Tekst źródłowy strony Kopalnia "Czeladź" (Czeladź-Piaski)

{{Kopalnia infobox 
|Nazwa = '''CZELADŹ'''
|Poprzednie nazwy = ?
|Grafika =Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 034.jpg
|Forma prawna = 
|Założyciele = ?
|Data powstania = [[???]]
|Data likwidacji = [[???]]
|Adres = 
|Dyrektor = 
|Inżynier = 
|Produkty = Węgiel kamienny
}}

[[Plik:Kopalnia_Czeladz._Szyb_Piotr_i_Pawel._02.jpg|thumb|450px|Pocztówka przedstawiająca szyby "Piotr" i "Paweł" kopalni "Czeladź"]]
'''Kopalnia "Czeladź" (Czeladź-Piaski)''' - kopalnia węgla kamiennego w [[Piaski (Czeladź)|Piaskach]] (obecnie dzielnica [[Czeladź|Czeladzi]]), eksploatowana od [[1858]] do roku [[1996]].

==Historia==
Zapoczątkowana w [[1858]] roku przez 13 mieszczan czeladzkich, którzy w roku [[1867]] sprzedali większość udziałów w kopalni '''Józefowi Familierowi''' z Warszawy i '''Michałowi Gutmanowi''' z Bytomia. Nowi właściciele '''Familier''' i '''Gutman''' wybili szyb o głębokości 80 metrów który sięgnął pokładu 414 i otrzymał nazwę '''"Ernest"'''. Ponieważ budowa kopalni wymagała dalszych nakładów finansowych właściciele przyjęli trzeciego wspólnika - kupca '''Ernesta Kramera''' z Bytomia. Pieniądze Kramera umożliwiły zbudowanie drugiego szybu (tym razem odwadniającego), który otrzymał nazwę '''"Michał"'''. 

W następnych latach '''Kramer''' spłacił udziały '''Familiera''' i '''Guttmana''' i został wyłącznym właścicielem kopalni. Zbudował również drogę, którą transportowano węgiel wozami konnymi do [[Sosnowiec|Sosnowca]]. Kopalnia była wyposażona dosyć prymitywnie. Szyby miały budowę wieżową (z drewna), a urobek i wodę wyciągano na powierzchnię w drewnianych kubłach za pomocą ręcznych kołowrotów. Administracja mieściła się w baraku obok którego wystawiono również parterowy budynek mieszkalny dla robotników. Dalsze inwestycje przekraczały możliwości finansowe '''Kramera'''. W [[1879]] roku zdecydował się on sprzedać kopalnię kapitalistom francuskim.

== Pod kapitałem francuskim ==
[[Plik:Jean Keller.jpg|thumb|200px|[[Jan Keller]]]]
Kopalnie nabyli kapitaliści francuscy skupieni w [[Towarzystwo Bezimienne Kopalń Węgla "Czeladź” Piaski|Towarzystwie Akcyjnym Kopalń Węgla "Czeladź"]] z siedzibą w '''Paryżu'''. Nabywcy powierzyli kierownictwo kopalni francuskiemu inżynierowi '''[[Jan Keller|Janowi Kellerowi]]'''. Zmienili też nazwy szybów : '''"Ernest"''' na '''"Piotr"''' a '''"Michał"''' na '''"Paweł"'''. Od roku [[1882]] rozpoczęto poważne inwestycje, które przekształciły kopalnię w nowoczesny zakład. Szyby obmurowano i połączono chodnikiem, zainstalowano maszyny parowe: wydobywczą i odwadniającą, zbudowano kotłownię do ich zasilania i ustawiono wieże wyciągowe. Oprócz tego wzniesiono budynki warsztatów reparacyjnych i nadszybia. Kopalnię połączono bocznica kolejową z dworcem towarowym na [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoni]] oraz [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|dworcem kolejowym w Sosnowcu]]. 

[[Plik:Czeladź Piaski stara zabudowa 012.JPG|thumb|right|Jeden z budynków na Piaskach]]
Jednocześnie prowadzono inwestycje o charakterze socjalnym. W latach [[1882]]-[[1885]] zbudowano 8 piętrowych domów mieszkalnych dla robotników, 2 domy dla urzędników oraz dom noclegowy dla robotników samotnych. Dały one początek (dzisiaj zabytkowej) kolonii [[Piaski (Czeladź)|Piaski]].

Wprowadzane w kolejnych latach dodatkowe kapitały umożliwiły przeprowadzanie dodatkowych inwestycji. W latach [[1891]]-[[1893]] szyby "Piotr" i "Paweł" pogłębiono do 210 m, a w 1903 roku wybito nowy szyb wydobywczy '''"Julian"''' o głębokości 170 m. Wykonano również dwa szyby wentylacyjne '''"Milowicki"''' i '''"Abraham"'''. 

