaka Krajoznawcza „Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”.jpg|thumb|250px|projekt odznaki]]
'''Odznaka Krajoznawcza „Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”'''

==Regulamin==

'''1'''. Z inicjatywy Stowarzyszenia Regionalnego Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego oraz  Oddziału PTTK w Sosnowcu, przy współpracy z władzami samorządowymi Miasta Sosnowca ustanawia się odznakę krajoznawczą '''„Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”'''.

'''2'''. Odznakę ustanawia się z okazji '''150 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego''', w celu uczczenia pamięci o tym ważnym wydarzeniu historycznym w którym ważną rolę odegrał także obszar [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]].

'''3'''. Odznaka krajoznawcza '''„Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”''' (zwana w dalszej części regulaminu '''Odznaką''') zostaje ustanowiona w dwóch kategoriach, jako:

*'''Jednostopniowa Odznaka Krajoznawcza''', zdobywana zgodnie z postanowieniami niniejszego regulaminu,
*'''Odznaka Honorowa''', przyznawana (zgodnie z postanowieniami osobnego regulaminu) osobom i instytucjom, które w sposób szczególny przyczyniają się do przypominania i utrwalania pamięci o Powstaniu Styczniowym na terenie [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]].

'''4'''. '''Odznakę Krajoznawczą''' mogą zdobywać wszystkie osoby, które ukończyły 10 lat, przy czym niepełnoletni turyści mogą to robić wyłącznie pod opieką uprawnionych dorosłych: rodziców, nauczycieli itd.

'''5'''. '''Odznakę''' można zdobywać w dowolnym okresie czasu, na terenie szeroko rozumianego Zagłębia Dąbrowskiego (za R. Szwedem historycznego Powiatu Olkuskiego), które dzisiaj mniej więcej odpowiada obszarowi miast: Sosnowca i Dąbrowy Górniczej, oraz powiatom: będzińskiemu, zawierciańskiemu, myszkowskiemu i olkuskiemu. Ponadto uwzględnia się także miejsca poza regionem, lecz mające bezpośredni związek z wydarzeniami powstańczymi w Zagłębiu Dąbrowskim: Ojców, Miechów, Chrzanów.

'''6'''. Warunkiem zdobycia '''Odznaki''' jest zwiedzenie i poznanie na wycieczkach indywidualnych bądź grupowych '''15 miejsc i obiektów''' wymienionych w niżej zamieszczonej tabeli.

'''7'''. Poza zwiedzeniem miejsc i obiektów obowiązkowych należy także zwiedzić dodatkowo kolejne '''30  miejsc i obiektów''', wybranych samodzielnie przez zdobywającego '''Odznakę''', które mają udokumentowane związki z Powstaniem Styczniowym w Zagłębiu Dąbrowskim: krzyże i kapliczki, pomniki i tablice pamiątkowe, mogiły powstańcze i groby weteranów Powstania Styczniowego. Do tej puli miejsc zalicza się także udział w uroczystościach bądź imprezach mających związek z tym wydarzeniem historycznym, w odniesieniu do szeroko rozumianego obszaru Zagłębia Dąbrowskiego (pkt. 5).

'''8'''. Wielokrotne zwiedzanie tych samych miejsc lub obiektów nie będzie skutkowało ponownym zaliczeniem ich do wymaganej regulaminem liczby miejsc i obiektów które należy zwiedzić.

'''9'''. '''Odznaka''' może być zdobywana równocześnie z innymi odznakami krajoznawczymi i odznakami turystyki kwalifikowanej.

'''10'''. Ewidencję, opis i potwierdzenia wycieczek oraz imprez rocznicowych, w których uczestniczył zdobywający odznakę dokonuje się w '''Książeczce Odznaki Krajoznawczej „Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”''',  bądź w wykonanej samodzielnie '''Kronice Krajoznawczej'''.

'''11'''. Potwierdzeniem zwiedzenia miejsca, obiektu, lub udziału w imprezie mogą być odciski pieczątek zawierających nazwę instytucji lub obiektu, zaproszenie, karta wstępu itp. Potwierdzeń mogą dokonywać także przewodnicy turystyczni oraz kadra programowa PTTK (przodownicy, instruktorzy) pod warunkiem, że sami biorą udział w wycieczce lub imprezie.

'''12'''. Dodatkową formą potwierdzenia zwiedzenia miejsca bądź obiektu, czy uczestniczenia w wydarzeniu kulturalnym/rocznicowym  jest zdjęcie zdobywającego Odznakę, dokumentujące jego udział w tym zdarzeniu. Zdjęcia mogą być umieszczone w wykonanej własnoręcznie Kronice Krajoznawczej, w tradycyjnej formie odbitek fotograficznych lub załączone w postaci elektronicznej, na płycie CD lub DVD.

'''13'''. Opisaną i potwierdzoną '''Książeczkę Odznaki Krajoznawczej''' lub wykonaną samodzielnie '''Kronikę Krajoznawczą''' wraz z załączonymi zdjęciami przedstawia się '''Komisji Weryfikacyjnej''', mającej swoją siedzibę w Oddziale PTTK w Sosnowcu przy ul. Dęblińskiej 1.

'''14'''. '''Komisję Weryfikacyjną''' odznaki krajoznawczej '''„Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”''' stanowią przedstawiciele zarządów: Regionalnego Stowarzyszenia Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego, Oddziału PTTK w Sosnowcu, bądź osoby wyznaczone przez te Zarządy.

'''15'''.	Zweryfikowana pomyślnie '''Książeczka Odznaki Krajoznawczej''', lub '''Kronika Krajoznawcza''' stanowią podstawę przyznania '''Odznaki'''.

'''16'''. Ostateczna interpretacja niniejszego regulaminu przysługuje wyłącznie Komisji Weryfikacyjnej powołanej na rzecz tej odznaki.

'''17'''. Regulamin odznaki krajoznawczej '''„Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”''' został zatwierdzony przez Zarządy:

*[[3 marca]] [[2013]] - Stowarzyszenia Regionalnego Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego (Będzin, ul. Piłsudskiego 39)
*[[19 marca]] [[2013]] - Oddziału PTTK im. Aleksandra Janowskiego w Sosnowcu (Sosnowiec, ul. Dęblińska 1)

==Miejsca i obiekty obowiązkowe do zwiedzenia==
===Miejsca obowiązkowe do zwiedzenia – Okres wolnego państwa powstańczego===

{| border="6" cellpadding="2" cellspacing="1" align="center" style="margin-left: 0.5em; margin-bottom: 1.5em"

|-
|'''LP||'''Miejscowość'''||'''Opis miejsca'''
|-
|1. ||[[Ojców]]||Centrum uzdrowiska - miejsce obozu powstańczego	styczeń/luty [[1863]]||
|-
|2. ||[[Olkusz]]||Rynek - wyzwolenie miasta i ustanowienie władz Rządu Narodowego, [[5 lutego]] [[1863]]||
|-
|3. ||[[Sławków]]||Rynek - wyzwolenie miasta i ustanowienie władz Rządu Narodowego, [[6 lutego]] [[1863]]||
|-
|4. ||[[Maczki (Sosnowiec)|Sosnowiec-Maczki]]||[[Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki|Dworzec kolejowy (d. Granica)]] - wyzwolenie i ustanowienie władz Rządu Narodowego, [[6 lutego]] [[1863]] ||
|-
|5. ||[[Sosnowiec]]||[[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|Dworzec kolejowy (ob. Sosnowiec Główny)]] - miejsce zwycięskiej bitwy, 6/[[7 lutego]] [[1863]]||
|-
|6. ||[[Czeladź]]||Rynek - uroczysty wymarsz dużej grupy ochotników do powstania, [[15 lutego]] [[1863]]||
|-
|7. ||[[Miechów]]||Miejsce przegranej bitwy, początek upadku wolnego państwa powstańczego, [[17 lutego]] [[1863]]||
|-
|}

===Miejsca obowiązkowe do zwiedzenia – Okres walk partyzanckich===

{| border="6" cellpadding="2" cellspacing="1" align="center" style="margin-left: 0.5em; margin-bottom: 1.5em"

|-
|'''LP||'''Miejscowość'''||'''Opis miejsca'''
|-
|1. ||Kazmierówka k. Łaz||Krzyż powstańczy i mogiła w miejscu  potyczki oddziału [[Teodor Cieszkowski|Teodora Cieszkowskiego]], [[22 marca]] [[1863]]||
|-
|2. ||[[Mrzygłód (Myszków)|Myszków-Mrzygłód]]||pomnik upamiętniający bitwę oraz mogiła powstańcza, ([[1 marca]] [[1863]])||
|-
|3. ||[[Krzykawka (gm. Bolesław)|Krzykawka]]||Pomnik w miejscu bitwy w której zginął m. innymi płk. Nullo, 	[[4 maja]] [[1863]]||
|-
|4. ||[[Olkusz]]||Stary cmentarz, grobowiec płk. Nullo, W. Romera i powstańca Juliana, poległych w bitwie pod Krzykawką||
|-
|5. ||[[Niegowonice (gm. Łazy)|Niegowonice]]||Cmentarz parafialny, mogiła powstańcza oraz grób E. Łyczkowskiego weterana PS||
|-
|6. ||[[Zagórze (Sosnowiec)|Sosnowiec-Zagórze]]||Cmentarz parafialny, zbiorowa mogiła powstańcza||
|-
|7. ||[[Konstantynów (Sosnowiec)|Sosnowiec-Konstantynów]]||[[Miejsce Pamięci: Grób wojenny, zbiorowy (kapliczka) z okresu Powstania Styczniowego 1863 (Sosnowiec - Konstantynów)|Kapliczka na zbiorowej mogile powstańczej]]||
|-
|8. ||[[Zawiercie]]||Pomnik na zbiorowej mogile powstańczej||
|}