Wieloletnim ([[1905]]-[[1931]]) francuskim dyrektorem towarzystwa w [[Czeladź|Czeladzi]] był inż. [[Victor Viannay]] - <nowiki>[[Victor Viannay]]</nowiki> (krewny św. Jana Marii Vianneya). W zarządzie firmy pracowali także inżynierowie [[Victor Tézenas du Montcel]] i [[Alexis Bartet]], którzy po I wojnie światowej kierowali kopalnią "Janina" w [[Zagłębie Krakowskie|Libiążu k.Chrzanowa]].

== Okres II wojny światowej ==
Po wkroczeniu w dniu 4 września [[1939]] roku, kopalnia została przejęta przez władze wojskowe. W maju [[1943]] roku kopalnię przejął niemiecki koncern górniczy [[Preussag]] i taka sytuacja przetrwała aż do roku [[1945]]. Od [[1943]] roku przy kopalni istniał podobóz jeniecki dla jeńców brytyjskich.

== Od 1945 do likwidacji ==
Po wyzwoleniu w roku [[1945]] kopalnia wchodzi w skład Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. Od 1 stycznia [[1973]] roku została połączona z [[Kopalnia "Wiktor" (Sosnowiec-Milowice)|kopalnią "Milowice"]] tworząc kopalnię "Milowice-Czeladź", a od 1 stycznia [[1976]] roku weszła w skład [[Kopalnia "Czerwona Gwardia"|kopalni "Czerwona Gwardia"]].  W styczniu [[1990]] roku przywrócono jej nazwę [[Kopalnia "Saturn" (Czeladź)|„Saturn”]], a w końcu [[1996]] roku zlikwidowano.

==Wydobycie==
W roku [[1900]] produkcja kopalni wyniosła 239851 ton węgla. Na rok [[1913]] wydobycie kopalni wyniosło 617363 tony węgla, w roku [[1938]] wynosiło 689875 ton węgla, a w [[1970]] roku wyniosło 1625673 ton węgla.

==Kopalnia na dawnej pocztówce==
<gallery>
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 004 Szyby Piotr i Paweł 1896.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 003.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 005.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 006.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 007.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 008.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 009.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 010.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 011.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 024.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 025.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 026.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 027.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 028.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 031.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Kopalnia Czeladz. Szyb Piotr i Pawel. 02.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 033.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 032.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 035.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 036.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Czeladź-Piaski Kopalnia Czeladź 037.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
Plik:Pocztowka kopalnia czeladz szyb piotra i pawla 0001.jpg|Opis pocztówki: tytuł, szacunkowa data wydania, wydawca
</gallery>

==Galeria==
<gallery>
Plik:Odznaka IV Zlaz Gorski Kopalni Milowice-Czeladz.jpg|Odznaka IV Złazu Górskiego Kopalni Milowice-Czeladź Klimczok 1975
Plik:Odznaka I Gorski Rajd Dabrowskich Gwarkow.jpg|Odznaka I Górskiego Rajdu Dąbrowskich Gwarków KWK "Czerwona Gwardia" Wisła 1986
Plik:Odznaka III Gorskiego Rajdu Dabrowskich Gwarkow 1988.jpg|Odznaka III Górskiego Rajdu Dąbrowskich Gwarków KWK "Czerwona Gwardia", Ujsoły 1988 
</gallery>

==Zobacz też==
*[[M/S Kopalnia Czeladź]]

==Bibliografia==
*[[Jerzy Jaros|Jaros Jerzy]]: ''[[Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich]]''. Katowice [[1972]].
*[[Jerzy Jaros|Jaros Jerzy]]: ''[[Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich (Wyd. II)]]''. Katowice [[1984]].
*''Książka Adresowo-Reklamowa Zagłębia Dąbrowskiego dla Przemysłu i Handlu na [[1922]] roku''. Sosnowiec [[1921]].
*''[[Przegląd Górniczo-Hutniczy]]'', Rocznik: [[1906]].
*''[[Przegląd Górniczo-Hutniczy]]'', Rocznik: [[1923]].

 

--[[Użytkownik:Grzegorz Onyszko|Grzegorz Onyszko]]
[[Kategoria:Górnictwo węglowe w Zagłębiu Dąbrowskim|C, Kopalnia "Czeladź" (Czeladź-Piaski)]]
[[Kategoria:Kopalnie w Czeladzi|C, Kopalnia "Czeladź" (Czeladź-Piaski)]]
[[Kategoria:Kopalnie w Powiecie Będzińskim|C, Kopalnia "Czeladź" (Czeladź-Piaski)]]
[[Kategoria:Zakłady przemysłowe]]