==Przykłady miejsc i obiektów nieobowiązkowych (do wyboru)==

{| border="6" cellpadding="2" cellspacing="1" align="center" style="margin-left: 0.5em; margin-bottom: 1.5em"

|-
|'''LP||'''Miejscowość'''||'''Opis miejsca'''
|-
|1. ||[[Będzin]]||Figura Matki Boskiej na placu przed dworcem kolejowym – upamiętnienie poległych w Powstaniu Styczniowym||
|-
|2. ||[[Będzin]]||Cmentarz katolicki na Górze Zamkowej, grób [[Walenty Walas|Walentego Walasa]], weterana Powstania Styczniowego||
|-
|3. ||[[Będzin]]||Cmentarz katolicki przy ul Małobądzkiej (cmentarz Parafii św. Tomasza w Sosnowcu), grób Ignacego Kaczmarskiego, weterana Powstania Styczniowego||
|-
|4. ||[[Dąbrowa Górnicza]]||Cmentarz katolicki, ul Starocmentarna, grób Mikołaja Dziubka, weterana Powstania Styczniowego||
|-
|5. ||[[Dąbrowa Górnicza]]||Huta Bankowa – miejsce produkcji broni powstańcze (luty [[1863]])||
|-
|6. ||[[Chruszczobród (gm. Łazy)|Chruszczobród]]||Cmentarz parafialny, grób Teofila Fidlera, weterana Powstania Styczniowego||
|-
|7. ||[[Chrzanów]]||Grób Elia Marchetti, Włocha, adiutanta płk Nullo, ranny w bitwie pod Krzykawką, przewieziony przez granicę do zaboru austriackiego, zmarł po 2 dniach i został pochowany [[11 maja]] [[1863]] na cmentarzu parafialnym||
|-
|8. ||[[Sławków]]||Cmentarz parafialny, grób Aleksandra Pogonowskiego, weterana Powstania Styczniowego||
|-
|9. ||[[Sosnowiec]]||Cmentarz parafialny, ul. Smutna, grób Damazego Tarkowskiego, weterana Powstania Styczniowego||
|-
|10. ||[[Sosnowiec]]||Cmentarz parafialny, ul. Andersa, grób Wincentego Barańskiego, weterana Powstania Styczniowego||
|-
|11. ||[[Milowice (Sosnowiec)|Sosnowiec-Milowice]]||ul Bryniczna – kapliczka na kurhanie, mogile z okresu Powstania oraz mogile  z okresu Powstaniem Styczniowym – miejsce potyczek, mogiła (?) powstańców próbujących przedostać się przez pobliską granicę na Śląsk||
|-
|12. ||[[Pogoń (Sosnowiec)|Sosnowiec-Pogoń]]||ul. Czeladzka – kapliczka, mogoła powstańcza upamiętniająca  miejsca potyczki oddziału Józefa Oxińskiego [[5 maja]] [[1863]] (?)||
|-
|13. ||[[Zagórze (Sosnowiec)|Sosnowiec-Zagórze]]||Kaplica „Ciemna” (tradycja) oraz pałac Mieroszewskich (J. Siemieński)||
|-
|14. ||[[Zawiercie]]||Cmentarz parafialny przy ul. Cmentarnej, Grób Teofila Żytkowskiego, weterana Powstania Styczniowego||
|-
|15. ||[[Kromołów (Zawiercie)|Zawiercie-Kromołów]]||Cmentarz parafialny, grób Edmunda Zacherta, weterana Powstania Styczniowego||
|-
|16. ||[[Żarki]]||Cmentarz parafialny, mogiła powstańcza: grób  Rudolfa Stanisława Franaszka, lat 24 który poległ [[23 kwietnia]] [[1863]], oraz 9 bezimiennych powstańców poległych [[23 września]] [[1863]]||
|}

Większą ilość takich miejsc i obiektów można znaleźć w internetowej encyklopedii regionu: www.wikizaglebie.pl

Niniejszy regulamin oraz dodatkowe informacje na temat zdobywania Odznaki Krajoznawczej „Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863” znajdują się na stronach internetowych Stowarzyszenia Regionalnego Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego, oraz Oddziału PTTK w Sosnowcu im. Aleksandra Janowskiego: www.zaglebiedabrowskie.org , www.sosnowiec.pttk.pl

''(Autor regulaminu: '''Dariusz JUREK''', prezes FdZD, Instruktor Krajoznawstwa PTTK, projekt graficzny odznaki: '''Łukasz Banaś''')''


[[Kategoria:Odznaki Turystyczne i Krajoznawcze|Odznaka Krajoznawcza „Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863”]]